Bliżej Boga

Świadectwo o nadziei

Co byś zrobił, gdyby powiedziano Ci, że nie ma nadziei? Poddałbyś się? A może walczyłbyś—z wiarą?

Dziś chcę podzielić się z Tobą niezwykłą historią, która głęboko mnie poruszyła – świadectwem wiary, modlitwy i potęgi hojności.

Ksiądz Ryszard Kaźmierczak, 73-letni salezjanin, stanął wobec diagnozy, której nikt nie chciałby usłyszeć – rak szpiku kostnego. Bez lekarstwa. Bez leczenia. Bez nadziei. Lekarze odesłali go do domu. Jednak ksiądz Ryszard nie był sam. Ludzie modlili się w jego intencji. On sam również trwał na modlitwie. I wtedy wydarzyło się coś niezwykłego. 

Znajomy misjonarz skontaktował się z nim i powiedział: „Na misjach leczymy to inaczej niż w Europie”. Czy to był znak? On w to uwierzył. Z nadzieją posłuchał rady i zaczął przyjmować prosty lek, kosztujący zaledwie 12 złotych za opakowanie.

Mijały miesiące. Siły wracały. Przytłaczające zmęczenie znikało. A potem, w sierpniu 2024 roku, lekarz spojrzał na najnowsze wyniki i wypowiedział słowa, których nikt się nie spodziewał: „Ojcze, ojciec jest zdrowy”. Zszokowany, wyszeptał: „To musi być jakiś cud”. Lekarz spojrzał na niego i odpowiedział: „Tak, to jest cud”.

Jednak ta historia nie kończy się na uzdrowieniu – jej prawdziwe piękno kryje się w tym, co nastąpiło później. Gdy odzyskał zdrowie, ks. Ryszard zadał sobie jedno pytanie: „Jak mogę się odwdzięczyć?” Znał odpowiedź. Przekazał swoją darowiznę CitizenGO. „Od dłuższego czasu wspieram działalność CitizenGO, a więc troskę o życie, rodzinę i wolność na całym świecie”.

Jego historia jest żywym dowodem na to, że Bóg wciąż działa na tym świecie i czyni CUDA. Czy kiedykolwiek w swoim życiu doświadczyłeś momentu, w którym Boża łaska stała się dla Ciebie wyraźnie odczuwalna?

Filip Marinov z całym zespołem CitizenGO

Zum vierten Fastensonntag (C) - 2025

„Lasst  euch mit Gott versöhnen!“ – Die Auferstehung des verlorenen Sohnes.

Eine wunderbare Botschaft ist es, die uns in dieser Stunde verkündigt wird und die uns einlädt, Gott zu begegnen, der uns so annimmt, wie wir sind – mit all dem, was wir heute in diesen Gottesdienst mitgebracht haben: unsere Freuden und unsere Trauer, unseren Jubel und unsere Sorgen und Nöte, unser Lachen und unsere Tränen, unser Glück und unser Scheitern. Gott breitet seine Armen aus und öffnet sein Herz für uns. Wie der Vater seinen verlorengegangenen Sohn in Liebe und Barmherzigkeit wieder angenommen und ihm vergeben hat, so nimmt er auch uns an und schenkt und Vergebung und Versöhnung.

Ein junger  Geistlicher soll mit Schwerverbrechern in einem Gefängnis den Sonntagsgottesdienst feiern. Er hat Angst. Die richtigen Worte wollen ihm einfach nicht einfallen. Als er zur Messfeier einzieht, lassen ihn die rauen und zum Teil höhnisch lachenden Gesichter der Verurteilten erschauern. Mit der Bitte „Gott steh mir bei!“ auf den Lippen steigt er die Stufen zur Kanzel hinauf (nur die Älteren wissen, was Kanzel ist?). Er ist aufgeregt, in Gedanken um den Predigttext gefangen, stolpert plötzlich bei der vorletzten Stufe und stürzt die Stiege hinunter, bis er am Boden liegenbleibt. Die Gefangenen brüllen vor Lachen. Der Priester ist von Schmerz und Scham gelähmt. Plötzlich hat er die Idee. Er springt schmerzverzerrt auf, stürmt die Stufen zur Kanzel hinauf und beginnt die Predigt mit den Worten: „Deswegen, Männer, bin ich hierher gekommen: ich wollte euch zeigen, dass man wieder aufstehen kann, wenn man gestürzt ist“ (W. Hoffsümmer, 255 Kurzgeschichten für Gottesdienst, Schule und Gruppe. Mainz 1982, s.34).

Apostel Paulus kleidet die Bitte um Versöhnung im zweiten Korintherbrief in die Worte: „Wir bitten an Christi Statt: Lasst euch mit Gott versöhnen!“ (2 Kor 5,20). Wie ein Botschafter, ein hoher Amtsträger, tritt er auf, ein Botschafter an Christi Statt, durch dessen Worte Christus selbst spricht. Kurz vorher schreibt er: „Das Alte ist vergangen, Neues ist geworden!“ Diese Worte bringen zum Ausdruck, wonach wir uns sehnen: uns nicht mehr mit Altlasten abmühen zu müssen, sondern neu anfangen, neu leben zu können. Dieses Neusein ist uns durch die Taufe geschenkt, ist Initiative Gottes, der „in Christus die Welt mit sich versöhnt“ hat. Nicht ein zorniger Gott muss von uns aus versöhnt werden, sondern Gott hat sich mit uns versöhnt. Er überbrückt den tiefen Graben der Trennungen. Weil „Neues geworden“ ist, bin ich befreit zu einem mit mir selbst versöhnten Leben. Versöhnung überbrückt die Trennungen aus Gleichgültigkeit, Egoismus, Neid zwischen Menschen. Gottes Versöhnungsangebot überspannt die Abgründe, ohne sie zu leugnen, und führt zu  neuen Ufern. Wir als „Gesandte an Christi statt“ sollen dieses Werk der Versöhnung fortsetzen, Brücken bauen zwischen Gott und Mensch, zwischen Mensch und Mensch. Der Brückenbauer ist eine alte Funktionsbeschreibung für das priesterliche Handeln: Pontifex= Piester=Brückenbauer zwischen Gott und Mensch. Die Kirche betont das Priestertum aller Gläubigen. Wir alle sind aufgefordert, Brücken zu bauen, von einem Ufer zum anderen, damit nicht Trennung, sondern Versöhnung unsere Beziehungen untereinander und zu Gott bestimmt.

Evangelium ist eine Frohe Botschaft von Versöhnung. Kein Vater, keine Mutter will, dass sich ihr Kind von ihnen lossagt und von heute auf morgen verschwindet. Doch das kommt öfter vor, als man denkt. Nach dem „Warum?“ zu fragen, ist müßig. Das Band der Kommunikation ist zerschnitten und das tut einfach weh. Was aber, wenn nach Monaten oder Jahren die Tochter oder der Sohn wieder vor der Türe steht? Knall man als Eltern dem Kind die Türe ins Gesicht? Nein! Niemals! Der Sohn, die Tochter ist wieder da, nur das zählt. Es ist wie bei einer Geburt: All die Wehen und die Schmerzen sind vergessen, wenn das Kind da ist.

Genau so ist es auch im Gleichnis Jesu, als der Vater den verlorenen Sohn in die Arme schließt. Alles ist wieder gut! Und vorher? Der jüngere Sohn sagt sich von seinem Vater und seiner ganzen Familie los und gerät durch seinen „Alleingang“ in Zustand der völligen Verlassenheit. Er landet buchstäblich bei den Schweinen. Der Schweinetrog ist ein vielsagender Ort. Viel tiefer kann man nicht mehr absacken. Schweinetrog – eine tiefe Krise. Aber Krise kann auch heilsam sein. Krisen sind immer auch Heilszeiten! Mann muss das durchleben, damit ein Neubeginn  möglich wird. Es braucht die Enttäuschung am Schweinetrog. Meine Illusionen werden  mir genommen – vieles ist nicht Liebe, was so aussieht. Und umgekehrt: Manches, was ich vielleicht früher nicht als Liebe verstanden habe ist wahrhaftig Liebe!

Der Vater im Evangelium will all das wieder neu erschaffen, was der Sohn durch seine eigene Schuld zerstört hatte. Das beste Gewand, der Ring, die guten Schuhe und das Fest sind nicht nur Zeichen seiner Freude, sondern auch der Wiederaufnahme des Rückkehrers als sein Sohn. Wahre Versöhnung. Der Vater hält seinem Sohn erst gar nicht sein Fehlverhalten vor, lässt ihn noch nicht einmal seine Schuld eingestehen, braucht keine Vergangenheitsbewältigung, er schneidet ihm ja praktisch das Wort ab -, sondern feiert einfach seine Rückkehr. Er nimmt ihn nicht als reuigen Büßer auf, sondern als seinen Sohn. Wahre Versöhnung stellt so keine Bedingungen vorweg, sondern legt die unheile Vergangenheit zu den Akten, sodass neue Zuneigung geschaffen wird. Es wird sicher nichts vergessen sein, aber vergeben ist tatsächlich alles.

Alles ist wieder gut! Aber leider nicht für jeden… Im Gleichnis  beklagt sich der andere Sohn beim Vater: „Du schenkst ihm mehr Aufmerksamkeit als mir!“ Da ist es schon wieder, das ewige Vergleichen, das auf Dauer jede Gemeinschaft und jede Freude zerstört. Der Vater hält dem das einzig Richtige entgegen: „Ich liebe dich und deinen Bruder!“ Wahre Liebe bewertet nicht, zirkelt nicht ein „Mehr“ oder „Weniger“ ab. Sie umfasst und vereinigt und macht das Lebens erst lebenswert.

Wie gut, wenn wir aufrichtig erkennen: Den älteren Bruder gibt es auch in uns selbst, wenn wir oft so gnadenlos über andere Menschen, reden, wenn wir nicht vergeben wollen und auch nicht möchten, dass andere vergeben. Wenn wir uns gekränkt fühlen, weil wir doch meinen, immer alles richtig zu machen und anderen daher sicher manchmal auch mit Selbstgerechtigkeit, wenn nicht gar Überheblichkeit begegnen.

Dr. Jerzy Grzeskowiak, Pfr. i. R.

Dziś rozpoczyna się 12. edycja „24 godzin dla Pana” (28.03.2025)

„Ty jesteś moją nadzieją” (Ps 71,5) to hasło tegorocznej, 12. edycji „24 godzin dla Pana”, inicjatywy, którą Kościół podejmuje co roku w piątek i sobotę przed czwartą niedzielą Wielkiego Postu. W Rzymie stanowi ona w tym roku także element rozpoczętego dzisiaj Jubileuszu Misjonarzy Miłosierdzia, szóstego dużego spotkania Roku Świętego.

Doświadczyć radości przebaczenia

„Wydarzenie 24 godziny dla Pana jest ściśle związane z liturgicznym okresem Wielkiego Postu, a zwłaszcza z IV Niedzielą Wielkiego Postu, zwaną Laetare. Radość celebrowana w tym dniu wypływa z osobistego nawrócenia, pojednania z Bogiem i łaski otrzymanej w sakramencie pokuty i pojednania – czytamy w materiałach, przygotowanych na tegoroczną edycję „24 godzin dla Pana” przez Dykasterię ds. Ewangelizacji. – Inicjatywa została podjęta właśnie w dniach poprzedzających IV Niedzielę Wielkiego Postu, aby dać wszystkim wiernym możliwość uwolnienia się od grzechów, przygotowując się w ten sposób na zbliżającą się Wielkanoc.” 

Dlatego też w czasie „24 godzin dla Pana”, a więc: dziś i w sobotę, 29 marca, w kościołach w wielu częściach świata, a także w innych miejscach, w których znajdują się kaplice i oratoria (m.in. w więzieniach) będą organizowane czuwania przed Najświętszym Sakramentem, a księża będą czekali na chętnych, pragnących się wyspowiadać. 

Doświadczenie nadziei i wołanie o pokój

Tegoroczna edycja „24 godzin dla Pana” wpisuje się w Kościele w obchody Roku Świętego, stąd jej temat: „Ty jesteś moją nadzieją” (Ps 71,5). W Rzymie rozpoczyna się dziś Jubileusz Misjonarzy Miłosierdzia z udziałem ok. 500 misjonarzy z różnych stron świata, także z Polski. O godz. 16.00 wezmą oni udział w nabożeństwie pokutnym w rzymskim kościele św. Andrzeja della Valle, prosząc również o pokój i nadzieję dla całego świata. Do modlitwy w tej intencji zaproszeni są też wierni na całym świecie. 

„Pojednanie z Bogiem i ludźmi przywraca człowiekowi pokój. Wojny i pokój nie są prostym owocem negocjacji politycznych, ale przede wszystkim dyspozycją ludzkich serc. W tym sensie każdy człowiek, a przede wszystkim każdy chrześcijanin jest odpowiedzialny za wojnę i pokój w społeczeństwach oraz między narodami – piszą autorzy materiałów duszpasterskich. – W ramach inicjatywy 24 godziny dla Pana nie może zabraknąć modlitwy o pokój i pojednanie między narodami będącymi w stanie wojny oraz między grupami społecznymi pozostającymi w konflikcie.”

„24 godziny dla Pana” organizowane są w Kościele od 2012 r. W poprzednich edycjach tego wydarzenia brał udział także Ojciec Święty Franciszek, który tego dnia przewodniczył nabożeństwu pokutnemu i sam spowiadał. To właśnie podczas takiego nabożeństwa 13 marca 2015 r. Papież zapowiedział obchody Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia, którego centralnym punktem były Światowe Dni Młodzieży w Krakowie. 

Radio Watykańskie

Modlitwa – ale jaka?

Pacierz – to drobne narzędzie

którym śmiało sięga człowiek

tam, gdzie obecność nie sięgnie,

ciskając słowo po słowie

przyrządem tym w ucho boże… I czeka.

Jeżeli Bóg usłyszy człowieka

- to streszcza sens aparatu

zwanego pacierz.

Emily Dickinson

Słowo  „modlitwa” jest często trywializowane i sprowadzane w swym znaczeniu do praktyki zdobywania za pośrednictwem Boga upragnionych rzeczy. Modlitwa w całej swej rozpiętości jest pojemnym terminem zawierającym w sobie każdy rodzaj duchowo-cielesnych praktyk i wędrowania po duchowych sferach umożliwiających doświadczenie Boga i własnej duszy oraz wzrastanie wiary, nadziei i miłości. Nie jest to zatem  ani pobożne ćwiczenie mające na celu zadowolenie Pana Boga, ani technika zdobywania czegokolwiek od Niego, ani wymóg związany z uzyskaniem biletu do nieba. Modlitwa to po prostu obcowanie z Bogiem, praktykowanie Nieba tu i teraz.

Czym jest modlitwa? – odpowiedzi i definicji może być tyle, ilu modlących. Przykładowo kilka wypowiedzi. 

Poeta Novalis mawiał: „Modlitwa to uniwersalne lekarstwo”, czyli „lekarstwo na wszystko”.

Mahatma Gandhi: „Modlitwa jest kluczem poranka i ryglem wieczoru”. 

Peter Wust: „Czarodziejskim kluczem do bramy mądrości jest nie refleksja, lecz modlitwa”. 

Św. John Henry Newmann: „Modlitwa jest dla ducha takim życiem, jakim dla ciała jest oddech”.

 Św. Edyta Stein: „Modlitwa to największe  dzieło, do jakiego zdolny jest duch człowieka. To drabina Jakubowa, po której duch człowieka wstępuje do nieba, a łaska  Boża zstępuje do człowieka.” 

Ojciec Pio: „Modlitwa jest potężnym narzędziem, kluczem otwierającym serce Boga.” 

Św. Teresa z Lissieux: „Modlitwa jest wzlotem serca, prostym spojrzeniem w niebo, okrzykiem wdzięczności i miłości pośród doświadczeń i pośród radości”.

Modlitwa jest zatem „spojrzeniem w górę” i wzniesieniem serca ku Bogu. Codzienne doświadczenie uczy, jak dobrze jest zrobić pauzę, jak ważny jest odpoczynek i urlop. To życiowa konieczność - raz po raz nabrać dystansu do codzienności, spojrzeć dalej i głębiej, wszerz i w górę, doświadczyć piękna przyrody, gór lub morza. To uzdalnia do nowego widzenia i akceptacji monotonnej powszedniości. Podobnie jest z modlitwą. W niej odrywamy nasze serce od ciasnoty codzienności, od obciążeń i trosk, i wznosimy się  „ku niebu”, ku dalekiemu horyzontowi, ku wielkiemu i kochającemu Bogu.

 Święty Augustyn określił modlitwę jako „ćwiczenie się w pragnieniu Boga”. Powszechnie znane są jego słowa o głodzie naszego serca, które jest niespokojne, dopóki nie spocznie w Bogu. Człowiecze serce wyrywa się ku Nieskończoności, ku Bogu, ale jest „za małe” by niepojętego i nieogarnionego Boga pomieścić. Ono musi być poszerzone i właśnie temu „rozszerzeniu serca” – jak pisze Augustyn - służy modlitwa: „Odkładając na później swój dar Bóg rozszerza nasze pragnienie: poprzez pragnienie rozszerza ducha i powiększając go sprawia, że może przyjąć Jego samego”. 

W gimnastyce rehabilitacyjnej po urazach lub w ćwiczeniach fitnessowych wspierających dobrą kondycję ciała znany jest termin stretching, czyli rozciąganie mięśni. Modlitwa jest w swej istocie takim „stretchingiem duszy”. Jej zadaniem jest „powiększenie” naszego duchowego wnętrza (ducha, rozumu, wyobrażeń, uczuć, emocji), by było zdolne pomieścić Boga. Ale samo „rozciąganie” nie wystarczy, ponieważ to wnętrze jest nie tylko zbyt ciasne, lecz także zanieczyszczone, zaśmiecone, zagracone. Konieczne jest zatem także „oczyszczenie”. I tu św. Augustyn podsuwa trafny obraz: „Załóż, że Bóg chce cię napełnić miodem. Jeśli  jednak ty jesteś pełen octu, gdzie zmieścisz miód?” Miód od Boga to Jego łagodność, dobroć, czułość, miłosierdzie, a ocet to wszystko to, co zagraca nasza dusze: złe skłonności, grzeszne upodobania, lenistwo, przykre wspomnienia, lęki, bezsensowne pragnienia, kompleksy, pycha. Modlitwa w swej pierwszej fazie rozszerzania i oczyszczania ma być zatem odgruzowywaniem duszy i karczowaniem wszystkiego, co nie pozwala Bogu na pełne zadomowienie się w nas wraz z Jego wszystkim darami.

Istotne rodzaje względnie typy modlitwy to modlitwa uwielbienia, dziękczynienia, przebłagania i prośby. Rzecz w tym, by modlitwy nie zacieśniać do bezustannie słanych do nieba litanii próśb. Modlitwa to przede wszystkim adoracja i dziękczynienie. Najpierw muszę zachwycić się Bogiem, Jego wielkością i miłością, a dopiero potem mogę stanąć przed Nim w pokorze z moimi konkretnymi potrzebami. Jeśli wprzód nie zakosztuję „jak dobry i wielki jest Pan”, będę stawał  przed Nim jako natrętny petent przed urzędnikiem, skazany na jego dobry humor lub widzimisię.

W modlitwie błagalnej wielu potyka się o  następujący problem. Z jednej strony przedkładamy w modlitwie Bogu nasze uwielbienie i dziękczynienie, nasze radości  potrzeby i biedy, czyli informujemy Boga o naszej sytuacji, z drugiej czytamy w Katechizmie, że Bóg jest „wszystkowiedzący”. Jak mówi Autor Listu do Hebrajczyków: „Nie ma stworzenia, które by było przed Nim niewidzialne, przeciwnie, wszystko odkryte i odsłonięte jest przed oczami Tego, któremu musimy zdać rachunek” (Hbr 4,13). Po co więc modlić się, skoro Bóg i tak wszystko wie? Czy rozpoczynając modlitwę zapominamy, że Bóg wcale nie potrzebuje od nas informacji o nas? Czy modlitwa nie jest cofaniem się do czasów pogaństwa, gdy mniemano, iż bogów trzeba sobie pozyskać przez modlitwy i ofiary? A może modlitwa ma tylko funkcję terapeutyczną, bo w jakiś sposób działa na człowieka lecząco, uwalnia od psychicznych napięć i egzystencjalnych ciężarów? Czy logiczną konsekwencją wynikającą z wiary o wszechwiedzy Boga nie byłoby raczej zaprzestanie błagania Go o cokolwiek? Konieczna jest więc poważna refleksja nad tym, dlaczego według licznych świadectw Starego i Nowego Testamentu wszystkowiedzący Bóg oczekuje naszej modlitwy i ją wysłuchuje, oraz dlaczego także Jego wcielony Syn sam modli się i swoich słuchaczy wielokrotnie zachęca do modlitwy: „Wy zatem tak się módlcie: Ojcze nasz…” (Mt 6,8-9); „Proście, a będzie wam dane; szukajcie a znajdziecie; kołaczcie, a otworzą wam” (Mt 7,7).

W modlitwie dostrzegamy coś bardzo ważnego i specyficznego: respekt Boga wobec słowa. To leży w naturze Boga. Słowo Boga Ojca staje się osobą w Jego Boskim Synu. A człowiek stworzony „na obraz i podobieństwo Boga” (Rdz 1,27) obdarzony jest zdolnością mówienia – wypowiadania słowa, czym wyróżnia się spośród wszystkich stworzeń. Przez to Boże podobieństwo człowiek jest również zdolny do słuchania Słowa Bożego. Z woli Boga proces wymiany słowa ma dziać się nie jedno- lecz dwukierunkowo: zstępująco od Boga do człowieka i odwrotnie: wstępująco „od dołu ku górze”, od człowieka do Boga. Ponieważ mowa jest specyficzną cechą człowieka jako obrazu Bożego, osiąga ona swą najdojrzalszą formę (wyraz, kształt) w rozmowie z Bogiem. W dialogu z Bogiem człowiek doświadcza, że Bóg interesuje się nim, kocha go i chętnie słucha wynurzeń o jego nawet najmniejszych troskach.

Jeżeli zatem mówimy, że Bóg „mówi” i „słucha”, to nie jest to żadna antropomorfizacja Boga. Modlitwa to rozmowa. Ponieważ wszechwiedzący Bóg nie  potrzebuje informacji, słowo modlitewnego dialogu ma znaczenie przede wszystkim dla człowieka, dla jego samoświadomości, dla uzdrowienia i zbawienia.  Święty Augustyn jako teolog i znawca ludzkiej duszy czerpiąc z własnego doświadczenia napisał: „Człowiek modli się nie po to, by Boga informować, lecz by się podnieść, uleczyć i zbawić”.

Ks. Jerzy Grześkowiak

Na uroczystość św. Józefa (19.03.2025)

 Św. Józef według papieża Franciszka

Przed pięciu laty obchodziliśmy Jubileuszowy Rok świętego Józefa (8.12.2020 - 8.12.2021). Został on zainicjowany przez papieża Franciszka Listem Apostolskim Patris corde (Sercem Ojca) 8 grudnia 2020 roku. Motywem decyzji Franciszka była rocznica ogłoszenia św. Józefa patronem Kościoła przed 150 laty przez papieża Piusa IX (1846-1878). Drugim bodźcem dla papieża był  koszmar pandemii Covid-19. Franciszek chciał katolikom ukazać św. Józefa jako wzór twórczej odwagi, skromności, posłuszeństwa, odpowiedzialności i czułości. Pandemia pokazała bowiem, jak ważni w życiu są nie tylko prominenci z polityki i telewizyjnych show, lecz zwyczajni ludzie, którzy na co dzień nie stoją w blasku reflektorów, lecz z cierpliwością i niezłomną nadzieją podejmują trud pomocy i służby potrzebującym, nie sieją paniki, lecz w spokoju i świadomie są w czynach dobroci i służby odpowiedzialni za drugich, podobnie jak św. Józef - „ten niepozorny mężczyzna, człowiek codziennej, dyskretnej i ukrytej obecności”, to ukochany ojciec, ojciec czułości, w posłuszeństwie i w gościnności, ojciec twórczej odwagi, robotnik, zawsze w cieniu. Według Franciszka jego List miał być „słowem uznania i wdzięczności” dla rodziców, dziadków, nauczycieli, pielęgniarzy, lekarzy, sprzedawców, służb porządkowych i sanitarnych, policji, kierowców,  wolontariuszy, księży i zakonników, dla „wszystkich, co dowodzą, że nikt nie może sam siebie ratować”. 

Ten papieski dokument jest przepięknym tekstem pisanym z serca i przemawiającym do serca – jak wyraził się o nim Benedykt XVI. Dla papieża Franciszka św. Józef jest kimś kto „w historii zbawienia odgrywa nieporównywalną rolę”. On swoje ojcostwo wyraził całkiem konkretnie poprzez to,  że jego powołanie do rodzinnej miłości  uzewnętrzniło się w nadludzkim ofiarowaniu siebie samego, swego serca, i swoich zdolności, w miłości, którą oddał w służbę Mesjaszowi pochodzącemu z jego rodu. I z tej racji jest przez chrześcijan ukochany od pradawna (PC nr 1).  

Franciszek opisuje siedem szczególnie charakterystycznych cech św. Józefa  w siedmiu rozdziałach: 1. ojciec miłości; 2. ojciec miłosierdzia; 3. ojciec w posłuszeństwie; 4. ojciec w przyjmowaniu i akceptacji; 5. ojciec z kreatywną odwagą, 6. ojciec w pracy, 7. ojciec w cieniu. 

W takim to dobrym i wspaniałym ojcu Józefie widział Jezus  czułość Boga, która pozwala nam przyjąć naszą własną słabość i mocą której realizują się Boże plany. Faktycznie jest tak, że Bóg „nas nie potępia, lecz przyjmuje, bierze w ramiona, wspiera i przebacza” (PC nr 2). Św. Józef jest ojcem w posłuszeństwie wobec Boga. Swoim „tak” ratuje Maryję i Jezusa oraz uczy Go „pełnić wolę Ojca” i realizować „wielkie misterium zbawienia” (PC 3). Św. Józef jest „ojcem w przyjmowaniu”, bo przyjął Maryję bez jakichkolwiek warunków, a to jest dziś ważnym gestem „w świecie, w którym  widoczna jest publicznie przemoc wobec kobiet - psychiczna, werbalna i fizyczna”. Co więcej, św. Józef przyjmuje także w zaufaniu wobec Boga wydarzenia, których nie rozumie. Przejmuje „odważnie i z mocą” wiodącą rolę, która pochodzi od mocy Ducha Świętego. To tak, jakby Bóg przez św. Józefa mówił do nas: „Nie lękajcie się!”, ponieważ „wiara nadaje sens każdemu wydarzeniu radosnemu lub smutnemu i uświadamia nam, że „Bóg może sprawić, że kwiaty zaczną kiełkować między skałami”. Józef nigdy nie szuka dróg na skróty, ale staje wobec rzeczywistości z otwartymi oczami, biorąc za nią osobista odpowiedzialność. Gościnność, jaką pielęgnuje Józef, wzywa nas, by „nie wykluczać innych, lecz ich przyjmować takimi, jakimi są, zwłaszcza słabych, biednych, migrantów (PC 4 i 5).  Święty Józef jako cieśla uczy, „jaką wartością, godnością i radością jest spożywać chleb, będący owocem własnej pracy”. Ten aspekt ojcostwa Józefa wykorzystuje Franciszek do apelu o uznanie godności ludzkiej pracy, która stała się dziś „pilnym problemem społecznym”. Trzeba na nowo  głosić „Ewangelię pracy ludzkiej”, która ma udział w dziele zbawienia.

Franciszek pisze też o doniosłości ojcostwa. „Ojcem nikt się nie rodzi, ojcem się staje” - podkreśla. I to nie po prostu przez to, że powołuje się dziecko do życia, lecz że się odpowiedzialnie o nie troszczy. Jak oskarżenie brzmią słowa: „W dzisiejszym społeczeństwie dzieci są często bez ojca. Także Kościół dziś potrzebuje ojców!”. I dalej: „Brak ojców, którzy są w stanie prowadzić dziecko do doświadczenia życia, do rzeczywistości, prowadzić je, nie zniewalając, trzymać mocno a nie posiadać, doprowadzać do zdolności podejmowania osobistej decyzji w wolności, do wychodzenia ku nowemu.” Idzie o oddanie się, nie o ofiarę. W tym zakresie postać św. Józefa jest wzorcowa jak nigdy dotąd, „w świecie który potrzebuje ojców, a odrzuca despotów, czyli takich co autorytet mylą z autorytaryzmem, służbę  z poddaństwem, dialog z uciskiem, miłość bliźniego z przesadną troską, siłę z niszczeniem”. Ta tematyka jest dziś  niesłychanie aktualna, aczkolwiek niedoceniana, a nawet fałszywie rozumiana. Zauważamy bowiem w ostatnich dziesięcioleciach, że ojciec nie postrzega siebie jako kogoś, kto posiada prawdę i jest powołany, by ją przekazać swoim dzieciom. To rezultat epoki, w której zapanowały fragmentaryzacja wiedzy, moralny relatywizm, pluralizm etycznych postaw i zachowań, a szczególnie zakwestionowanie  identyczności płci, które nie tylko coraz bardziej stawia pod znakiem zapytania specyficzne role mężczyzny i kobiety, lecz  samo bycie kobietą lub mężczyzną, co prowadzi do „wymyślenia” wielu płci, a w końcu do zaistnienia jakichś „hybrydowych potworów”.

Na koniec Franciszek wzywa do modlitwy do św. Józefa i prezentuje osobistą, którą odmawia po Laudesach od ponad 40 lat. Pochodzi ona z francuskiego modlitewnika Kongregacji Sióstr Miłosierdzia z XIX wieku.

Święty Józefie, chwalebny patriarcho, który rzeczy niemożliwe możesz uczynić możliwymi, przyjdź mi z pomocą w mojej biedzie i w ucisku. Udziel mi w poważnych i trudnych sprawach, które ci powierzam, Twojej opieki, tak by wszystko dobrze się skończyło. Mój ukochany Ojcze, całą moją ufność pokładam w Tobie. Nikt nie powinien móc powiedzieć, że wołał do Ciebie na próżno. Ponieważ Ty wszystko możesz uzyskać u Jezusa i Maryi, spraw, bym doświadczył, że Twoja dobroć jest równie wielka jak Twoja moc. Amen.

Papież Franciszek nawiązuje także do znanego w pobożności ludowej kultu św. Józefa jako patrona umierających. Niestety dawna modlitwa o „dobrą godzinę śmierci” straciła w ostatnich dziesięcioleciach wiele na znaczeniu, nawet u pobożnych i regularnie praktykujących chrześcijan. Odrodzenie tej praktyki może okazać się błogosławieństwem w czasie nękających ludzkość pandemii Corona i  Covid, w których niepomiernie wzmógł się  uzasadniony lęk wielu chorych i osób w podeszłym wieku, że w ostatnich godzinach na tej ziemi pozostaną zupełnie sami, opuszczeni, bez wsparcia najbliższej rodziny bądź przyjaciół.

Ks. Jerzy Grześkowiak

Z wiarą i nadzieją w Chrystusie,

Blanka Bąkiewicz z całym zespołem CitizenGO

Wielkim Postem do Zmartwychwstania

Przez mgły sumienia

Przez przemilczenia

Przez przyzwolenia

I zniewolenia

Z dala od prawdy

Z cierniem  pogardy

Niczego nie masz

Dłużej nie czekaj

Czas na przemianę

Obudź człowieka

Oto Baranek

I krwią zalane

Ofiarowanie

Spada zasłona

Zbawiciel skonał

Łotrze skruszony

Już odkupiony

Do Emaus ruszaj

Spotkać Jezusa

Wejdź w Zmartwychwstanie

Krzysztof Seweryn Wroński

Wielkanoc, 2015   

Mnich przed bramą nieba

Dawno, dawno temu żył pewien mnich, a był już bardzo stary. We wspólnocie klasztornej był on najmądrzejszym, najlepszym i najstarszym zakonnikiem. Czuł, że jego życie dobiega już końca. Dlatego pewnego ranka wyruszył w daleką drogę, stromo prowadzącą do bramy nieba. Staruszek pełen ciekawości zaczął stukać w potężną złotą bramę. Raz, drugi, trzeci. I nic… Brak reakcji. Nic się nie dzieje. Brama pozostaje zamknięta. „Co to ma znaczyć?” – pomyślał. „Czy jestem niegodny Królestwa Niebieskiego? Czy za mało pościłem, za mało się modliłem?”

Smutny powrócił do swego klasztoru. Zaczął jeszcze surowiej pościć, częściej i dłużej się modlić i więcej milczeć. Wychudzony i wyniszczony w rok później znowu udaje się stromą droga do nieba. Pełen nadziei puka ponownie. Ale nic się nie dzieje. Stukanie pozostaje bez rezultatu. „Co ja robię w sposób niewłaściwy? – rozważa mnich. „Ach, tak, rozumiem, zawsze byłem tylko w klasztorze, odizolowany od świata, przecież nie nawróciłem żadnego człowieka.” Postanowił zatem powrócić i pójść prosto do wielkiego miasta portowego. Tam wsiadł na okręt, który zawiózł go do pogańskiego kraju. Po przybyciu wyskoczył dziarsko na ląd i zaczął już w porcie głosić kazania. I tak przepowiadał tam cały rok z ogromnym zaangażowaniem i werwą, a nawet sporo cierpiał z tego powodu, jak dotąd żaden misjonarz. 

Po spełnieniu swej misji znowu radośnie wyruszył do niebieskiej bramy, pewien, że teraz na pewno zostanie wpuszczony do nieba. Energicznie zapukał w bramę. Ale tu znowu nic! „To pewnie było zbyt głośno” – pomyślał - „zatem musze pukać nieco łagodniej i ciszej”. Ale i tym razem  żadnej reakcji, cisza! Mnich zbladł. „Czego mi jeszcze brak? „Ach – strzeliło mu o głowy – stale przepowiadałem Ewangelię, a zapomniałem o służbie ludziom”. 

Więc znów powrócił i powędrował do wielkiego miasta. Tam zatrudnił się jako pielęgniarz chorych. Wszystko starał się czynić w sposób szczególnie dokładny, sumiennie i z miłością. Przecież chodziło o wejście do nieba. „Czy pan chce jeszcze trochę herbaty?” – pytał co pół godziny. „Nie, dziękuję, nic mi nie potrzeba – mówił pacjent – już przecież Wam to uprzednio powiedziałem”. Podczas nocnego dyżuru wpatrywał się stale w śpiącego i budził go regularnie: „Ja tylko doglądam, czy czegoś pani nie brak.” –„Ach, daj nam wreszcie pospać” – odpowiadali chorzy. Mnich pracował, trudził się – obojętnie czy go chwalono czy wyzywano.

Po roku – szczęśliwy – znowu ruszył w górę do nieba, zapukał raz, i drugi, i znowu – nic się nie dzieje. Smutny usiadł obok bramy. Nic mu nie przychodziło do głowy. Nie wiedział, co jeszcze pominął, o czym jeszcze zapomniał, co miałby zrobić.

Nagle odkrył w pobliżu bramy nieba dziecko budujące zamek z piasku. A ono zapytało go: „Czy pobawisz się ze mną?”. Mnich zapomniawszy o sobie i swoich troskach zaczął z nim się bawić. Szybko mijały godziny. I tak nadszedł wieczór, słońce zaczerwieniło się ogniście i zaczęło znikać za wzgórzem. „Popatrz, jak jest piękne!” – zawołało dziecko wpatrzone w zachodzące słońce. „Tak, faktycznie, jakie to jest piękne!” – zawołał mnich, i jego serce zabiło szybciej, jakby się powiększyło, otwarło szeroko… „Mój Boże, jak piękny jest Twój świat!” – krzyknął w zachwycie. 

I w tym momencie wrota niebios zaskrzypiały na zawiasach, otworzyły się szeroko, i mnich wiedział już, że teraz może spokojnie wejść do nieba wiecznego szczęścia w Bogu.

Czy to opowiadanie nie jest zbyt naiwne? Być może. Ale jeżeli takie jest, to przecież w dobrym sensie. Ono może nam pomóc porzucić moralizujące, wymagające wielkiego wysiłku, niewłaściwie rozumiane chrześcijaństwo, które wymaga nadzwyczajnych zabiegów, starań i wysiłku. Niestety często tak dotąd było. Wiara stawała się dla ludzi wielkim ciężarem z racji jej licznych wymagań i żądań. Wielu tak rozumiało religię i cierpiało z tego powodu. Nigdy nie dość czyniło się dla zbawienia swej duszy. „Musisz jeszcze takie modlitwy odmawiać, w takich nabożeństwach uczestniczyć, taką formę pobożności sobie przyswoić. Nie jesteś jeszcze doskonały.  Jeszcze ci brak tego i owego ”. W końcu niejeden chrześcijanin czuł, że jest u kresu swoich możliwości i sił. Niejeden jeszcze dziś przeżywa swoją wiarę jako ciężki balast, jako ciężar nie do uniesienia.  Bo słyszy słowa kazań: „Niebo musisz sobie zasłużyć, zapracować na nie”. „Ty powinieneś… Ty musisz… tego Ci nie wolno”.  

To opowiadanie jest dobrodziejstwem. Może być pomocą w dotarciu do sedna naszej wiary.  Wiara i życie religijne nie mogą odbierać chęci do życia, lecz uczyć szeroko oddechu i radosnego radowania się światem, byciem w nim, stworzeniem, sobą i i Bogiem. Wierzyć w Boga – to w pierwszym rzędzie być otwartym na Boga, zaufać Mu całkowicie i bezwzględnie, pozwolić się obdarować i czuć się u Niego szczęśliwym i w Nim w pełni ukrytym.

Ks. dr hab. Jerzy Grześkowiak

Ciekawe podsumowanie „naszego pokolenia”.

Dla większości jesteśmy "STARSI"
Urodziliśmy się w latach 40-50-60.
Dorastaliśmy w latach 50-60-70.
Studiowaliśmy w latach 60-70-80.
Spotykaliśmy się w latach 70-80-90.
Pobraliśmy się i odkrywaliśmy świat w latach 70-80-90.
Stabilizujemy się od 2000 roku.
Staliśmy się mądrzejsi od 2010 roku.
I twardo przechodzimy przez 2020 rok.

Okazuje się, że przeżyliśmy OSIEM różnych dekad…
DWA różne stulecia…
DWA różne tysiąclecia...

Przeszliśmy od telefonu z operatorem, przez połączenia międzymiastowych do rozmów wideo do dowolnego miejsca na świecie. Przeszliśmy od slajdów do YouTube, od płyt winylowych do muzyki online, od odręcznych listów do e-maili i WhatsApp
Od meczów na żywo , w radiu, przez czarno-białą telewizję, aż po telewizję HD”.
Chodziliśmy do Video Clubu, a teraz oglądamy Netflixa.
„Poznawaliśmy pierwsze komputery, karty perforowane, dyskietki, a teraz mamy w ręku gigabajty i terabajty w naszych telefonach komórkowych czy iPadach.
Przez całe dzieciństwo nosiliśmy szorty, potem długie spodnie, dzwony, bermudy itp.
Uniknęliśmy paraliżu dziecięcego, zapalenia opon mózgowych, grypy H1N1, a teraz COVID-19.
Jeździliśmy na łyżwach przykręcanych do butów , trójkołowcach, dwusuwowych samochodach, rowerach, motorowerach, samochodach benzynowych lub diesla, a teraz jeździmy hybrydami lub w 100% elektrycznymi.
Tak, dużo przeszliśmy, ale jakie wspaniałe życie mieliśmy!
Mogliby nas opisać jako „exennialsów”; ludzi urodzonych w tamtym świecie lat pięćdziesiątych, którzy mieli analogowe dzieciństwo i cyfrową dorosłość.
Dosłownie, nasze pokolenie przeżyło i doświadczyło więcej w każdym wymiarze życia niż jakiekolwiek inne.
To nasze pokolenie dosłownie przystosowało się do „WIELKIEJ ZMIANY ŚWIATA”.
Wielkie brawa dla wszystkich członków bardzo szczególnego pokolenia, które jest i będzie zawsze - WYJĄTKOWE. 

CZAS SIĘ NIE ZATRZYMUJE

Życie to zadanie, które sami sobie zadaliśmy w dniu urodzin w domu.
Kiedy spojrzysz... jest już szósta po południu; kiedy patrzysz... to już piątek; kiedy się patrzy… kończy się miesiąc, kiedy się patrzy… kończy się rok; jak się spojrzy... minęło 50, 60 i 70 lat!
Kiedy patrzymy.... już nie wiemy, gdzie są nasi przyjaciele.
Kiedy spojrzymy... straciliśmy miłość naszego życia , a teraz jest już za późno na powrót.
Nie przestawaj robić czegoś, co lubisz, z powodu braku czasu. Nie przestawaj mieć kogoś przy sobie, bo dzieci wkrótce nie będą już twoje i trzeba będzie coś zrobić z wolnym czasem, w którym będzie Ci brakować przyjaciół i przestrzeni w której można się cieszyć. Ten czas który jest teraz, niestety nigdy już nie wróci...
Konieczne jest wyeliminowanie „Po”...
"Później" , "Nie teraz "
"Zadzwonię do Ciebie Później"
"Ja zrobię to Później"
"Ja to powiem Ci Później "
"Zmienię to Później"
Zostawiamy wszystko na P Ó Ź N I E J, jakby to było dla nas najlepsze...
Dlaczego tego nie rozumiemy...ŻE :
Później - kawa stygnie.
Później - są zmiany priorytetów.
Później - urok jest stracony.
Później - "wcześnie" zmienia się w " za późno ".
Później - tęsknota mija.
Później - rzeczy się zmieniają.
Później - dzieci dorastają.
Później - ludzie się starzeją.
Później - dzień jest nocą.
Później - życie się już skończyło.
Nie zostawiaj niczego na później, 

ponieważ czekając na  „Po", możesz przegrać najlepsze momenty,
najlepsze wrażenia, najlepszych Przyjaciół, największe miłości.
Pamiętaj, że „Po" może się spóźnić.
Dziś jest "TEN DZIEŃ"!
NIE JESTEŚMY JUŻ W WIEKU, ABY COKOLWIEK ODKŁADAĆ!

Znalezione w internecie - opracowanie: Jerzy Grześkowiak

Rozważanie w związku z Środą Popielcową

Jestem prochem?

Źródłem wszelkiego smutku jest złudzenie, 

że sami z siebie jesteśmy czymś więcej 

niż prochem.

Thomas Merton

Człowiek od wieków wyczuwał bliską, serdeczną łączność z „matką ziemią”. Ale dopiero czasy obozów koncentracyjnych brutalnie i boleśnie pokazały, jak niewiele trzeba, by człowieka bestialsko zetrzeć na proch i zrównać go z ziemią.

Popiół to reszta pozostająca po spaleniu jakiejś materii; znak ułomności i kruchości, przemijania i śmierci. Wszystko przemija. Metal rdzewieje, drzewo próchnieje, kwiat usycha, ogień gaśnie, zwierzę pada, człowiek umiera. Wszystko, co podlega śmierci i przemijaniu, ulega rozkładowi zamieniając się w garść prochu i pyłu. Człowiek stając przed potęgą i tajemnicą Boga uświadamia sobie swoją małość, kruchość, nędzę i grzeszność. Toteż na kartach Biblii raz po raz pojawia się wypowiedź, że człowiek jest prochem. 

Człowiek jest wprawdzie dziełem Boga, stąd jego godność, ale pozostaje stworzeniem. Dlatego już na początku, po upadku, Bóg mówi do niego: „W pocie więc oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty; bo prochem jesteś i w proch się obrócisz” (Rdz 3,19).

Abraham, ojciec naszej wiary, mówi w pokorze do Boga: „Pozwól, o Panie, że jeszcze ośmielę się mówić do Ciebie, choć jestem pyłem i prochem” (Rdz  18,27). 

Psalmista wyznaje: „Wie On, z czego jesteśmy utworzeni, pamięta, że jesteśmy prochem. Dni człowieka są jak trawa; kwitnie jak kwiat na polu, ledwie muśnie go wiatr, a już go nie ma, i miejsce gdzie był już go nie poznaje” (Ps 103,14-15). 

Doświadczany przez Boga Hiob skarży się: „Suknia mocno do mnie przywarła, szczelnie przylega tunika, gwałtownie do błota On mnie wrzucił, podobny jestem do pyłu i piasku” (Hi 30,18-19).

Autor księgi Koheleta zauważa: „Wszystko idzie na jedno miejsce, powstało wszystko z prochu i wszystko do prochu znów wraca” (Koh 3,20). Zapewne pamięć o biblijnych wersetach kazała naszemu narodowemu wieszczowi Adamowi Mickiewiczowi wyznać: „Czymże ja jestem przed Twoim obliczem? Prochem i niczem”, albo: „Ja proch z Panem będę gadał”.

Posypanie głowy popiołem uprzytomnia zatem naszą małość, kruchość, ułomność, niegodność wobec Boga, ogrom dzielącej nas od Niego przepaści, a zarazem i to, że to, co Bóg dla nas czyni, absolutnie się nam nie należy, jest darem Jego bezinteresownej miłości.

W myśli biblijnej popiół symbolizuje także grzech. Serce grzesznika podobne jest do popiołu. Izajasz mówi o bałwochwalcy – a któż z nas nie jest czcicielem różnych bożków?... – że „taki karmi się popiołem” (Iz 44,20). Natomiast autor Księgi Mądrości charakteryzuje grzesznika: „Serce jego jest jak popiół (…) i życie nędzniejsze niż glina” (Mdr 15,10). W konsekwencji karą za grzech jest popiół - grzesznicy zostają „obróceni w popiół na ziemi” (Ez 28,18). 

Popiół to także pozostałość po katastrofie pożaru. Czy naszych grzechów nie należy rozpatrywać w kategorii katastrofalnej klęski na podobieństwo wszystko niszczącego żywiołu ognia? To, co po radykalnym odejściu od Boga w nas pozostaje, jest niewiele warte, jest jak garść popiołu. Znamienne, że po dramacie grzechu pierwszych ludzi Bóg kieruje do nich słowa wyroku: „… wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty, bo prochem jesteś i w proch się obrócisz” (Rdz 3,19).

Te słowa wypowiada nad nami prezbiter w Środę Popielcową, jeżeli po karnawałowych szaleństwach potrafimy się wewnętrznie zmobilizować i udamy się do kościoła. Dziwnie, obco, a nawet odpychająco, brzmią te słowa w chrześcijańskiej świątyni. „Prochem jesteś...” Jeśli tylko tyle można powiedzieć o człowieku, to do wyboru pozostają nam właściwie dwie możliwości: smutek, zwątpienie (jeśli nie rozpacz) albo używanie tego świata , gonitwa za przyjemnościami i rozkosz za wszelką cenę, bo i tak końcem wszystkiego będzie proch! Co znaczą zatem słowa  o człowieku jako prochu na początku Wielkiego Postu?  Mają one sens jedynie w kontekście całego Objawienia. Czyż w kościele, gdzie dziś mówi się: „Pamiętaj, prochem jesteś!”, nie czytano kiedy indziej:

Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz,

i czym syn człowieczy, że się nim zajmujesz?

Uczyniłeś go niewiele mniejszym od aniołów,

chwałą i czcią go uwieńczyłeś.

Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich,

złożyłeś wszystko pod jego stopy (Psalm 8,5-7).

Surowe słowa wielkopostnej uwertury nie określają ostatecznego losu człowieka, a jedynie przypominają właściwą hierarchię wartości. Bo zawsze jesteśmy skłonni, by to, co jest tylko „prochem”, traktować poważniej niż na to zasługuje. Stale zagraża nam niebezpieczeństwo zapominania, że wszystko w doczesności traci sens, jeśli nie zostaliśmy naprawdę wezwani do nie znającego końca królestwa Bożego. Wymowny obrzęd popiołu powtarza zatem wezwanie Chrystusa: „Starajcie się naprzód o królestwo Boga i Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane” (Mt 6,33).

Ze względu na cierpiącego za człowieka i dla człowieka Zbawiciela, ze względu na Jego strach i ból, sąd nad Nim i obelgi, duchowe cierpienia, skrwawione ciało i krzyż, ze względu na Jego umieranie i triumfujące nad śmiercią powstanie z martwych - popiół na naszych głowach oznacza właśnie to, do czego wzywa prorok Joel: 

Nawróćcie się do mnie całym swym sercem, 

przez post i płacz i lament. 

Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty! 

Nawróćcie się do Pana, Boga waszego!

On bowiem jest łaskawy, miłosierny,

nieskory do gniewu i wielki w łaskawości,

a lituje się na widok niedoli. 

Kto wie? Może znów pożałuje

i pozostawi po sobie błogosławieństwo” (Joel 2,12-14).

Ks. Jerzy Grześkowiak

O głupocie i mądrości

Jan Kochanowski, pisał: „Cieszy mię ten rym: «Polak mądry po szkodzie»: / Lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie, / Nową przypowieść Polak sobie kupi, / Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi”. 

Mądry i kochający ojczyznę poeta ubolewał nad bezhołowiem w Polsce i nad nieświadomością Polaków co do czyhających zagrożeń. A mówiąc w skrócie, Kochanowski załamuje ręce nad głupotą rodaków. I dziś wiersz ten jest w swej istocie jak najbardziej aktualny, choć czasy są inne i inne są niebezpieczeństwa. Zresztą kategoria „głupoty” jest niezbędna, by opisać adekwatnie sytuację w Polsce, ale także w całej Europie, że o innych kontynentach nie wspomnę. Tak! Dominujące dziś ideologie są szkodliwe i głupie, tyle że potrafią lepiej się maskować, udawać, czego nie potrafili np. przaśni komuniści w PRL.

Temat głupoty podejmuje Biblia, szczególnie w księgach mądrościowych. Najbardziej szkodliwym rodzajem głupoty jest życie tak, jakby Boga nie było. Psalmista stwierdza: „Mówi głupi w swoim sercu: «Nie ma Boga»” (Ps 14, 1). U Izajasza czytamy: „Bo głupi wygłasza niedorzeczności i jego serce obmyśla nieprawość, żeby się dopuszczać bezbożności i głosić błędy o Panu” (Iz 32, 6). Natomiast Jeremiasz ubolewa: „Zaparli się Pana i powiedzieli: «On nic nie znaczy. Nie spotka nas żadne nieszczęście…» (Jer 5, 12). Dziś wielu odwraca się od Boga i jeszcze chełpi się tym, uważając się za inteligentnych. Taką postawę Biblia nazywa zdecydowanie właśnie głupotą. Paweł Apostoł pisze: „Znikczemnieli w swoich myślach i zaćmione zostało bezrozumne ich serce. Podając się za mądrych, stali się głupimi” (Rz 1, 21–22).

Jezus nauczał, że to z wnętrza człowieka wychodzi to, co czyni go nieczystym. Wśród owych nieczystości wymienił m.in.: złe myśli, chciwość, przewrotność, podstęp, obelgi, pychę, głupotę (zob. Mk 7, 21–22). Ktoś mógłby zauważyć, że przecież często głupota jest niezawiniona. Po prostu ktoś nie jest w stanie czegoś zrozumieć i dlatego ulega manipulacjom, powtarza niemądre opinie. To prawda, że jesteśmy mniej lub bardziej ograniczeni w możliwościach pojmowania rzeczywistości. Tyle że głupota, o której mówi Jezus, jest czymś innym niż brak zdolności zrozumienia takiej czy innej kwestii. Jeśli ktoś ma zdolności matematyczne albo do nauki języków, to nie znaczy, że jest mądry. Analogicznie ten, kto takich zdolności nie ma, żadną miarą nie zasługuje tylko z tego powodu na miano głupiego. Bo głupota to nie brak takich czy innych zdolności, ale niewłaściwe, przewrotne, złe korzystanie z naturalnej inteligencji, którą dał człowiekowi Bóg.

Szatan jest zapewne bardzo inteligentny. Mówi się nawet, że ktoś jest „diabelsko inteligentny”. Jednak taka inteligencja nie jest mądrością. Gorzej! Jest głupotą. Bo popatrzmy, do czego doprowadziła szatana jego inteligencja. Do złych wyborów i wiecznej przegranej! 

Mądrość jest nakierowana na dobro. Inteligencja i wykształcenie mogą też szukać dobra, ale niekiedy służą złu. Są ludzie, którzy nie pokończyli wyższych szkół ani nie mają jakichś ponadprzeciętnych zdolności, ale promieniują życiową mądrością. Możemy w nich dostrzec mądrość dobra. Filozofowie mówią, że Bóg jest Absolutem, najwyższym, nieskończonym Rozumem. To prawda, ale Bóg objawiony nam przez Jezusa Chrystusa jest czymś więcej. Jest Miłością, która z kolei jest Najwyższą Mądrością.

Tymczasem pleni się w świecie „inteligentna głupota”. Nie brakuje jej w polityce i w mass mediach. Co gorsza, udaje jej się mamić kolejne pokolenia, triumfować. Nie traćmy jednak ducha, ale starajmy się o mądrość, w czym pomoże nam rozważanie Biblii: „Nie uważajcie sami siebie za mądrych” (Rz 12, 16); „A jeśli komu z was brak mądrości, niech prosi Boga, który wszystkich obdarza chętnie i bez wypominania, a będzie mu dana” (Jk 1, 5).

Autor: Dariusz Kowalczyk SJ

(piątek, 21 lutego 2025)

Znaleziono na Facebooku (Jerzy Grześkowiak) – Post: ks. prof. Czesław Krakowiak, Lublin

Historia Europy bez katedr i Szekspira? 

Prof. Andrzej Nowak o skrajnej ideologizacji przekazu politycznego

Oprac. PCh24.pl

Jak można opowiedzieć historię Europy bez katedr i Szekspira? – pyta prof. Andrzeja Nowaka w książkowej rozmowie Piotr Legutko. No właśnie, jak?

Dzięki uprzejmości Wydawnictwa Esprit prezentujemy fragment książki „W potrzasku historii i geografii”

Prof. Andrzej Nowak: Na tym polega właśnie zjawisko skrajnej ideologizacji przekazu politycznego, który zastępuje historię jako opowieść o przeszłości. Ja się nie upominam o Kościuszkę, nawet o Chopina, który niewątpliwie jest wspólną wartością kultury światowej, celowo wspominam o największych, nie polskich bynajmniej, twórcach europejskiego dziedzictwa, którym także jako Polak mam wiele do zawdzięczenia. Bo w Domu Historii Europejskiej brakuje nie tylko Mickiewicza, ale też Bacha, Cervantesa czy Goethego.

Przypomnę, bo o tym już mówiliśmy, iż kanon poprawności politycznej, z którym zostajemy zaznajomieni już na początku zwiedzania muzeum, zakłada, że nie ma kultur wyższych i niższych. Europa nie mogła więc stworzyć niczego bardziej wartościowego niż kultury powstające na innych kontynentach. Po drugie, co też jest wprost wyrażone w nagranej na tablet narracji przewodnika, „pozorne” bogactwo kulturowe Europy brało się stąd, że skolonizowała, przemocą podbiła świat. Słyszymy, że kolonializm jest wielką winą całej Europy, także tych jej części, które z kolonialnym dziedzictwem nie mają nic wspólnego. I to jest ogromne zafałszowanie historii! Charakterystycznie odbija ono ukryty i wciąż bardzo silny, to widać właśnie jak na dłoni w owym muzeum, układ: wyżej – niżej, w hierarchii wewnątrzeuropejskiej.

Europa Wschodnia, „młodsza”, „gorsza”, ma słuchać i się uczyć od starszych i mądrzejszych. Nie ma w narracji owego Domu Historii Europejskiej ani słowa o tym, że część państw tworzących dziś Unię Europejską padła ofiarą kolonializmu, także ze strony pozaeuropejskich narodów. By dać przykład, co wspólnego z kolektywną winą Europy – winą zbrodni popełnianych w kolonialnym podboju innych kontynentów – mają na przykład Bułgaria, Serbia, Rumunia? Przecież te kraje nie tylko nigdy nie prowadziły kolonialnej ekspansji poza Europą, ale same przez całe wieki (czterysta–pięćset lat) były ofiarami kolonialnego wyzysku i podboju prowadzonego przez nieeuropejskie imperium islamu, osmańską Turcję. To samo dotyczy w znacznym stopniu Węgier czy, w mniejszym, Polski. Polska była za to na pewno przedmiotem polityki imperialnego wyzysku i podboju prowadzonego przez trzy europejskie imperia: Rosję, Prusy / II Rzeszę oraz „oświeconą” Austrię. Ukraina, Litwa, Łotwa, Estonia – jaki te kraje mają udział w zbrodniach europejskiego kolonializmu? Tylko udział ofiary praktyk kolonialnych ze strony Rosji, Szwecji (Finlandia czy Estonia) czy państw niemieckich.

Oczywiście, można dyskutować o relacjach między Koroną (Polską) a na przykład Ukrainą w czasach I RP – czy był w nich element kolonialnej kontroli polskiej. Być może do tego wrócimy. Na pewno jednak można stwierdzić, że żaden z wymienionych tu krajów Europy Wschodniej (poza Rosją) nie ma udziału w kolonialnym dziedzictwie Europy Zachodniej. To dziewięć krajów zachodniej części UE było imperiami kolonialnymi: Wielka Brytania, Francja, Hiszpania, Portugalia, Holandia, Niemcy, Włochy, Dania, wreszcie Belgia, której król – jego pomnik stoi przed Domem Historii Europejskiej – oraz jego urzędnicy i tysiące belgijskich mieszczuchów odpowiadają za wymordowanie kilku milionów czarnych mieszkańców Konga.

I teraz z tych właśnie krajów z najczarniejszymi kartami kolonializmu płyną pouczenia pod adresem mieszkańców Europy Wschodniej: macie wzbudzić w sobie poczucie winy za europejski kolonializm, a jak nie włożycie worów pokutnych, nie walicie się w piersi, to raz jeszcze dajecie dowód, że jesteście ciemniakami, wstecznikami, nie nadążacie za postępem moralnym, który my – w Belgii, w niemieckiej CDU czy SPD, w Parlamencie Europejskim – wyznaczamy… Tak, takie właśnie pouczenia usłyszałem w czasie konferencji zorganizowanej w Brukseli właśnie na temat dziedzictwa przemocy w Europie. Jasno dano mi tam do zrozumienia, że to nie Belgowie mają problem z królem Leopoldem – ludobójcą, tylko Polacy i inni „wschodniacy” ze swoim nierozpoznanym udziałem w kolonializmie europejskim, zniewalającym i eksploatującym kraje dzisiejszego globalnego Południa…

Ale wróćmy do trasy wycieczki po brukselskim Domu Historii Europejskiej. Dopiero kiedy pojawia się na owej trasie symbol rewolucji – kobieta prowadząca lud na barykady, na słynnym płótnie Eugène’a Delacroix, a zaraz po niej sam wielki Marks na portrecie – otrzymujemy drogowskaz tego właściwego kierunku, tej słusznej drogi w stronę postępu. I rzeczywiście, w różnych wariantach: socjaldemokratycznym, socjaldemokratyczno-liberalnym na zachodzie Europy, a rewolucyjno-marksistowsko-leninowskim na wschodzie Europy, czyli w Rosji, ten paradygmat postępu się rozwija również w XX wieku. Od XVIII do XX wieku jest ciągłość, od Rousseau i markiza de Sade do Lenina i Lennona, pomimo wszystkich burz, konfliktów, dojrzeć można tę ciągłość postępu niezależnie od gry geopolitycznej, od wojennego starcia wielkich sił, kiedy walczą ze sobą o „przestrzeń życiową”, a właściwie o to odwieczne: kto będzie wyżej, a kto niżej, kto panem, a kto sługą…

Wspinamy się więc po schodach, których fantazyjna konstrukcja żywo przypomina projekt gigantycznego pomnika III Międzynarodówki, jaki miał ozdobić rewolucyjną Moskwę po 1917 roku. Wpadamy w jądro ciemności wieku XIX. Tu szaleje nacjonalizm i kapitalizm. Nacjonalizm symbolizują książki, które uczą nienawiści – wśród nich pierwszy polski akcent: Trylogia Henryka Sienkiewicza. To nie rywalizacja między nienasyconymi imperializmami członków owego koncertu wielkich mocarstw, o których mówiliśmy, ale wyłącznie groźne nacjonalizmy, których symbolem jest tu właśnie Sienkiewicz, mają być wedle tej obowiązkowej pamięci europejskiej odpowiedzialne za gigantyczną rzeź pierwszej, a potem drugiej wojny światowej. Dalszym etapem owej opowieści o rozwoju idei europejskiej jest spojrzenie na komunizm sowiecki jako fascynujący eksperyment: próbę budowy nowego, sprawiedliwego świata. Próba ta jednak dokonuje się w trudnych warunkach: na straszliwy „biały” terror, kontrrewolucję, interwencję kapitalistyczną, trzeba odpowiedzieć „czerwonym” terrorem. Tu pojawia się drugi Polak na tej wystawie, a pierwszy, którego wizerunek możemy podziwiać: to Feliks Dzierżyński. Pojawia się na pewno w znacznie bardziej pozytywnym kontekście niż wcześniej prezentowany przez swoją nacjonalistyczną książkę Sienkiewicz.

Okres międzywojnia to z jednej strony kryzys demokracji parlamentarnej, faszyzacja, rozwój autorytaryzmów (prezentuje to zjawisko między innymi figurka Piłsudskiego), ale także odpowiedź na te zagrożenia w postaci ruchu pacyfistycznego i projektów paneuropejskiej organizacji. Mamy więc odwieczną walkę dobra ze złem. Koncentruje się ona w wojnie domowej w Hiszpanii. Siły zła reprezentuje oczywiście Franco. Siły dobra – republikanie i wspierający ich Związek Radziecki. Wybucha z tego starcia nowa wojna światowa. Głos z tabletu nie tłumaczy jednak, jak to się stało i dlaczego, że wspierający dotąd siły dobra Związek Radziecki sprzymierza się z Hitlerem w pakcie Ribbentrop– Mołotow. Argumenty krytyczne wobec paktu Stalina z Hitlerem pozna na brukselskiej wystawie tylko ten, kto zna język polski, bowiem prezentują go dwa (nietłumaczone na żadne języki) wycinki z prasy polskiej. W opowieści o drugiej wojnie są „naziści” i są ich ofiary. Cykl fotografii mających ilustrować ofiary ludności cywilnej w drugiej wojnie otwiera – proszę zgadnąć co? Zdjęcie wymizerowanej, w oczywisty sposób dotkniętej tragedią rodziny – niemieckich wypędzonych z 1945 roku. Dalej idą, i słusznie, zabici partyzanci na Białorusi, zagłodzeni na śmierć jeńcy z Armii Czerwonej, wiele innych kategorii, a na samym końcu jest uśmiechnięta buzia młodej, elegancko ubranej i uczesanej Polki: wychodzi z obozu przesiedleńców (dipisów).

Przekaz jest jasny: cierpienia ludności cywilnej w czasie drugiej wojny – to na pierwszym miejscu wypędzeni Niemcy. Kawa na ławę. Był, owszem, jakiś antynazistowski ruch oporu. Zauważyłem francuski i norweski (choć jest też wspomniany Quisling). Polskiego nie widać. Jest także Holokaust. Ale wcale nie dominujący w tej narracji. Wraca raczej jako przestroga i oskarżenie. A raczej okazja do walnięcia raz jeszcze „moralno- -cywilizatorską” pałą w zakute łby europejskich „wschodniaków”.

Na jednej ścianie wzorcowa pamięć o Holokauście: niemiecka i austriacka. Na drugiej, naprzeciwko, kłopoty z pamięcią u innych (współsprawców), to jest zwłaszcza u Polaków i Ukraińców. Ilustruje owe kłopoty gablota z egzemplarzem książki Jana Tomasza Grossa o Jedwabnem…

Na dalszych, wyższych etapach tak prezentowanej historii europejskiej nie ma oczywiście żadnego miejsca na przykład dla Jana Pawła II i jego roli w odbudowaniu podmiotowości Polaków i innych zniewolonych przez komunizm narodów.

Jest tylko złowrogi cień Kościoła katolickiego w postaci egzemplarza Humanae vitae – potępiającej antykoncepcję encykliki papieża Pawła VI. Zderzona jest z wyłożonymi obok w gablocie przerażającymi szczypcami do aborcji. Do jakich nieludzkich męczarni zmusza Kościół walczące o swe prawa nowoczesne kobiety – nad tym mamy się zastanowić, a nie nad tym, czy Kościół na przykład w postaci Jana Pawła II odegrał jakąś rolę w obronie praw człowieka za „żelazną kurtyną”.

Siedemdziesiąt procent całej opowieści o roku 1989 w Europie Wschodniej zajmują Niemcy: od ucieczek obywateli NRD przez Węgry po „obalenie” muru berlińskiego. Solidarność jest tylko mało znaczącym tłem, już ważniejszy jest „okrągły stół”. Tak ma wyglądać ideowy i pamięciowy konsensus mieszkańców nowej, wspaniałej Europy.

Tekst pochodzi z książki: „W potrzasku historii i geografii” – Piotr Legutko, Andrzej Nowak

Wydawnictwo: Esprit

Papież Franciszek - jego autobiografia 

Jest to absolutna premiera: po raz pierwszy wydana jest autobiografia żyjącego papieża. Według Wydawnictwa Franciszek pierwotnie chciał, aby książka pojawiła się po jego śmierci. Ale w związku z Rokiem Jubileuszowym zmienił zdanie.

Język publikacji jest osobisty, żywy, z wieloma przykładami. 88-latek przekazuje wiele z dzieciństwa w stolicy Argentyny Buenos Aires, opowiada  o babci, która zdecydowanie go ukształtowała i wprowadziła w  chrześcijaństwo. "Dla mnie było to żywe ucieleśnienie codziennego świętego".  Opowiada również o innych kobietach swojej rodziny. 

Mówi także o znaczeniu kobiet i ich roli w Kościele katolickim. Podkreśla równą godność do mężczyzn i kobiet. Dlatego „bardziej niż kiedykolwiek” konieczne jest „przekazywanie kryteriów i metod, aby kobiety mogły odgrywać rolę uczestników i protagonistów w różnych dziedzinach życia społecznego i kościelnego”. Ich głos musi być coraz ważniejszy, a ich autorytet coraz bardziej rozpoznawalny

Franciszek wielokrotnie apeluje o pokój. Osobiście opisuje straszne doświadczenia wojenne, których doświadczał jako chłopiec w rodzinie i okolicy. „Nikt nie może, nie mówiąc już o epoce atomowej, zamknąć oczu na ruiny kultury, która nie jest w stanie prowadzić do dialogu”. Ludzkość musi uczyć się z historii. "Nie możemy sobie pozwolić na zanikanie wśród młodszych pokoleń pamięci o tym, co się stało" - ostrzega pilnie papież.

Zaangażowanie papieża Franciszka wobec migrantów jest ściśle związane z jego doświadczeniami z dzieciństwa w Buenes Aires. Dzielnica Flores, w której dorastał, to złożony mikrokosmos - wieloetniczny, wieloreligijny i wielokulturowy. Jego rodzina też wyemigrowała z włoskiego Piemontu. Z tego powodu  swoją pierwszą podróż jako papież skierował na Lampedusę, na tę maleńką wyspę na Morzu Śródziemnym, która stała się znakiem nadziei i solidarności, ale także symbolem sprzeczności i tragedii emigracji. Bo  Morze Śródziemne stało się ogromny cmentarzem wielu emigrantów, którzy w nim utonęli.

Franciszek wspomina także dwa zamachy samobójcze, które zostały udaremnione podczas jego podróży do Iraku w 2021 roku.

Mówi też o sobie bardzo osobiście: „Problemem, który zawsze mam, jest moja niecierpliwość. Często brakuje mi cierpliwości. Nieraz nie mogłem się doczekać, by niektóre procesy, które potrzebują czasu,  mogły normalnie się rozwinąć i dojrzały ich owoce”.

Papież nadał swej  autobiografii tytuł "Hope" – „Nadzieja”.  To prawdopodobnie najważniejsze przesłanie, które chce przekazać Kościołowi i światu. Nadzieja jest najbardziej boska w tym, co istnieje w ludzkim sercu - wyjaśnia Franciszek.

Ks. Jerzy Grześkowiak

„Liebt eure Feinde. Tut denen Gutes, die euch hassen!“

7 Sonntag C (2025)

Liebt eure Feinde! – das klingt doch fast, als sollten Feuer und Wasser zusammengebracht werden Lässt sich Liebe überhaupt so befehlen? Werden wir nicht unwahr, wenn wir uns ein äußeres Verhalten befehlen, dem unser inneres Gefühl nicht entspricht? 

Mit großem Vergnügen erinnere ich mich an einen Lehrer aus einer Gymnasien Zeit, der uns die Lust am logischen Denken mit allerhand Gedankenakrobatik beibringen wollte.  Bis heute sind mir manche Beispiele, die meist komisch wirkten, im Gedächtnis. Als Beispiel für bloße Gedankendinge, die also denkbar, aber nie wirklich sein könnten, nannte er uns den viereckigen Kreis.

Der viereckige Kreis ist ja geradezu sprichwörtlich für Zusammenbringen von Dingen, die man nicht zusammenbringen kann. Im Blick auf das heutige Evangelium frage ich, ob hier nicht der Versuch unternommen wird die Quadratur des Kreises zu schaffen. Die Liebe zu den Feinden bringt jedenfalls zwei Elemente zusammen, die sich von vornherein ausschließen. Einen Feind zu lieben ist schon von Begriff her ausgeschlossen wie das Viereck und der Kreis eben nicht zusammen gehen.

Aufforderung Jesu zur Feindesliebe ist menschlich gesehen kaum möglich oder nur einzelnen heroischen Heiligen gelungen, wie dem Diakon Stephanus oder Pater Maximilian Kolbe. Aber durch den Blick in die Unendlichkeit,  durch den Blick auf Gott, sieht die Sache anders aus.  Im Blick auf Gott fällt der unaufhebbare Gegensatz von Feindschaft und Liebe zusammen. Im Blick auf Gott erkennen wir in jedem Menschen sein Geschöpf, ja sein Abbild. Da werden die Gemeinsamkeiten größer und bedeutungsvoller als die Gegensätze.

Im Blick auf Jesus Christus, der noch in seinen Peinigern das verwirrte Kind Gottes sah und den Vater um Vergebung für diese anrief, erkennen wir in jedem Menschen das Kind Gottes, unsere Schwestern und Brüder. Im Blick auf Gott hat die Feindesliebe eine reale Ermöglichung gefunden, weil es keine Feindschaft  mehr gibt, die wirklich trennend ist. „Er riss durch sein Sterben die trennende Wand der Feindschaft nieder… Er hat in seiner Person die Feindschaft getötet“ (vgl. Eph 2,14.16).

„Liebt eure Feinde!“ Das geht nicht bloß mit dem Kopf, das ist eine Sache der Einstellung. Liebe will immer Tat werden.  Jesus ermutigt uns, mit unserer Liebe einen Schritt über den Kreis unserer Lieben hinauszugehen – und mit denen, die wir nicht mögen, ebenso umzugehen wie mit unseren Liebsten. Die Beispiele, die Jesus im heutigen Evangelium aufführt, beziehen sich auf unseren Umgang mit Herablassung und Schmerz, auf unser Verhältnis zu Hab und Gut, auf das es jemand abgesehen könnte, auf unsere Reaktion rechtmäßigen und unrechtmäßigen Forderungen gegenüber. Jesus predigt die Liebe, die Er selbst ist und lebt und für sie er stirbt, in allen Konsequenzen. Er mahnt uns, im Kreislauf des Bösen nicht mitzumachen. Er appelliert an die Größe unseres Herzens, damit seine Liebe in uns auferstehen kann.

Können wir so leben, wie Jesus es von uns erwartet? Ich höre, wie jeder/e von uns  betet: „Lieber Jesus, Du  meinst es zwar gut, und Du selbst bist grenzenlos gütig, aber von uns kannst du doch so etwas nicht verlangen. Das geht zu weit: die Feinde lieben; denen Gutes tun, die uns hassen; segnen statt fluchen; beten statt zurückschlagen; ja dem, der mich auf eine Wange schlägt, auch noch die andere geduldig hinhalten. Also weißt Du Jesus, das geht mir zu weit! Bei uns gelten doch andere Regeln: „Mensch, wehr dich doch, schlag zurück“, „Lasse dir nicht gefallen“, „Wie du mir, so ich dir“, „Rache ist süß!“, „Auf einen groben Klotz, gehört ein grober Keil“- usw.

Jetzt höre ich auch Jesus sagen: Dir geht das zu weit. Ich kann dich verstehen. Es geht weit. Ich gehe so weit, weil nur in solcher Weite das Heil für alle liegt. Verkehre doch einmal meine Weisungen ins Gegengeil. Was kommt dabei heraus? Hassen, fluchen und verfluchen, zurückschlagen, richten und verurteilen… Ist so glückliches Leben vorstellbar? Wenn wir ehrlich sind, müssen wir zugeben: Jesus hat recht. Jesu Weg der grenzenlosen Liebe ist der Herausweg aus der Misere. Wenn das schon nicht alle Welt begreift, wenigstens wir Christen als Schüller Jesu sollten lernen, seine Lebensweisungen in unsere Alltagswelt zu übersetzen.

„Überwindet das Böse mit Gutem!“ – ein oft wiederholter Satz des polnischen Arbeiterseelsorgers Jerzy Popieluszko (schon Seliggesprochen) bei seinen „Messen für die Heimat“ in Warszawa. Überwindet das Böse mit Gutem! Als Pfarrer Jerzy vor 40 Jahren im Oktober 1994 von der Geheimpolizei grausam ermordet  war, feierte ein Freund in seiner Pfarrkirche St. Stanislaus die hl. Messe in der Nacht noch. Die Kirche war brechend voll. Wut und Trauer, Weinen und Schluchzen brach immer wieder durch. Beim Vaterunser-Gebet setzten die Gläubigen aus, als der Priester den Satz sprach: „…wie auch wir vergeben unseren Schuldigern“. Der Priester wiederholte, wieder nur Schluchzen. Er forderte auf: „Sprecht mir nach!“ Dem Priester versagte auch fast die Stimme. Da aber stimmten alle mit ein: „Wie auch wir vergeben unseren Schuldigern!“

Beim Begräbnis war eine halbe Million Menschen versammelt. Die Staatorgane waren nervös. Aber es blieb ruhig. Die Stahlarbeiter marschierten am offenen Grab vorüber, vorbei an der Geheimpolizei und sprachen deutlich im Chor: „Wir verzeihen!“

Der Schrei nach Rache ist etwas menschliches – die Vergebung ist etwas christliches. Hl. Johannes Chrisostomus hat Jesu Aufforderung so gepredigt: „Wer andere hasst, straft sich selbst. Wer andere liebet, erweist sich selber Gutes. Wer einen Hass kennt, kennt auch keine Betrübnis. Das wichtigste und das Größte dabei ist: Du gewinnst auf diese Weise die Liebe Gottes.“

Liebe Mitchristen! Der belgische Priester, spiritueller Berater und Schriftsteller, Phil Bosmans, schreibt folgendes;

„Nicht kann dich so belasten wie die Unfähigkeit zu vergeben. Nichts quält dich mehr als Tag und Nacht zu leben mit dem spitzen Stein des Hasses in deinem Herzen. Ich kann das verstehen. Da hat dir einer, und es waren vielleicht viele, unrecht getan, etwas Böses, und in deinem Inneren bist du allmählich kälter, härter geworden. Du bist nicht derselbe. Du wunderst dich selbst… Du bist nicht  so freundlich, so gütig, so gelassen und so gut. Deine Zuneigung ist umgeschlagen in Hartherzigkeit. Deine Sympathie in Antipathie. Wo eine Verbindung war, ist jetzt ein Bruch. Freundschaft wurde zu Feindschaft. Deine Liebe wandelte sich zu Hass. Und du leidest darunter. Du fühlst dich gefangen. Die Rollläden sind herunter. Die Sonne bliebt draußen. Das Leben wird schwer wie Blei. Im Tiefsten deines Herzens sehnst du dich nach Befreiung. 

Da gibt es aber – glaub  mir – nur einen Weg: Vergebung. Vergib! Das kostet viel, ich weiß, aber es ist seinen preis wert. Vergeben ist eine Form der Kreativität. Vergeben heißt neues Leben und neue Freude wecken. Vergeben schafft neue Möglichkeiten in dir selbst und in den anderen. Sehr oft sollst du vergeben: „siebzigmal siebenmal“, bis ins Unendliche, denn selber hast du auch so viel Vergebung nötig“.

Dr. Jerzy Grzeskowiak, Pfr. i. R.

Geld regiert die Welt

W nawiązaniu do Ewangelii na 6 niedzielę zwykłą (rok C), w której Jezus wygłasza zarówno swoje „Błogosławieni…” jak i  „Biada wam..”, a zwłaszcza „Biada bogatym…”, poniżej znamienna mowa Tujavii,  wodza plemiennego na jednej z wysp Oceanii po jego podróży w krajach Europy.

Unten die Rede vom Häuptling einer Südseeinsel, er heißt Tujavii, der die Gelegenheit hatte, bei einer Europareise die Sitten der Weißen zu beobachten. Heimgekehrt, berichtet er seinen Stammesbrüdern:

„Ihr alle könnt mir bezeugen, dass der Missionar sagt: Gott sei die Liebe. Dem großen Gott allein gälte darum auch die Anbetung der Weißen. Er hat uns belogen und betrogen. Denn das runde Metall und das schwere Papier, das sie Geld nennen, das ist die wahre Gottheit der Weißen. Geld ist ihre Liebe, Geld ist ihre Gottheit. Alle Weißen denken daran, auch wenn sie schlaffen. Es gibt viele, die haben ihre Freude hingegeben für Geld, ihre Gesundheit, ihr Lachen, ihr Ehre, ihr Gewissen, ihr Glück, ja Weib und Kind. Ohne Geld bist du in Europa Nichts. Du brauchst das Geld wie Essen, Trinken und Schlaffen. Je mehr Geld du hast, desto besser ist dein Leben. Hast du viel Geld, so kannst du viel haben. Jeder möchte viel haben. Und jeder mehr als der andere. Darum sind alle gierig danach zu jeder Stunde.

Wenn nur einer viel Geld hat, viel mehr als die anderen Menschen, so viel, dass hundert, ja tausend Menschen sich ihre Arbeit damit leicht machen könnten – er gibt ihnen nichts. Und wenn du ihn fragst; „Was willst du mit dem vielen Geld machen? Du kannst hier auf Erden doch nicht viel mehr als dich kleiden, deinen Hunger und Durst stillen“, so sagt er: „Ich will noch mehr Geld machen. Immer mehr. Und noch mehr!“ Und du erkennst, dass das Geld ihn krank gemacht hat, dass alle seine Sinne vom Geld besessen sind. Er ist krank und besessen, weil er seine Seele an das Geld hängt. Er kann nicht denken: „Ich will ohne Unrecht aus der Welt gehen, denn der große Geeist hat mich auch ohne Geld auf die Erde gebracht.“ Die meisten bleiben in ihrer Krankheit und freuen sich der Macht, die ihnen das viele Geld gibt.

Wir alle, liebe Brüder, sind arm. Aber lieben wir unsere Sitten den Mann zu verachten, der für jede Gastfreundschaft eine Bezahlung erwartet. Lieben wir unsere Sitten, die es nicht dulden, dass einer sehr viel und der andere gar nichts hat, damit wir nicht im Herzen werden, wie der Weiße, der glücklich und heiter sein kann, auch wenn sein Bruder neben ihm traurig und unglücklich ist.“

(Nach: „Der Papalagi“, Tanner und Staehlin Verlag, Zürich 1980.)

 Opracował: dr. Jerzy Grześkowiak

Słowo na Światowy Dzień Chorych (11.02 2024)

W obliczu choroby….

Każda choroba jest odbierana przez człowieka jako wieloaspektowa negatywna ingerencja w normalny tryb życia. Jednym ze skutków chorowania są troski, obawy i lęki. Silne stany niepewności i lęku wywołują szczególnie choroby przewlekłe.

Odróżnić musimy najpierw strach od lęku. Podczas gdy strach przed dokładnie określonym niebezpieczeństwem należy uznać za reakcję rozsądną, bo często wyzwala adekwatne siły obronne, to lęk charakteryzuje się ogólnym stanem niepokoju, zniechęcenia i zwątpienia. Paraliżuje on twórcze siły i wywołuje w znacznym stopniu niewłaściwe reakcje psychiczne. Oczywiście uczucia lęku u różnych pacjentów zmieniają się w zależności od temperamentu, od doświadczeń życiowych i od postawy otoczenia.

Przyczynami lęku w chorobie są: odcięcie od zwykłego trybu życia, niemożność wypełniania swej roli w rodzinie i w społeczeństwie, zerwanie kontaktów społecznych, poczucie zmniejszenia energii, narzucona bezczynność, ograniczenie wolności, poczucie zagubienia, upokarzająca zależność od innych, obawa, by nie stać się dla innych ciężarem, niepewność co do przyszłości. Nic więc dziwnego, że to wszystko może prowadzić do silnej depresji, kompleksu niższości, a nawet do pojawienia się pragnienia śmierci i myśli samobójczych.

Wiele z obaw i lęków wiąże się z poczuciem odpowiedzialności. Chora matka będzie się zamartwiała, jak poradzi sobie bez niej jej rodzina. Mężczyzna myśli z niepokojem o rosnącej stercie niezałatwionych spraw w pracy. Telefon dostępny dziś w każdym szpitalu i przy każdym łóżku wcale nie pomaga tu w stworzeniu dystansu do obowiązków zawodowych i rodzinnych. Stale ktoś dzwoni. Gdy chory mówi o swych troskach innym, oni go uspokajają: „Nie martw się, wszystko będzie o’key! Żona jest zaradna i rozsądna, dzieci we wszystkim pomagają. W pracy znalazł się dobry zastępca. Nie musisz się śpieszyć z powrotem do pracy. Najważniejsze jest twoje zdrowie. Po wyjściu ze szpitala powinieneś jeszcze poddać się kuracji sanatoryjnej, itd...” Takie „uspokajanie” może jednak wyzwalać nowe i jeszcze głębsze niepokoje: „A więc tak szybko jestem do zastąpienia. Tak mało znaczę”. Chory zaczyna martwić się o swoje „miejsce w życiu”, ma wrażenie, że idzie w odstawkę, znów pojawia się strach przed odsunięciem na „kolejową bocznicę”.

Z tym wszystkim wiąże się uczucie, że życie „tam, na zewnątrz” idzie dalej do przodu, a ja czuję się odizolowany, bezradny. Bolesne doświadczenie zaułku, sytuacji bez wyjścia – jak wagon bez okna odstawiony na boczny tor. Most do świata ludzi aktywnych zostaje zerwany. Zamknięcie, uwięzienie. „Lekarze i pielęgniarki są dla mnie dobrzy, dbają o mnie, ale nikt nie ma czasu na dłuższą rozmowę. Nie wiem dokładnie, co jest z tą chorobą. Jakie są wyniki tych badań?” I te długie samotne godziny. Nic tylko patrzenie w ścianę! 

Choroba jest doświadczeniem, które dotyczy nie tylko ciała, lecz całego człowieka w jego psycho-somatycznej jedności. Choroba to nie coś, co się ma (mawiamy: „mam katar, mam grypę, zapalenie płuc, reumatyzm”), lecz „stan człowieka jako chorego”. 

Zadania wobec choroby to nie tylko zabiegi o przywrócenie sprawności chorych organów ciała. Nie tylko „mam chorobę”, lecz przede wszystkim „jestem chory”. Cały mój byt jest dotknięty chorobą, „choruje” cała moja egzystencja. „Chorowanie oznacza pewien sposób bycia człowiekiem” (Victor von Weizsäcker). Wszystko stoi pod znakiem „Nie”. Nie tylko jakiś narząd zawodzi (jelita, nerki, serce, noga, prostata, oko…), mam poczucie, że to ja sam w całości jestem zagrożony bądź już przegrany, a najgorsze, gdy „choroba ma mnie”. Takie negatywne, dręczące, złowrogie odczucia nie łatwo pokonać.

I tak choroba rzutuje na wszystkie dziedziny życia chorego człowieka, jest niebezpiecznym momentem granicznym. Może zniszczyć cały koncept życia. Wszystko, co dotąd budowano, wali się. Każda poważna choroba dotkliwie rani człowieka, łamie go i czyni bezradnym. Ma zatem przede wszystkim negatywne skutki, ale z niej może też przy pewnych założeniach wyniknąć dobro. Wszystko zależy bowiem od wewnętrznego nastawienia chorego. Człowiek może użyć wszelkich środków i tak postępować, że to, co choroba ma mu do powiedzenia, zostanie odrzucone. Dzieje się tak wtedy, gdy nie chcemy zrozumieć, iż nie jesteśmy panami naszego losu. Trzeba po prostu zgodzić się na dolę istot, które nie dysponują w pełni sobą, przyjąć to, co należy do ludzkiej egzystencji. Choroba nie jest „karą za grzechy”. Choroba nie jest chciana przez Boga. Bóg chce naszego szczęścia, a nie choroby i cierpienia. Akceptacja losu – to znaczy pogodzenie się z tym, co mimo podjętych starań i wysiłków jest nieodwracalne, bo przy mnie stoi Bóg. Pustka, którą jesteśmy otoczeni, zawiera tajemniczą pełnię: pełnię oddania się w ręce Boga. I to jest właśnie mistyka choroby - doświadczenie łaski Boga.

Słynna lekarka Elisabeth Kübler-Ross wyróżniła w procesie choroby pięć istotnych etapów:

- Zaprzeczenie i izolacja; udaję, że choroby nie postrzegam - próbuję ją wyrzucić ze swojej świadomości. „Nie, to nie ja, to nie może być prawda”.

- Gniew; denerwuję się i wściekam – usiłuję chorobę od siebie odsunąć; „Dlaczego właśnie ja?”.

- Targowanie się; pertraktuję i targuję się – z sobą, ze światem i z Bogiem;

- Depresja; popadam w depresję, poddaję się – rezygnuję;

- Pogodzenie się; akceptuję chorobę – to część mojego życia, nad którą chcę pozytywnie zapanować (Rozmowy o śmieci i umieraniu, Warszawa 1979 s. 43-126).

Pozytywne skutki choroby przeżywanej we właściwy sposób ujawniają się w tym, że choroba staje się bodźcem do odnalezienia wyższych wartości duchowych, a sam chory jest ich nośnikiem i propagatorem. Choroba obala mit hedonizmu i witalizmu, prowokuje do szukania sensu, uwrażliwia na to, co transcendentne i święte. Każda choroba jest jakby wędrówką po grani. Rzecz w tym, jaką przyjmę wobec niej postawę. Krystyna Osińska omawiając postawy chorych wobec własnej choroby wyodrębniła postawy altruistyczne, czyli twórcze, oraz egocentryczne, czyli pasożytnicze. Do pierwszej kategorii zalicza chorych, których charakteryzuje jako: dawca, samarytanin, pomocnik, konspirator, poszukiwacz, żołnierz, artysta, bohater; druga grupa chorych to: biorca, hipochondryk, malkontent „zasłużony”, statysta, żebrak, zawodowiec, świętoszek. (Ludzie chorzy we wspólnocie ludzkiej, w: Ludzie starzy i chorzy w Kościele, re. B. Dąbrowski, Warszawa 1981, s. 71 n.)

Oczywiste, że pierwsze zadanie wobec choroby to walka z nią, w nadziei że zostanie pokonana. Z drugiej strony chorobę trzeba przyjąć jako wyzwanie, jako naglący apel, że w życiu trzeba coś zmienić i konsekwentnie budować je na Bogu. Katechizm Kościoła Katolickiego dostrzega ambiwalencję skutków choroby:

„Choroba może prowadzić do niepokoju, do zamknięcia się w sobie, czasem nawet do rozpaczy i buntu przeciw Bogu, ale może także być drogą do większej dojrzałości, może pomóc lepiej rozeznać w swoim życiu to, co nieistotne, aby zwrócić się ku temu, co istotne. Bardzo często choroba pobudza do szukania Boga i powrotu do Niego” ( nr 1500).

Ileż to już razy było mi dane, jako duszpasterzowi w parafiach  i w czasie 3-letniej posługi w monachijskim szpitalu Bogenhausen słuchać w pokorze wyznań ludzi mówiących o przebytej chorobie jako o „swoistym darze”. Odczytali chorobę jako specjalne orędzie i wezwanie: stań się bardziej sobą, żyj intensywniej, ciesz się każdym dniem, bądź bardziej wdzięczny. Wyrażali wdzięczność, bo przez chorobę wiele się nauczyli. A nauczyli się cenić życie jako dar, a przede wszystkim lepiej rozumieć siebie i innych oraz więcej uwagi, czasu i serca poświęcać tym, z którymi żyją. Zrozumieli, że istnieją także inne wartości niż zdrowe ciało i dobrobyt, a mianowicie: miłość, dobroć, wierność, przyjaźń, czas dla rodziny, odpoczynek, cisza, modlitwa, wiara w życie wieczne. Poznali też wartość każdego dnia i każdej chwili oraz pojęli, że z wdzięcznością należy przyjmować od Boga każdy moment życia. Sprawdza się zatem to, co o chorobie pisał już dawno temu Andre Gide (1869-1951):

„Uważam, że choroby są kluczem, który może nam otworzyć pewne bramy.

Sądzę, że istnieją takie bramy, które jedynie choroba jest w stanie otworzyć.

W każdym razie jest taki stan zdrowia, który nie pozwala nam wszystkiego zrozumieć.

Być może choroba zagradza nam dostęp do niektórych prawd; ale tak samo zdrowie udaremnia nam dostęp do innych, lub od nich odciąga, tak że bardziej się o nie troszczymy.

Pośród takich, co to cieszą się czerstwym zdrowiem, nie znalazłem nikogo, kto nie byłby jakoś choć trochę ograniczony, jak i takich, którzy nigdy nie podróżowali, a przypominam sobie, że Charles Louis-Philippe choroby nazwał tak pięknie „podróżami biedaków”.

Ci, co jeszcze nigdy nie byli chorzy, są niezdolni do współczucia wobec tak licznych stanów nędzy”.

Ks.  dr hab. Jerzy Grześkowiak

Kontrrewolucja dwóch płci

(7 lutego 2025)

W swoim inauguracyjnym przemówieniu Donald Trump stwierdził m.in.: „W tym tygodniu zakończę politykę wprowadzania pojęć rasy i gender w każdym wymiarze administracji. Oficjalną polityką Stanów Zjednoczonych od dziś jest to, że są tylko dwie płcie – męska i żeńska”. Te słowa doprowadziły do białej gorączki środowiska liberalno-lewicowe. Jakiś dziennikarz Onetu stwierdził, że to słowa „haniebne”. Typowa reakcja dla tego rodzaju ludzi. Przywracanie podstawowym pojęciom rzeczywistego znaczenia doprowadza ich do histerii, bo narusza coraz bardziej absurdalne konstrukcje neomarksistowskich ideologii.

Oburzenie na Trumpa jest tym większe, że nowo wybrany prezydent jak coś zapowiada, to potem stara się to zrobić. Jego obietnice to nie jest jakieś bałamutne „100 konkretów”. W sprawie odejścia od urzędowej ideologii gender/LGBT Trump podpisał stosowne rozporządzenie wykonawcze, które jest częścią polityki obrony „przed ekstremizmem ideologii płciowej i przywrócenia rządowi federalnemu prawdy biologicznej”. Rozporządzenie nakazuje używanie terminu „płeć” zamiast „gender” oraz zapewnia, że dokumenty rządowe, takie jak paszporty i wizy, będą odnosiły się do płci, a nie do ideologicznych wymysłów. Zakończy się też genderowa indoktrynacja w siłach zbrojnych w USA, z której zapewne cieszyli się Chińczycy.

Tego rodzaju decyzje prezydenta światowej potęgi cieszą i dodają nadziei, że ideologiczne ogłupienie Zachodu da się jakoś powstrzymać. Jednym z wyrazów tego ogłupienia jest tzw. wokizm (ang. woke – przebudzony). „Przebudzeni” widzą wszędzie dyskryminację z powodu rasy i płci, a płci – wedle „przebudzonych” – jest tyle, ile sobie potrafią wyobrazić. Szwajcarska teolog Beatrice Zimmermann stwierdziła, że wokizm to „furia, która ogarnęła życie duchowe zachodniego świata”. Wkrada się ona także do Kościołów. Obecnie „stan umysłu i subiektywne obawy ludzi, którzy czują się dyskryminowani, decydują o tym, co się śpiewa, co się głosi i jak się modli”. Według wokizmu, aby uwolnić się od „grzechu pierworodnego rasizmu i niesprawiedliwości społecznej”, trzeba dokonać publicznego wyznania grzechu. A kto ośmiela się nie stosować do doktryn woke, ryzykuje prześladowanie i ekskomunikę metodami cancel culture (kultury unieważniania, odmawiającej oponentom prawa do zabierania głosu).

Słychać głosy, także – niestety – z wnętrza Kościoła, że Trump jest nieobliczalny i że jego prezydentura może przynieść jakąś katastrofę. A przecież był już raz prezydentem i niczego szkodliwego dla USA ani dla świata nie zrobił. Wręcz przeciwnie! Nie wywołał żadnej wojny w przeciwieństwie do jego poprzedników. Trump to myślący zdroworozsądkowo biznesmen, a zdrowego rozsądku bardzo potrzeba współczesnemu światu, zaczadzonemu przez ideologie. Zastanawiające, że ci, którzy szaty rozdzierają, jak to Trump jest nieobliczalny, nijak nie martwili się „obliczalnością” Bidena, katolika, który akceptował najdziksze pomysły proaborcyjne. Tymczasem jego fizyczne i mentalne ograniczenia były widoczne od początku prezydentury. Teraz dopiero ukazują się w mediach materiały, z których wynika, że Biden nie rządził. A kto rządził w USA? Zapewne jakaś grupa „trzymająca władzę”, a w niej Kamala Harris, ignorantka w sprawach gospodarczo-geopolitycznych, ale za to lewicowo-liberalnie zideologizowana.

Żyjemy w świecie, w którym polityk, który oznajmia, że są dwie płcie, jest za to histerycznie opluwany. A przecież można by powiedzieć, że Trump niczego nowego tutaj nie wymyślił, tylko przypomniał słowa z pierwszych kart Biblii: „Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę” (Rdz 1, 27). Szkoda tylko, że w tym samym czasie mamy w Polsce władzę, która przygotowuje ustawę o „uzgadnianiu płci”…

Dariusz Kowalczyk SJ

7. 02.2025

Kościół bez misji.

Od idei podboju świata dla Chrystusa do koncepcji rozmycia się w świecie

· 

 Noworoczne kazanie, które wygłosił w katedrze w Essen jeden z liderów niemieckiej drogi synodalnej, biskup Franz-Josef Overbeck, mogło zadziwić wielu. Hierarcha powiedział m.in.: 

„Coraz większa liczba ludzi w naszym kraju żyje bez Boga i jest to dla nich zupełnie oczywiste. Nie potrzebują religii, wiary i żadnego Kościoła, żeby być szczęśliwi i zadowoleni. Prowadzą często spełnione życie i nie są ludźmi egoistycznymi”.

Dostojnik dodał, że ci ludzie nie zwracają się do Boga nawet najtrudniejszych sytuacjach życiowych. Nawet w obliczu śmierci nie są w ogóle zainteresowani Bogiem. Biskup dodał, że nie powinno to jednak niepokoić katolików:

„Apeluję o spokój. Nie musimy prowadzić misji na całym świecie i zdobywać ludzi dla określonej formy życia kościelnego. Wszyscy ludzie są wolni i takimi pozostaną. Bóg znajdzie drogi, by wprowadzić na właściwą ścieżkę także tych, którzy nie mogą albo nie chcą w Niego wierzyć”.

Hierarcha wyjaśnił, że wystarczy, aby po prostu istniały miejsca, gdzie ludzie mogą być chrześcijanami, a już od ludzkiej wolności zależy, czy ktoś zdecyduje się na taki wybór. Dla słuchaczy, którzy mieli wątpliwości, czy nie jest to zerwanie z dotychczasową misją Kościoła, biskup miał uspokajającą odpowiedź: 

„Droga dzisiejszego Kościoła nie jest drogą długotrwałych pewników, uniwersalnych rozwiązań i nierozwiązywalnych struktur”.

Od podboju do nieobecności

Po wysłuchaniu homilii biskupa rodzą się jednak pytania: Co w takim razie zrobić ze słowami Jezusa: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie”? Co zrobić z Jego nakazem skierowanym do Apostołów (których następcą jest także biskup Overbeck): „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu! Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie uwierzy, będzie potępiony”? Co zrobić ze słowami św. Pawła, że Bóg „pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy”?

Kazanie niemieckiego biskupa jawi się jako wynik ewolucji, którą zaobserwował już w 1969 roku Louis Bouyer, gdy zauważał, że niegdyś duchowni głosili, iż trzeba zdobyć świat dla Kościoła, a dziś głoszą, że Kościół musi ukorzyć się przed światem. Ożywiająca pokolenia misjonarzy idea „podboju” świata dla Chrystusa przekształciła się w ideę „świadectwa”. Ta z kolei zamieniła się w ideę „obecności”, która jest jednak tak bardzo niewidoczna, że aż nie do odróżnienia z nieobecnością. Francuski teolog już wtedy ze smutkiem konstatował, że Kościół przestał mówić o misji ewangelizowania świata, a zaczął twierdzić, że powinien jedynie pomóc światu uświadomić sobie nadprzyrodzone wartości, jakie ten już posiada. 

Wiara jako przekleństwo

Wydaje się, że dziś ewolucja poszła jednak jeszcze dalej niż przedstawiał to ponad pół wieku temu Bouyer. Tę metamorfozę znakomicie opisał w swej książce „Pochwała sumienia. Prawda pyta serce” Joseph Ratzinger. Pozwolę sobie na dłuższy cytat z jego pracy, ponieważ przenikliwie analizuje on konsekwencje takiej postawy: 

„Pewnego razu starszy kolega, bardzo zaniepokojony sytuacją bycia chrześcijaninem w naszych czasach, w toku dyskusji wyraził opinię, że naprawdę powinniśmy być wdzięczni Bogu za to, że pozwolił tak wielu ludziom móc być niewierzącymi z czystym sumieniem. Istotnie, gdyby otworzyły się im oczy i stali się wierzącymi, nie byliby w stanie w świecie takim jak nasz udźwignąć ciężaru wiary i wynikających z niej obowiązków moralnych. Ale teraz, kiedy z czystym sumieniem idą inną drogą, mimo wszystko mogą osiągnąć zbawienie”. 

Tym, co mnie zdumiało w tym stwierdzeniu, nie była przede wszystkim idea błędnego sumienia, udzielonego przez samego Boga, aby móc ratować ludzi takim fortelem, idea, że ​​tak powiem, ślepoty zesłanej przez samego Boga dla zbawienia tego ludu. To, co mnie niepokoiło, to myśl, że wiara jest ciężarem trudnym do udźwignięcia, i że jest odpowiednia tylko dla szczególnie silnych natur: wiara, będąc niemal formą kary, nie tylko nie czyni zbawienia bardziej dostępnym, ale je utrudnia. Dlatego szczęśliwy powinien być ten, kto nie jest obciążony koniecznością wiary i poddania się jarzmu moralnemu, jakie niesie ze sobą wiara Kościoła katolickiego. Błędne sumienie, które umożliwia łatwiejsze życie i wskazuje drogę bardziej ludzką, byłoby więc prawdziwą łaską, normalną drogą zbawienia. Nieprawda, trzymanie się z dala od prawdy, byłyby lepsze dla człowieka niż prawda. To nie prawda by go wyzwoliła, raczej powinien być od niej uwolniony. Człowiek czułby się lepiej w ciemności niż w świetle, wiara nie byłaby pięknym darem od Boga, lecz raczej przekleństwem. 

W takim razie, jak radość może pochodzić z wiary? Kto w ogóle miałby odwagę przekazywać wiarę innym? Czy nie byłoby lepiej oszczędzić im tego ciężaru, a nawet trzymać ich z dala od niego? W ostatnich dziesięcioleciach tego typu koncepcje wyraźnie sparaliżowały dynamikę ewangelizacji. Kto pojmuje wiarę jako ciężar, jako narzucanie wymagań moralnych, nie może zachęcać innych do wiary, woli raczej pozostawić ich w domniemanej wolności dobrej wiary.

Z pustki serca milczą usta

Być może to jest najtrafniejsza diagnoza postawy wielu współczesnych teologów i duchownych. Z takim nastawieniem jednak ich misją staje się odpychanie ludzi od Kościoła, zniechęcanie, odstręczanie, obrzydzanie. W tej optyce, nie obciążając bliźnich jarzmem wiary, ułatwiają im zbawienie. Idąc tym tropem, można byłoby dojść do wniosku, że najwięcej dla zbawienia innych zrobili księża-pedofile, ponieważ nikt nie zrobił więcej od nich, by zohydzić ludziom Kościół. W tej perspektywie ich czyny nabierają wręcz charakteru zbawczego. Oczywiście jest to „imitatio perversa”, takie jest jednak logiczne pokłosie przyjęcia założeń, które krytykował Joseph Ratzinger.  

Zapewne sami wyraziciele takiej postawy nie uświadamiają sobie konsekwencji własnego stanowiska. Być może ich problem leży gdzie indziej: głoszą taką wiarę, jaką sami wyznają. Nie ma ona dla nich wymiaru wyzwolicielskiego, lecz jest nałożeniem kolejnych ciężarów. Nie przynosi wolności, lecz kajdany. Nie ma w niej radości bycia chrześcijaninem i pragnienia, by podzielić się swym szczęściem z drugimi, bo „z obfitości serca mówią usta”. Jest raczej przykrym obowiązkiem, którego nie należy życzyć innym. 

Czy może zatem dziwić patrzenie na ludzi niechcących poznać Boga i ignorujących Jego istnienie nawet w obliczu śmierci, jak na osoby szczęśliwe i spełnione? Czy może w tej sytuacji zaskakiwać powstrzymywanie wiernych od misji? Tylko czy taka jest powinność biskupa?

Autor: Grzegorz Górny

Reporter, eseista, publicysta, reżyser, producent filmowy i telewizyjny. Laureat wielu nagród dziennikarskich, filmowych i książkowych (m.in. Totus, Grand Press, Feniks). Obecnie stały publicysta tygodnika "Sieci" i portalu wPolityce.pl. Prezes Fundacji Polska Wielki Projekt i Stowarzyszenia Trójmorze.

Symbolika świecy

W święto Przedstawienia Pana, zwane dawniej świętem Matki Bożej Gromnicznej,  przed celebrowaniem Eucharystii w większości kościołów poświęcano świece dla użytku liturgicznego i dla pobożności prywatnej, po czym w procesji kroczono do świątyni ze świecami w ręku.  To święto Chrystusa Pana, nazwanego przez starca Symeona „światłem na oświecenie pogan”,  przypomina nam znaczenie światła i świecy w liturgii Kościoła i w chrześcijańskiej pobożności.  

Poniżej dwie medytacje o znaczeniu świecy i sensie zapalania światła przy odwiedzaniu kościołów lub przed przydrożnymi figurami i krzyżami.

Co chce nam powiedzieć paląca się świeca?

Właśnie przed chwilą mnie zapaliłeś/łaś, i teraz zamyślony/a patrzysz pogodnie na moje światło. 

Z pewnością radość wypełnia twoje serce. W każdym razie ja cieszę ogromnie, że mogę się palić. 

Gdybym się nie paliła, leżałabym w kartonie razem z innymi świecami. 

Leżeć tylko w kartonie - coś takiego uważam za całkiem bezsensowne. 

Moje życie ma sens tylko wtedy, gdy się spalam. 

I teraz palę się i świecę dla innych. 

To takie cudowne! 

Ale od chwili, gdy mnie zapaliłeś, już jestem nieco krótsza. 

To w jakimś sensie trochę smutne. 

Ostatecznie mogę sobie obliczyć, jak długo jeszcze to potrwa, aż pozostanie ze mnie tylko mały kikut. 

W życiu świecy są tylko dwie możliwości: 

- albo pozostanę cała i nietknięta w kartonie, wtedy nie zmniejszę się i nie stracę nic ze swojej piękności; nie mam jednak pojęcia, jaki sens miałoby wtedy moje istnienie;

- albo dam ludziom światło i ciepło. Wtedy wiem, po co jestem. 

Przecież muszę coś z siebie dać, muszę się wydać, muszę z czegoś zrezygnować. A to jest w każdym razie o wiele piękniejsze niż leżeć w kartonie, pozostać zimną, może zakurzoną.

Tak w przybliżeniu, wyobrażam sobie, jest także u was ludzi. 

Albo każdy pozostanie sam, dla siebie; niczego nie tracisz, ale wtedy nie wiesz tak naprawdę: po co jestem? Wtedy żyjesz tak jak świece w kartonie. 

Albo będziesz rozdawać światło i ciepło. Wtedy masz jakiś sens. Wtedy cieszysz się, że jesteś, wtedy twoje życie ma sens. 

Ale by tak było, musisz coś z siebie dać, przede wszystkim to, co czyni ciebie żywotnym, twoją radość i serdeczność, wierność i uśmiech, jak również twoje lęki i smutki. 

Także twoimi tęsknotami winieneś podzielić się z innymi ludźmi, jak też wszystkim co jest w tobie żywotne, co lubisz, co jest ci miłe i cenne. 

Przy tym nie musisz się lękać, jeżeli sam coś stracisz, staniesz się „mniejszy” jak ja. To tylko pozorna strata. Wewnątrz będziesz coraz bardziej jaśniał. 

Myśl zatem spokojnie o tym wszystkim, gdy widzisz palącą się świecę: bo sam jesteś też taką świecą!

Modlitwa przy zapaleniu świecy przed obrazem lub figurą Maryi

W blasku tej świecy 

chcę jeszcze przez chwilę tutaj 

przy Tobie pozostać, 

trwając w ciszy i na modlitwie.

Najświętsza Maryjo, Matko Boża, 

Tobie powierzam siebie, 

moje trudności i troski,  

obawy i nadzieje, 

a także moje sprawy, problemy i intencje,

z którymi dziś do Ciebie przychodzę…

Panie Jezu, Ty znasz mnie. 

Spojrzyj na tę świeczkę i na światło, które ona daje. 

Przyjmij ją jako wyraz mojej modlitwy, 

mojej wiary i ufności.

A kiedy stąd odejdę, 

niech ona będzie znakiem, 

że nadal pozostaję w Twej obecności 

z wszystkimi moimi intencjami.

Jezu, Ty powiedziałeś: 

„Ja jestem z wami przez wszystkie dni”.

Ty jesteś ze mną w moim codziennym życiu.

Daj mi odwagę i siłę 

do pójścia drogą, 

która jest przede mną. 

Pomóż mi na tej drodze doświadczyć, 

że Twoja miłość podtrzymuje mnie i stale dźwiga.

Maryjo, 

to światło jeszcze przez jakiś czas 

będzie płonąć przed Tobą, 

mówiąc o tym, 

co jest treścią mojego życia. 

Moje radości i moje zmartwienia, 

moje prośby i moje dziękczynienie, 

moje lęki i moje zaufanie, 

wszystko to przynoszę Tobie 

w tym małym znaku światła.

Wiem, 

że Ty wszystko to przyjmiesz 

do swego serca

i przedstawisz Twojemu Synowi 

Jezusowi Chrystusowi, 

Synowi Bożemu, 

który objawił się nam jako „Światłość świata”.

Gdy stąd odejdę, 

niech to małe światło 

płonie przed Tobą i przed Nim i mówi: 

„Panie, wierzę i ufam Tobie. 

Błogosław mnie 

i bądź zawsze i wszędzie ze mną!”

Amen!

Ks. Jerzy Grześkowiak

O, daj nam, Panie, natchnienie do wiary!

O, daj nam Panie, natchnienie do wiary,

Albowiem wiara jest trudną twórczością,

Która wymaga czujności sumienia,

Ognia, pokory i woli, bez której

Nie ma modlitwy ani nie ma skruchy

I świadomości popełnionych grzechów.

Bo wiara w Ciebie winna być tworzywem,

W którym się człowiek cały wypowiada

Jak malarz w barwie, jak poeta w słowie,

Jak kompozytor w układaniu dźwięków.

Każdy z nas musi tę wiarę kształtować

Według wymogów swojej twórczej woli,

Według potrzeby swojej osobowości.

I ten wysiłek nawet nie wystarczy,

Bo chcąc naprawdę wierzyć w Ciebie, Boże,

Musimy zostać artystami wiary

I nieustannie tę wiarę zdobywać,

I wciąż od nowa zdobywać jej głębię,

Jak zdobywamy nowe słowo w wierszu,

Jak zdobywamy nowy dźwięk w muzyce

I nowe barwy na płótnie obrazu.

Każda rutyna i każda maniera

Są śmiercią wiary i śmiercią sumienia.

O, daj nam, Panie, natchnienie do wiary!

Roman Brandstaetter

Czekając na konklawe

W ub. miesiącu  (grudzień 2024) powstał jedyny w swoim rodzaju portal internetowy na świecie. Jest adresowany do zaledwie 139 osób na naszym globie, których średnia wieku wynosi ok. 70 lat. Ich znaczenie pozostaje jednak ogromne, ponieważ to właśnie oni dokonają jednego z najważniejszych wyborów na świecie. Mowa o kolegium kardynalskim, które wskaże następnego papieża po 88-letnim dziś Franciszku.

Rola sekretnych konsystorzy

Inicjatorami powstania portalu College of Cardinals Report jest dwójka opiniotwórczych amerykańskich watykanistów: Diane Montagna i Edward Pentin. Skąd ta idea? Otóż skonstatowali oni, że wybór papieża w dużej mierze zależy od tego, na ile purpuraci znają siebie nawzajem. Abp Józef Michalik opowiadał, że odwożąc Karola Wojtyłę na konklawe w 1978 r., zapytał go, ilu członków kolegium kardynalskiego zna osobiście. Metropolita krakowski odpowiedział, że na 110 hierarchów nie poznał tylko czterech. Dziś taka sytuacja jest niemożliwa. Dlaczego? Podczas poprzednich pontyfikatów najważniejszymi wydarzeniami, podczas których purpuraci mogli się poznać, były konsystorze, czyli zebrania kolegium kardynalskiego, w trakcie których papieże kreowali nowych członków owego elitarnego gremium. 

Konsystorze mają dwie części: publiczną i sekretną. W trakcie tej pierwszej w bazylice św. Piotra odbywa się uroczystość wręczenia dostojnikom czerwonych biretów. Część tajna przebiega natomiast za zamkniętymi drzwiami. Wtedy kardynałowie, którzy zjechali się do Rzymu z całego świata, mogą swobodnie porozmawiać we własnym gronie, nawiązać kontakty, wymienić się opiniami, przedyskutować różne problemy.

Od 2014 r. Franciszek zwołał siedem konsystorzy, które miały tylko część jawną, a nie miały sekretnej. Purpuraci z całego świata mogli się wówczas zobaczyć jedynie podczas celebracji w bazylice, nie mieli natomiast okazji, by poznać się podczas dłuższego spotkania. Na dodatek wielu z nich pochodziło z odległych krajów, a ich sylwetki i poglądy były szerzej nieznane nawet w kręgach zawodowych komentatorów religijnych. W dużej mierze wynikało to z papieskiej polityki personalnej promującej nie tyle wpływowych biskupów z tradycyjnych stolic kardynalskich, ile mało znanych duchownych z niedużych diecezji z niewielką liczbą wiernych.

Kardynałowie kontra Walter Kasper

Dlaczego Franciszek zerwał z tradycją zwoływania konsystorzy niejawnych? Aby to zrozumieć, musimy się cofnąć do lutego 2014 r. Wybrany niedawno papież zebrał wówczas kardynałów na swój pierwszy i jedyny konsystorz przebiegający zgodnie z tradycją, by podczas dwudniowych obrad za zamkniętymi drzwiami porozmawiać o problemach związanych z planowanym synodem biskupów ds. rodziny. Zadanie wygłoszenia przemówienia inauguracyjnego powierzył kard. Walterowi Kasperowi, którego wystąpienie sprowadzało się właściwie do uznania jednego postulatu: zgody na dopuszczanie do komunii par niesakramentalnych, czyli osób rozwiedzionych i utrzymujących relacje seksualne w ponownych związkach. Niemiecki dostojnik zaznaczył, że przedstawia swój pomysł w porozumieniu z papieżem. Wystąpienie było niemiłym zaskoczeniem dla większości zebranych. Kolejne zdumienie przeżyli kilka dni później. Do tamtej pory to, o czym mówiono podczas konsystorzy sekretnych, pozostawało w tajemnicy i nie mogło być ujawniane na zewnątrz. Kard. Kasper otrzymał jednak od Franciszka zgodę na złamanie tej tajemnicy i 1 marca na łamach dziennika „Il Foglio” opublikował tekst swojego wystąpienia. Niemiecki hierarcha nie wspomniał jednak, iż jego mowa wzbudziła zdecydowaną krytykę miażdżącej większości kardynałów, którzy zabrali głos po nim, nie zostawiając na referencie suchej nitki. Następny dzień obrad rozpoczął się od przemówienia Franciszka, który wygłosił wielką pochwałę na cześć kard. Kaspera. Przyznał, że przed snem ponownie przeczytał jego wystąpienie i doszedł do wniosku, że jest to niezwykle głęboki tekst stanowiący przykład teologii uprawianej na kolanach. Jeśli papież sądził, że nada w ten sposób ton dalszej dyskusji, to się mylił. Kolejni purpuraci zabierający po nim głos nie kryli swego krytycyzmu wobec przedstawionego im pomysłu, twierdząc, że jest to postulat niezgodny z odwiecznym i niezmiennym nauczaniem Kościoła na temat sakramentów Eucharystii i małżeństwa.

Ponieważ zza zamkniętych drzwi do opinii publicznej przedostał się tylko jeden głos (należący do kard. Kaspera), do akcji postanowiła wkroczyć Kongregacja Nauki Wiary. Jej ówczesny prefekt kard. Gerhard Müller przygotował tekst dla watykańskiego dziennika „L’Osservatore Romano”, by pokazać, że większość kolegium kardynalskiego miała inne zdanie niż niemiecki hierarcha. Publikacja nie ukazała się jednak drukiem, ponieważ wstrzymał ją sam Franciszek. Mimo to kilkunastu wpływowych purpuratów wypowiedziało się publicznie przeciw postulatom kard. Kaspera. Czterech z nich napisało nawet dubia do papieża, pokornie zadając mu pytania, czy podtrzymuje on oficjalne stanowisko Kościoła, które jest publicznie kwestionowane. Nigdy nie doczekali się odpowiedzi.

Lustracja 22 „papabili”

Po tamtych wydarzeniach Franciszek na dziewięć lat zrezygnował ze zwoływania konsystorzy tajnych. Uczynił to dopiero jesienią 2023 r., gdy dokonał już znaczącej wymiany składu kolegium kardynalskiego. Obrady, do których dopuścił, były jednak mocno ograniczone w porównaniu z poprzednimi tego typu wydarzeniami. Purpuraci nadal się nie znają i wiedzą o sobie niezwykle mało.

Żeby temu zaradzić, Diane Montagna i Edward Pentin stworzyli portal, na którym nie tylko prezentują dane biograficzne wszystkich kardynałów. Wytypowali także 22 „papabili”, czyli najbardziej prawdopodobnych kandydatów do objęcia urzędu papieskiego po Franciszku, a następnie przedstawili stosunek wspomnianych hierarchów do kwestii budzących dziś najwięcej dyskusji i kontrowersji w Kościele, takich jak wyświęcenie kobiet na diakonisy, błogosławienie par homoseksualnych, zniesienie celibatu księży, zakaz odprawiania tradycyjnych mszy łacińskich, tajne porozumienie Stolicy Apostolskiej z komunistycznym rządem Chin, promowanie synodalności w Kościele, ponowne odczytanie encykliki Pawła VI „Humanae vitae” (czyli stosunek do antykoncepcji), komunia dla osób rozwiedzionych i pozostających w ponownych związkach oraz niemiecka droga synodalna.

Na 139 purpuratów, którzy mają prawo głosu podczas konklawe, aż 120 zostało nominowanych przez Franciszka. A skoro tak, to można założyć, że jego następca będzie kontynuował rozpoczętą przez niego rewolucję teologiczną. Nie jest to wcale takie pewne. Twórcom portalu chodzi o to, by kardynałowie uczestnicy najbliższego konklawe mieli pełną wiedzę na temat tego, jakie poglądy reprezentują ci, którzy będą brani pod uwagę jako najważniejsi kandydaci do objęcia urzędu papieskiego. W 2013 r. wielu elektorów, wybierając Jorge Mario Bergoglio, nie miało świadomości, jakie stanowisko zajmie on w sprawach budzących dziś najwięcej emocji, takich jak np. zgoda na błogosławienie par jednopłciowych zawarta w watykańskiej deklaracji „Fiducia supplicans” z grudnia 2023 r.

Kontynuacja czy zerwanie?

Na 139 purpuratów, którzy nie ukończyli jeszcze 80. roku życia, a więc mają prawo głosu podczas konklawe, aż 120 zostało nominowanych przez Franciszka. Niektórzy uważają, że skoro wykreował on kolegium kardynalskie na swój obraz i podobieństwo, to jego następca będzie kontynuował rozpoczętą przez niego rewolucję teologiczną. Nie jest to jednak wcale takie pewne. Lojalność wobec biskupa Rzymu kończy się bowiem z chwilą jego śmierci. Później elektorzy kierują się innymi priorytetami. Liczba 22 „papabili” wytypowanych przez Montagnę i Pentina, wskazuje, że nie ma jednego, dwóch czy trzech zdecydowanych faworytów, a wynik głosowania będzie zależeć od logiki przyjętej przez kardynałów. Wcale nie musi ona oznaczać kontynuacji linii Franciszka. Coraz większa liczba duchownych i świeckich, zarówno zwolenników, jak i przeciwników obecnego pontyfikatu, dostrzega bowiem pogłębiający się kryzys Kościoła, a zwłaszcza chaos i zamęt wywoływane przez niejednoznaczne oraz często sprzeczne ze sobą gesty i wypowiedzi płynące z Watykanu. Papież zamiast być rozwiązaniem problemu, stał się jego częścią. W tej sytuacji kontynuowanie linii teologicznej obecnego pontyfikatu jawi się wielu dostojnikom jako pogłębianie zapaści. To sprawia, że na najbliższym konklawe nie będą mieli raczej szans rewolucyjni radykałowie i homolobbyści w rodzaju kardynałów Reinharda Marxa z Niemiec, Jeana-Claude’a Hollericha z Luksemburga czy Blase’a Cupichai Roberta McElroya z USA.

Ważnym wydarzeniem, które może wpłynąć na przebieg konklawe, była wspomniana już deklaracja „Fiducia supplicans” zezwalająca księżom na błogosławienie par homoseksualnych. Wywołała ona bunt wielu episkopatów, zwłaszcza w Afryce, gdzie tamtejsi biskupi gremialnie odrzucili watykański dokument. Pod wpływem masowego protestu czarnoskórych hierarchów Stolica Apostolska ugięła się i przyznała Kościołowi na Czarnym Lądzie prawo do zignorowania „Fiducia supplicans”. Z pewnością był to punkt zwrotny w historii obecnego pontyfikatu. Po raz pierwszy doszło bowiem do zbiorowego publicznego sprzeciwienia się decyzjom samego papieża przez ogromną większość biskupów w skali całego kontynentu. Na dodatek ich rewolta była na tyle skuteczna, że udało im się postawić na swoim. Część dostojników uznała, że Franciszek, aprobując błogosławienie par homoseksualnych, przekroczył cienką czerwoną linię. Do tego grona należy m.in. kard. Robert Sarah z Gwinei, który w ub.r. odbył długą podróż po Afryce, odwiedzając kilka krajów, wyświęcając księży i spotykając się z biskupami. Wszędzie wygłaszał przemówienia, w których mobilizował miejscowych hierarchów do oporu wobec watykańskiej deklaracji, polemizując ze stanowiskiem samego Franciszka.

Blokująca mniejszość

Budowanie przez gwinejskiego dostojnika bloku sprzeciwu wobec rewolucji teologicznej Franciszka należy widzieć w perspektywie najbliższego konklawe. Według obowiązujących przepisów do wyboru papieża są wymagane dwie trzecie głosów w kolegium kardynalskim, czyli (przy obecnej liczbie) poparcie 93 hierarchów. Wystarczy jednak tzw. mniejszość blokująca ( jedna trzecia głosów), by uniemożliwić wybór niechcianego pretendenta. W praktyce musi się więc znaleźć co najmniej 47 purpuratów, którzy nie dopuszczą do elekcji modernistycznego kandydata. Obecnie Afrykę reprezentuje w kolegium 19 elektorów. Mogą oni liczyć na poparcie części dostojników Globalnego Południa wybranych z klucza geograficznego, takich jak kardynałowie Daniel Sturla z Urugwaju, Charles Bo z Mjanmy, Louis Sako z Iraku, Cezar Costa z Brazylii, Luis José Rueda Aparicio z Kolumbii, Luis Cabrera Herrera z Ekwadoru, Tarcisio Isao Kikuchi z Japonii, Chibly Langlois z Haiti, Lazarus You Heung-sik z Korei Południowej, Virgilio do Carmo da Silva z Timoru Wschodniego czy William Goh z Singapuru. W tym gronie nie zabraknie również hierarchów z Europy Środkowej i Wschodniej. Niektórzy watykaniści szacują, że w kolegium kardynalskim może być ok. 50 takich dostojników.

Na niekwestionowanego przywódcę grupy afrykańskiej wyrasta kard. Robert Sarah, cieszący się wielkim autorytetem w świecie katolickim. O ile dziś nie można wytypować zdecydowanego pretendenta do tronu Piotrowego, o tyle można się pokusić o wskazanie osoby, która już teraz wywiera duży wpływ na dokonanie takiego wyboru. To właśnie kard. Sarah. Co prawda 15 czerwca skończy on 80 lat i straci prawo udziału w konklawe, ale dziś to właśnie wokół niego krystalizuje się blok obrońców ortodoksji z Czarnego Lądu. Naturalnym kandydatem tej grupy wydaje się kard. Fridolin Ambongo z Demokratycznej Republiki Konga, który stał na czele buntu afrykańskich episkopatów przeciw „Fiducia supplicans”. Niewykluczone, że podczas konklawe może nastąpić pat między „bergogliańską większością” a „blokującą mniejszością”. Wówczas pojawi się konieczność wyboru kompromisowego kandydata mogącego pogodzić obie strony. Do podobnej sytuacji doszło na konklawe w październiku 1978 r., gdy żaden z dwóch włoskich purpuratów (Giuseppe Siri i Giovanni Benelli) nie zdołał zyskać wystarczającej większości głosów. Wtedy otworzyła się możliwość wyboru Karola Wojtyły. Gdyby miał się powtórzyć analogiczny scenariusz, trudno jest wskazać jednoznacznego faworyta. Przeciągające się konklawe będzie oznaczać mozolne poszukiwanie kompromisowego kandydata. Wtedy rośnie szansa, że zostanie wybrany ktoś, kogo zaakceptuje blokująca mniejszość.

Autor: Grzegorz Górny

Duchowa podróż nad Jordan. 

W roku wielkiego Jubileuszu wracamy chętnie myślą do początków chrześcijaństwa – do zbawczego dzieła Jezusa Chrystusa i ewangelizacyjnych trudów Jego uczniów, zwłaszcza Dwunastu Apostołów.  To oni niestrudzenie głosili Ewangelią Pana i tych, którzy przyjęli Jego naukę, chrzcili w imię Trójcy Przenajświętszej, włączając ich w ten sposób w jej wewnętrzne życie i do wspólnoty Chrystusowego Kościoła.  W tym Świętym Roku jest wskazane odnowić przyrzeczenia złożone w sakramencie chrztu świętego. Zapraszam więc do duchowej wędrówki nad Jordan, gdzie chrzest z rąk Jana Chrzciciela przyjął także sam Zbawiciel.

Stoję nad rzeką Jordan, tam, gdzie Jan chrzcił. Przede mną Jan - ostatni prorok Izraela nawołujący do nawrócenia i do pokuty: „Oto wkrótce przyjdzie Mesjasz Pan. Przygotujcie się duchowo. Prostujcie dla Niego drogi”.

Bóg chce przyjść także do mnie. Czy jestem gotowy? Chrzest uwalnia z grzechów, ale zakłada radykalne nawrócenie. Czy rzeczywiście odwróciłem się od zła, od wszystkich bożków usiłujących zapanować nad moim życiem (bogactwo, kariera, sukces, grzeszne przyjemności…), by konsekwentnie dać pierwsze miejsce Bogu?

Teraz wstępuję do rzeki, wchodzę coraz głębiej w jej nurt i zanurzam się całkowicie. Ogarnia mnie lęk. Przecież mogę utonąć! Chrzest ma w sobie coś ze śmierci: umiera „stary człowiek”. To musi być bolesne.

Ale wkrótce wynurzam się i szybko chwytam oddech: narodziłem się na nowo! Oddalenie się od Boga to niejako utonięcie, teraz zostało mi ofiarowane życie. Zaistniałem jako „nowy człowiek” - stworzony na nowo przez Boga - na Jego obraz. Umarłem z Jezusem i z Nim zmartwychwstałem do życia wiecznego (por. Rz 6,3-11).

I oto „niebo się otwiera” i z wysoka zstępuje Duch Święty – w postaci gołębicy. W owym czasie gołąb uchodził za symbol miłości: na dawnych obrazach widać pary zakochanych a pomiędzy nimi fruwające gołąbki. Duch Święty to Duch miłości, to miłość zstępuje na Jezusa w Jego chrzcie.

Nie tylko Jezus przyjmuje Ducha Świętego – we mnie też na mocy chrztu i bierzmowania mieszka Święty Duch! Boża moc mnie wypełnia i chce promieniować na innych. Czy pozwalam Duchowi, by mnie w pełni posiadał i we mnie działał? 

Niekiedy w człowieku rodzi się nagle zachwyt dla Boga i silna wola, by Mu służyć i o Nim świadczyć. Trzeba powierzyć się takim charyzmatycznym darom i pozwolić im działać. One poprowadzą mnie łatwiej i szybciej do Boga aniżeli wszystkie moje moralne wysiłki. 

A teraz chcę razem z Jezusem modlić się i wielbić Ojca. Raptem słyszę Jego głos: „To mój umiłowany Syn; w Nim znalazłem swoje upodobanie”!

Te słowa skierowane kiedyś do Jezusa odnoszą się również do mnie. Każdy wierzący w Boga jest „dzieckiem Boga”, ma prawo tak się czuć - jako syn i jako córka Boga. To znaczy: Bóg mówi do mnie swoje „tak”! On mnie w pełni akceptuje, bo mnie kocha. Ta pewność powala mi żyć. Jak wspaniałe jest to uczucie: być całkowicie akceptowanym przez Boga, chociaż może ludzie mnie odrzucają, lekceważą, pomijają; być kochanym, nawet jeżeli jestem zupełnie samotny; móc ufać Bogu, niezależnie od tego, jakimi problemami jest obarczone moje życie!

W końcu odchodzę, opuszczam rzekę Jordan i wracam do ludzi, do wspólnoty. Przyjąłem od Boga dar, będący zarazem zobowiązaniem i mandatem: wszystkim ludziom, których spotkam na drogach życia głosić miłość Ojca i kreatywną moc Jego Ducha - słowami, ale jeszcze bardziej czynami!

Ks. Jerzy Grześkowiak

Europo, wróć do korzeni!

W Afryce i w Azji notuje się zdumiewający rozkwit chrześcijaństwa. Prognozy wskazują, że punkt ciężkości chrześcijaństwa przesunie się w bliskiej już przyszłości na tamte kontynenty. A co z Europą? Kościół instytucjonalny jest tu dobrze zorganizowany i pod względem materialnym dostatecznie lub dobrze uposażony. Jest jednak niezbitym faktem, że od 400 lat na tym kontynencie szerzy się pogaństwo i ateizm. Obraz nowego oblicza świata, cywilizacji bez Boga i bez nadziei życia wiecznego ilustruje wiersz K. Wierzyńskiego:

Wymyśliliśmy wyścigi (…) loterie (…) pokazy

Wymyśliliśmy tyle namiętności, że nie ma w nas nic prócz terroru życia.

Wymyśliliśmy systemy filozoficzne (…) wojny i pomniki.

Wymyśliliśmy brak czasu, aby nie zostawać ze sobą samym.

Wymyśliliśmy wszystko, by zapomnieć o śmierci

I zapomnieliśmy.

I cieszymy się z utraty pamięci.

I śmiejemy się z ludzi, którzy nie wymyślili nic,

Ale wierzą w inny początek i koniec.

I klękają utrudzeni.

I twarz kryją w dłonie. I wiedzą, co mówią.

Gdy szepczą przed nocą:

Odpuść nam nasze winy.

Na pierwszym miejscu postawić Boga, a nie „palić kadzidło bożkom” – to jedyna szansa ratowania tradycyjnych wartości europejskich.

Inna przyczyna zaniku wiary (albo jego przejaw) to brak wiedzy religijnej. Zaufanie Bogu zakłada poznanie i miłość Boga. Tymczasem coraz więcej ochrzczonych nie zna podstawowych prawd chrześcijańskiej wiary. Odpowiedzmy sobie szczerze na pytanie, co przeciętny chrześcijanin wie o Trójcy Świętej, Wcieleniu, Jezusie, sakramentach, istocie Kościoła lub sprawach ostatecznych? Cóż pomogą ozdobne, wspaniałe egzemplarze Biblii stojące na regałach i pokryte kurzem? „Kto nie zna Biblii, nie zna Chrystusa” – powiedział św. Hieronim. Brak wiedzy w zakresie treści wiary prowadzi do zaniku praktyk religijnych: do porzucenia niedzielnej Eucharystii, sakramentów, nabożeństw, modlitwy i w konsekwencji także do zaniechania praktyk chrześcijańskiej caritas. Zanik wiary w sercu Kościoła prowadzi do niewiary i bezbożnictwa w świecie. Uzdrawianie sytuacji musimy zacząć od nas samych. Solidna wiedza religijna, zakorzenienie w wierze i praktykowanie jej kształtują radosnych świadków wiary. Wzajemne oddziaływanie wiedzy i praktyk religijnych to klucz do odnowy wiary i klucz do tzw. nowej ewangelizacji. „Nowa ewangelizacja” odnosi się do tych wszystkich, którzy zostali ochrzczeni, ale pod wpływem trendów czasu, pod presją dyktatury liberalizmu, relatywizmu, sekularyzmu i ateizmu utracili wiarę i odeszli od Kościoła. Kiedy człowiek odcina się od Boga, pozbawia się fundamentu budowli swego życia, a w jego wnętrzu powstaje pustynia. Dziś sprawdzają się słowa Fryderyka Nietzsche, który w dziele „Wiedza radosna” (1882) ustami „oszalałego starca”, przynoszącego wiadomość o „śmierci Boga” oznajmiał:

„Gdzie się Bóg podział? Powiem wam! Zabiliśmy go – wy i ja! Wszyscy jesteśmy jego zabójcami! (…) Cóż uczyniliśmy odpętując ziemię od jej słońca? Dokąd zdąża teraz? Dokąd my zdążamy? Precz od wszystkich słońc? Nie spadamyż ustawicznie? I w tył, i w bok, i w przód, we wszystkich kierunkach? Jestże jeszcze jakieś na dole i na górze? Czyż nie błądzimy jakby w jakiejś nieskończonej nicości? Czyż nie owiewa nas pusty przestwór?”

Nowa ewangelizacja jako wyraz miłości do człowieka i świata to szukanie dróg, by światu przywrócić równowagę, wnieść weń Życie i Światło, a pustynię wielu współczesnych zapełnić skarbem Ewangelii i spotkaniem z Chrystusem, który jest Drogą, Prawdą i Życiem. Warunkiem skuteczności ewangelizacyjnych zabiegów jest osobista, głęboka i żywa wiara. Ta zaś jest darem i zadaniem, łaską Boga i osobistą decyzją, ryzykiem i pewnością; nie jest wartością stałą, lecz czymś, co trzeba stale na nowo zdobywać i kształtować. Przede wszystkim wyjść z małego ubranka i bucików wiary dziecięcej, zwyczajowej, i przybrać godne szaty wiary świadomej, dojrzałej i żywej, takiej, co „góry przenosi”. Bo to jest tak, jak pisze ks. Jan Twardowski:

Jak często trzeba tracić wiarę

urzędową

nadętą

zadzierającą nosa do góry 

asekurującą

głoszona stąd dotąd

żeby odnaleźć tę jedyną

wciąż jak węgiel jeszcze zielony

tę która jest po prostu

spotkaniem po ciemku

kiedy niepewność staje się pewnością

prawdziwą wiarą bo całkiem nie do wiary.    

Europa ma swoją długą historię, a jej ostatnim ogniwem jest Unia Europejska. Ma ona swoich pionierów-założycieli, którzy na zgliszczach II wojny światowej marzyli o trwałym zjednoczeniu Europy i szukali porozumienia między narodami na gruncie gospodarczym, ekonomicznym, handlowym, a także w obszarze wymiany dóbr kulturalnych i duchowych. Po upadku komunizmu Unia Europejska poszerzyła się o nowe kraje z Europy Wschodniej. Wydawało się, że dobra to wizja i właściwy kierunek, i że Europa może dla świata być modelem dobrobytu, wolności i budowania ładu społecznego na fundamencie chrześcijańskich wartości.

Zło jednak nie śpi. W miejsce „wolności do…” pojawił się ideał „wolności od…”, tzw. liberalizm (libertynizm), odrzucający wszystko, co stanowi przeszkodę do łatwego życia, a propagujący wybujały indywidualizm, doprowadzoną do przesady kulturę posiadania i przyjemności, rozpasaną konsumpcję. Odchodzi się zatem od leżących u podwalin Europy zasad moralnych, wartości i ideałów zawartych w Ewangelii Chrystusa. Agresywna rewolucja kulturowa prowadzi do dramatycznych przemian w społecznościach europejskich, gdzie większość już nie potrzebuje Boga, Jego Dekalogu ani Chrystusowego Kościoła. Unię postrzegamy dziś jako zimną technokrację, monstrualną biurokrację, wspólnotę gospodarczo-polityczną zapominającą o historii, o swych korzeniach i oddalającą się coraz bardziej od chrześcijańskiego dziedzictwa Europy. W Unii nie ma już miejsca dla Chrystusa! Joseph Weiler, żydowski prawnik z USA, uważa, że dziś Europa zachorowała na „chrystofobię”. Nie ma już okrutnych systemów nazizmu i komunizmu, które ze zwalczania Chrystusa uczyniły główny cel swej nieludzkiej polityki. Runęły mury podziałów i prześladowanie chrześcijan, ale pozostaje awersja do Chrystusa, odzwierciedlająca się w przekazach kultury i w głównym nurcie propagandy. Dla przykładu: na rok 2010/11 Unia Europejska wydała kalendarz uczniowski w nakładzie trzech milionów egzemplarzy. Uwzględniono w nim święta hinduskie, mahometańskie i żydowskie, tylko nie chrześcijańskie. Chrystusa i Jego krzyż wyrzuca się ze szkół, uniwersytetów, szpitali i gmachów parlamentów, obraża Go w filmach i sztukach teatralnych, pali kościoły i katedry. Trudno oprzeć się wrażeniu, że powraca Wielki Inkwizytor z powieści Fiodora Dostojewskiego, który mówi Chrystusowi:

„Dlaczego przychodzisz nam przeszkadzać? Bo że przychodzisz, aby nam przeszkadzać, to sam dobrze wiesz. A czy wiesz, co się stanie jutro? Nie wiem, ktoś Ty i wiedzieć nie chcę, czy to Ty, czy tylko Jego podobieństwo, sobowtór, ale możesz być pewny, że jutro Cię zasądzę i spalę na stosie jako najgorszego z heretyków, a ten sam lud, który dziś całował Twoje stopy, jutro na jedno moje skinienie rzuci się do podgarniania węgla na Twoim stosie. Wiesz o tym czy nie? Tak, Ty chyba jednak zdajesz sobie z tego sprawę… Dlaczego więc przychodzisz teraz nam przeszkadzać? I to tak milcząco przenikliwie patrzysz na mnie swoimi łagodnymi oczyma? Wpadnij w gniew, ja nie chcę Twojej miłości, bo sam Ciebie nie kocham… Idź sobie i nie przychodź więcej… nie przychodź wcale… nigdy, nigdy!”

Papież Franciszek podczas wizyty w Parlamencie Europejskim w Strassburgu w 2014 r. apelował, by Europa odnalazła swoją duszę. Powołał się przy tym na słowa długoletniego Przewodniczącego Komisji Europejskiej Jaquesa Delorsa, iż Europa zbudowana jest na trzech wzgórzach: na Akropolu w Atenach, Kapitolu w Rzymie i Golgocie w Jerozolimie (podobno ten obraz pochodzi od prezydenta Niemiec Teodora Heussa).

Akropol symbolizuje grecką filozofię oraz tamtejsze demokratyczne formy życia społecznego. Greccy filozofowie uznając, że rozum jest zdolny do poznania prawdy, pytali o ostateczne fundamenty ludzkiej egzystencji i wszelkiego bytu.  Europa jest w konsekwencji środowiskiem naukowej interpretacji świata. Akropol to także początek demokracji, będącej jak dotąd najlepszą formą życia społecznego.

Drugi filar Europy to Wzgórze Kapitolińskie, symbolizujące tradycję prawa rzymskiego. Praworządność to znak szczególny Europy. Wszystkie systemy praw europejskich i kościelnego prawa kanonicznego bazują na podstawowych założeniach rzymskiego prawa.

Trzecie wzgórze to Golgota, na której został ukrzyżowany Jezus Chrystus. Krzyż to znak nieskończonej miłości Boga, znak zbawienia i mocy miłości, znak wiążący Niebo z ziemią i symbol chrześcijańskiej wiary.

Streszczając - do istoty Europy należą: naukowa interpretacja świata, demokracja i praworządność oraz zwycięski Krzyż Chrystusa jako „wielki Plus” -miłosierne „tak” Boga wobec człowieka i świata.

Wzgórze Golgoty znajduje się poza geograficznie określaną Europą – Ziemia Święta należy już do Azji. W pojęciu „Europa” nie idzie zatem tylko o wymiar geograficzny lub gospodarczo-polityczny, lecz o duchowy. To właśnie skłoniło Benedykta XVI do stwierdzenia, że dla Europy ważne jest również „czwarte wzgórze” - góra Synaj – miejsce objawienia Dekalogu. Wiele z idei dziesięciu przykazań Bożych weszło do karty praw w Europie. Biblijny obraz Boga w człowieku i wiara we Wcielenie Syna Bożego uzasadniają niezbywalną godność każdego człowieka - od poczęcia do naturalnej śmierci. Dekalog stoi także na straży kultu Bożego, ochrony świętości małżeństwa i rodziny, zabezpieczenia własności i dobrego imienia każdego człowieka. Ale i w tych obszarach liberalne kręgi podważają i odrzucają dawne prawdy i reguły etyki. Tymczasem tam, gdzie nie przestrzega się Bożych przykazań, tam nie tylko obrażany jest Bóg, lecz zagrożony jest człowiek, Ktoś mądrze powiedział: „Kto pluje w niebo, trafia właściwie samego siebie”.

W kształtowaniu się Europy znaczną rolę odgrywało jeszcze piąte wzgórze – Montecassino, gdzie św. Benedykt w 529 r. założył pierwszy klasztor. To ten sam rok, gdy w Atenach Akademia Platona na rozkaz cesarza Justyniana zamykała swe bramy. Klasztory to niejako „duchowe elektrownie” Europy, źródła jej energii i światła; to nie tylko miejsca wiary i kultu Bożego, lecz także centra wychowania, kształcenia i kultury.  Sieć klasztorów rozsianych po Europie przez dobroczynną i kulturową działalność łączyła i scalała grupy społeczne oraz strzegła i przekazywała nowym pokoleniom dziedzictwo antyczne i judeo-chrześcijańskie. Od zakonów uczono się godności pracy jako kontynuacji aktu stwórczego Boga i wiązano ją z modlitwą (Ora et labora). Akceptowano regułę św. Benedykta: „Nic nie należy stawiać przed liturgią”. W dawnej Europie było oczywiste, że tam, gdzie Bogu przyznaje się pierwsze miejsce, tam człowiek niczego nie traci, a wręcz przeciwnie doświadcza swojej wielkości i godności. 

Wpływ chrześcijaństwa na Europę Józef Ratzinger (późniejszy papież Benedykt XVI) w 1980 r. tak opisał:

„Europa stała się Europą dzięki chrześcijańskiej wierze, która zawiera w sobie dziedzictwo Izraela i równocześnie przejęła i zasymilowała to, co najlepsze w duchowości greckiej i rzymskiej.” 

Europa jest więc wykwitem spotkania trzech kultur: greckiej, rzymskiej i judeo-chrześcijańskiej, a ich wartości stanowią o „duszy Europy”. Nie ma zatem Europy w sensie duchowym bez chrześcijaństwa – bez wiary w Boga, bez Ewangelii Jezusa i bez Chrystusowego Kościoła. 

Robert Schumann (1886-1963), katolicki architekt Europy, obejmując urząd pierwszego prezydenta Parlamentu Europejskiego w 1958 r.  tak opisał jego zadania: 

„Jesteśmy zobowiązani odwołując się do chrześcijańskich podstaw Europy stworzyć model takiego sprawowania władzy, który sprawi, że przez pojednanie powstanie „wspólnota narodów” - w wolności, sprawiedliwości, solidarności i pokoju - głęboko zakorzeniona w podstawowych wartościach chrześcijańskich.”

Przewodniczący Komisji Episkopatu Polski, abp. Stanisław Gądecki w liście do uczestników III Międzynarodowego Kongresu Ruchu „Europa Christi” w dniach 13-14 lutego 2019 r. na Jasnej Górze pisał m. in.: 

„Do drenowanej w sposób brutalny i reżimowy przez ideologię marksistowską chrześcijańskiej Europy po wschodniej stronie żelaznej kurtyny dołączył drenaż bardziej wyrafinowany, jeszcze subtelniejszy i bardziej zakamuflowany, ukierunkowany nie na całe społeczeństwo, ale skupiony na intelektualnych elitach Europy Zachodniej. Niepostrzeżenie kultura i sztuka, nauka i prawodawstwo, stały się polem rewolucji aksjologicznej, czego przejawem jest dziś tak widoczna wojna kultur.”

Nasz Stary Kontynent, nasza Unia Europejska, pozbawiona swojej jedności kulturowej, której tożsamość wyznacza chrześcijaństwo, przestaje być Europą! Dlatego apel św. Jana Pawła II należy powtarzać głośno i ciągle na nowo: 

„Europa potrzebuje Polski. 

Kościół w Europie potrzebuje świadectwa wiary Polaków. 

Polska potrzebuje Europy. 

Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej.”

„Stara Europo, odnajdź siebie samą! 

Bądź sobą! Odkryj swe początki. 

Tchnij życie w swoje korzenie. 

Tchnij życie w autentyczne wartości, które sprawiały, że twoje dzieje były pełne chwały, a twoja obecność na innych kontynentach dobroczynna. Odbuduj swoją jedność duchową w klimacie pełnego szacunku dla innych religii, dla prawdziwych swobód”.

ks. dr hab. Jerzy Grześkowiak

Drogi wiary

Kiedyś także dla mnie zajaśniała „gwiazda na niebie”! To z nią wyszedł mi naprzeciw sam Bóg: w przepełnionej miłością i wiarą trosce rodziców, w gorliwości księdza katechety lub nauczycielki religii, w spotkaniu z wiarygodnym chrześcijaninem, w pięknie przyrody, w słowie Pisma świętego, w przemawiającym do duszy artyzmie obrazu, w fascynującym witrażu katedry, w porywającej muzyce…. 

Istnieje wiele takich gwiazd w naszym życiu. One zapraszają do wyruszenia w drogę ku Bogu. Niektóre ledwie się pojawią, a już wiemy, o co chodzi; inne świecą dość długo, zanim postawimy pytania: Czy to faktycznie gwiazda? Czy warto za nią pójść? Błogosławiony, kto zdobył się na odwagę i tak postąpił. Wielu nie ufa takim szczególnym „znakom na niebie”, zastanawiają się zbyt długo, ociągają się, zwlekają, chcą więcej pewności, by móc uwierzyć i wyruszyć w drogę. A przecież jest odwrotnie: dopiero wtedy, gdy idę, nabieram pewności, zyskuję więcej światła. Paul Claudel wyraża to w słowach: 

„Mówisz mi: nie mogę być chrześcijaninem – jak człowiek, który powiada: Nie widzę, ale on wcale nie otwiera oczu. Musisz stworzyć sobie katolickie środowisko, poznać religię, musisz uczestniczyć w liturgii, codziennie modlić się do Boga, choćby nawet tylko przez moment, choćby tylko po to, by mu powiedzieć, że w Niego nie wierzysz i że to cię martwi. Proszę, miej cierpliwość!”

Wiary nikt nie nauczy się „przy biurku” lub „na kanapie”. Muszę wyruszyć w drogę, być cierpliwym i wytrwałym. Pływania nie nauczę się poprzez „ćwiczenia w suchym basenie”. Mimo lęku i niepewności muszę odważnie wskoczyć do wody, by doświadczyć: przecież ja rzeczywiście płynę. Wiary uczymy się tylko przez wierzenie! Anna Kamieńska mówi zapewne o własnym doświadczeniu wiary, gdy pisze: 

„Jeśli w ogóle można poznać Boga, to tylko ze środka wiary, a więc najpierw trzeba uwierzyć. Jakkolwiek by to brzmiało paradoksalnie, wiara powinna wyprzedzić pytanie o Boga. Kto pyta bez wiary, nie może otrzymać odpowiedzi. Można to porównać do poznawania świata. Postrzegamy świat również sobą i przez siebie, niejako przed zadaniem mu pytań.”

A zatem w początkach zawierzenia Bogu wystarczy tylko moja dobra wola i prośba: „Panie, wierzę. Ale wspomóż mnie w moim niedowiarstwie” (por. Mk 9,24). Wzorcowym modelem pod tym względem może być błogosławiony Karol de Foucauld. Gdy usłyszał ciche zaproszenie Boga, najpierw walczy z tajemniczym wewnętrznym głosem i z sobą. Godzinami przesiaduje w kościele i modli się, stale powtarzając te same słowa: „Mój Boże, jeżeli jesteś, spraw, bym Cię poznał”. A gdy już jest przekonany, że Bóg dał mu łaskę wiary, modli się jeszcze bardziej żarliwie:

„Mój Ojcze, powierzam się Tobie. Czyń ze mną, co chcesz. Za wszystko będę Ci wdzięczny, cokolwiek ze mną zrobisz. Jestem gotów na wszystko i wszystko przyjmę. Oby tylko Twoja wola na mnie się spełniała i na wszystkich Twoich stworzeniach, poza tym nie pragnę niczego innego, mój Boże. W Twoje ręce składam moją duszę. Oddaje Ci ją, mój Boże, z całą miłością serca, bo Cię kocham, a ta miłość przynagla mnie, bym się Tobie oddał z bezgranicznym zaufaniem. Bo Ty jesteś moim Ojcem”.

Początek wiary może być niemal „mikroskopijny”. Jak nie od razu Rzym zbudowano, kościół czy dom też nie, tak nie zbuduję od razu gmachu mojej wiary. Istotna sprawa – zacząć, podjąć wszelkie możliwe wysiłki i starania, walczyć o Boga, by pewnego dnia odkryć, że On jest i działa we mnie, że On mnie niesie na rękach. Na „drodze wiary” doświadczam, że On jest „Bogiem-z-nami”, że kroczy ze mną! I tak pogłębia się i intensyfikuje intymna więź z Bogiem.

Trzeba jednak pamiętać, że na tej drodze wiary nie zawsze idziemy od sukcesu do sukcesu. Jak u Mędrców ze Wschodu gwiazda naszej wiary może niekiedy ulec „zaćmieniu”. Powodem jesteśmy być może sami, bo przed jej światło wpychamy „chmury” wygody, sytości, braku miłości Boga i bliźniego albo zgorzknienia i zwątpienia spowodowanego ciężarem trosk i cierpienia. Okresy wątpliwości w wierze, duchowego znużenia i religijnej posuchy – to zjawiska normalne. Ale także w takich okresach, gdy gwiazda ulega zaciemnieniu lub prawie znika, wszystko zależy od wiernego trwania na kierunku drogi wskazanym przez gwiazdę. Takie wędrowanie w ciemności jest trudne, nużące, zniechęcające. Pewnego dnia ona jednak znów się pojawi i zajaśnieje blaskiem przywracającym radość pierwotnej decyzji i wdzięczność wobec Boga za siłę wiernego trwania na obranej drodze.

Na drogach wiary są zatem przystanki, zastoje, cofanie się, nuda, pustka duchowa, ciemność, załamanie. Tego rodzaju doświadczenia stawiają nowe znaki zapytania, wywołują zwątpienie i duchowe cierpienie, a zatem przeżycia nieobce samemu Synowi Bożemu. W takich nierzadkich momentach, które mogą trwać nawet tygodniami i latami, jawi się pokusa dezercji, pokusa ucieczki w pracę, w społeczne zaangażowanie, a nawet pokusa zwątpienia w istnienie Boga. Jest wiele dróg uciekania od Boga… lub jawnego buntu, gdy On okazuje się „Bogiem trudnym” bądź zamiera potrzeba religijnych doznań, przeżyć i emocji.  Dobrze ilustruje to wyznanie pisarza Witolda Gombrowicza:

Byłem wierzący do czternastego roku życia i przestałem nim być bez jakiegokolwiek wstrząsu. Nigdy w życiu nie doznałem potrzeby wiary. Nie jestem jednak antyteistą – dlatego, że dla człowieka oszołomionego tajemnicą istnienia każde rozwiązanie jest możliwe.”

Podobnym doświadczeniem  wiary-niewiary i ustawicznych poszukiwań dzieli się poeta Mieczysław Jastrun:

„W pierwszych latach po wonie byłem rzeczywiście człowiekiem wierzącym, ale nie w sensie religijnym. I nagle ta łaska wiary odeszła ode mnie zupełnie, w jednym momencie. Nie rozumie się nic. To są rzeczy zdumiewające. Przecież wszystko wiedziałem, nie mogłem nie wiedzieć. To było silne uderzenie, cała ta wojna. (…)

Ja bardzo boleję nad tym, że nie jestem wierzący. Jestem katolikiem: ochrzczony onego czasu, miałem momenty religijne w dzieciństwie i wczesnej młodości, ale w zasadzie jestem agnostykiem z usposobienia, przy tendencjach metafizycznych i pragnieniu transcendencji. Tak bym to określił. To jest u mnie rzeczywiste, szczere, to jest moja obsesja. Człowiek, który – jak ja – żyje obsesją czasu, przemijania, zagadki istnienia, to  jest człowiek w jakimś sensie religijny, jak to  określają niektórzy filozofowie. Nazywam uczuciem metafizycznym objecie całości bytu w jednym błysku intuicji.”

W zmaganiach o wiarę i osobistą więź z Bogiem ratunkiem może być tylko „droga do przodu”, czyli upartość i wytrwałość, która powiada: „Tak, Panie, wierzę, chociaż teraz nic nie widzę i atakują mnie strzały zwątpienia. Chcę wierzyć, bo już doświadczyłem Ciebie, poznałem, że jesteś fundamentem, na którym pewnie stoję i mogę budować moje życie, który daje pewność i bezpieczeństwo”. To takie przypominanie sobie Światła, które już kiedyś jasno oświetlało moje drogi, a które mówi: „On jest”. Opłaci się nie rezygnować z Niego, bronić Go w sobie wbrew mocom mgły, ciemności, pokusom rezygnacji. Bóg na pewno przyjdzie!

W naszej wierze jest wiele pyłu tzw. „przyzwyczajenia” czyli rutyny, niosącej ze sobą płytkość, powierzchowność i skostnienie. Idę do kościoła, bo tak przywykłem, ale bez wewnętrznej potrzeby. Często żegnam się znakiem krzyża, ale czy myślę o tym, co czynię? Klękam w świątyni - czy także sercem? Przyjmuję Komunię św. – może nieraz bezmyślnie? Proszę o chrzest moich dzieci – czy tylko dlatego że „taki zwyczaj” albo by sprawić radość teściom, dziadkom czy z wewnętrznego przekonania i z poczuciem obowiązku chrześcijańskiego wychowania dziecka?  Śluby małżeńskie w przepychu i blichtrze - czy to wszystko dzieje się naprawdę „wobec Boga”? Moja modlitwa - czy to tylko takie stosowne quantum na dzień, czy faktyczna rozmowa z Bogiem? Chrześcijaninem jestem – czy inni mogą zobaczyć we mnie „obraz Boży”? Od dziecka wiem, że Bóg jest miłością – czy tylko mózgiem, czy także sercem? 

Na mojej wierze i jej przejawach nałożyły się z biegiem lat warstwy zwapnienia, skamieliny i złogi przyzwyczajeń. Należy na nich „skrobać”, by dotrzeć do pierwotnego obrazu, do gorącej lawy żywej wiary.

Szukać Boga – to zadanie całego życia. „Kto szuka, ten znajdzie” – mówi Jezus. Tropić Go wszędzie i we wszystkim: w Jego słowie, w Biblii, w sakramentach, w modlitwie, w krótkich aktach strzelistych i w litaniach, w każdym człowieku i w sobie, w radościach i w biedzie, w śmiechu i łzach. Za Nim tęsknić i o Nim myśleć i medytować, z Nim i o Nim mówić. Przed Nim przedkładać swoje życie – to, co w nim dobre i co naganne.

Naturalnie w doczesnych uwarunkowaniach nigdy nie znajdziemy Go w pełni. To szczęście, które Bóg da nam doświadczyć, nawet najgłębsze wizje i najwspanialsze duchowe wzloty – to wszystko będzie płaskie i szare wobec tego, co kiedyś nas czeka „twarzą w twarz”.

Panie, dlaczego ja właściwie wierzę?

Z przekonania czy tylko z przyzwyczajenia? 

Dlatego, że chcę być lepszy od innych? 

A może z lęku przed śmiercią albo tak po prostu na wszelki wypadek?

Może wierzę, bo mnie do tego nakłaniają moi rodzice, współmałżonek? 

Albo przerażają mnie nieszczęścia i katastrofy w tym świecie i w Tobie szukam ratunku, pociechy i bezpieczeństwa?

Panie spraw, bym wierzył z tego prostego powodu, że jesteś!

Ks. dr hab. Jerzy Grześkowiak

Facebook, Andrzej Kisiel:

Impulse zum 2 Sonntag im Jahreskreis C (2025)

Wir trinken noch immer davon 

Evangelium: Johannes 2,1-11

Zum heiligen Hieronymus, dem großen Bibelgelehrten der frühen Kirche kam einmal nach der Predigt über die Hochzeit von Kana ein kritischer Zuhörer. Er bemerkte etwas spöttisch: „Sechs Krüge – das sind etwa fünfhundert bis siebenhundert Liter Wein. – Eine schöne Menge! Mich würde interessieren, wie die Leute das geschafft haben…“ -Hieronymus soll darauf geantwortet haben: „Du hast Recht. Von dem Wein trinken wir heute noch!“.

Von dem Wein trinken wir heute noch!... Das macht nachdenklich und gibt uns einen Hinweis, dass der Evangelist Johannes nicht einfach erzählt, wie Jesus liebenswürdigerweise einem Hochzeitspaar in der peinlichen Situation geholfen und einer trinkfesten Gesellschaft ein Riesenvergnügen verschafft hat. Er deutet mit all dem auf etwas viel Hintergründigeres, Wichtigeres. Wir haben noch den Satz im Ohr: „So tat Jesus sein erstes Zeichen in Kana in Galiläa, und offenbarte seine Herrlichkeit und seine Jünger glaubten an ihn“ (Joh 2,11). Da klingt das an. Die ganze Geschichte ist ein Zeichen, das ein Geheimnis bezeichnet und zum Vorschein bringt. Was bedeuten die Zeichen? Sie deuten alle auf Jesus und sein Wirken. Sie zeigen an, dass mit Ihm etwas Neues begonnen hat: eine große Verwandlung.

Leere Krüge werden gefüllt, genau 6 Krüge. Warum gerade die alten Krüge, die nutzlos in der Waschküche herumstehen? Auch die Zahl 6 hat hier eine besondere Bedeutung. Oder sagen wir lieber: 5 plus 1 ergibt 6. Ja, es geht hier um „Gesetz und Propheten“ in der Bibel des Alten Testamentes, d. h. 5 Krüge für die 5 Bücher des Gesetzes und 1 Krug für die Schriften der Propheten. Nun wird daraus Wein geschöpft, und… was für ein Wein!  Wein der ersten Qualität! So rettet Jesus die Hochzeit und dies im doppelten Sinn.

Sie erinnern sich, liebe  Mitchristen, dass das Alte Testament Gottes Verhältnis zu seinem Volk als Bund beschreibt, als Ehebund, den Israel leider beständig bricht, indem es anderen Götter nachläuft, während Gott in unbegreiflicher Treue sein Volk immer auf Neue sucht. Er umwirbt es wie ein Liebender… und wird abgewiesen. So droht alles in der Trauer der Untreue zu enden. Gott aber gibt nicht auf, er kommt selbst – in seinem Sohn – um das letzte Angebot zu machen. Er verbindet sich im wahrsten Sinn mit dieser Menschheit. Seine Treue ist unverbrüchlich. Er gibt auch dann nicht auf, wenn die Menschen ihn verfolgen, verraten, schlagen und ans Kreuz hängen. Am Karfreitag ist Jesu „Stunde“ gekommen, „Seine Stunde“, von der er in Kana gesprochen hat, als Maria ihn so liebevoll auf Misere der Brautleute aufmerksam gemacht hat, die Stunde  der „Liebe bis zum Äußersten“. In diesem letztem „Trotzdem“ - im Abendmahlsaal, am Kreuz und in der Auferstehung - wurde der Neue Bund auf ewig geschlossen und besiegelt. Das Alte Testament wird ins Neue Testament verwandelt – Wasser in Wein! Seitdem trinken wir den Wein der Hochzeit von Kana.

Jetzt sehen wir, was in Kana geheimnisvoll gemeint ist: Gott gibt diese Menschheit nicht auf. Er hat noch einmal mit uns angefangen. Er hat das Geschick der Menschheit für immer an sich gebunden. Er steht zu uns. Seine Treue wird alle unsere Zusammenbrüche überdauern. Und darin liegt für den, der glaubt, eine unbändige Freude und Zuversicht. Wir glauben an unsere Zukunft! Wir sind unterwegs zur ewigen Hochzeit des Lammes, wie die Apokalypse das Ende der Geschichte – von Kana aus – bezeichnet.

Aber… Es kann sein, dass Du dagegen sagst: Ich spüre nichts von dieser Freude, weil…. Und hier folgen verschiedene negative Fakten in deinem Leben, Belastung, Unglücksgeschichten, Krisen, Krankheiten… Dann sage ich dagegen: Ist das keine Freude, dass Gott so ist? So wie Jesus Christus? Nicht wie die Pharisäer ihn sich vorstellen. Die sahen nur mehr Zäune aus Buchstaben und Gesetzen. Wir sehen Gottes Menschenantlitz. Sie sahen in Gott vor allem den Hüter des Gesetzes, der sein Recht einfordert, den man mit Leistungen gnädig stimmen muss. Wir wissen um den Gott, der gnädig ist, der vergibt, der aufrichtet, der den glimmenden Docht nicht auslöscht, der nicht durch seinen Zorn, sondern durch seine Liebe verpflichtet. Nicht  mehr das Gesetz zählt, sondern die Liebe, nicht mehr die Äußerlichkeiten, sondern innere Glut, die Freude an Gott.

Jeden Sonntag kommen wir Christen in der Kirche zur  Feier dieser Liebe Gottes und zur Feier unseres Lebens zusammen. „Unser Leben sei ein Fest“ – heißt ein neues Geistliches Lied. In der dritten Strophe heißt es, dass der Wein Trank neues Lebens ist. Im Festmahl des Neuen Bundes ist der gewandelte Wein Blut Christi – Er selbst schenkt sich den Festgästen. Weil Christus unter uns ist, Er mit uns auf dem Weg ist, deshalb ist das Leben ein Fest. Ein Fest, weil seine Gegenwart eine liebende, erbarmende, menschenfreundliche ist.

Die Verwandlung von Brot und Wein  in Leib und Blut Christi kann anzeigen, dass mein Leben sich immer noch verwandeln kann, dass es immer noch besser werden kann, dass ich immer noch mehr in meine Vollgestalt, wie Gott mich haben will, finden kann.

Das ist mit den Krügen von Kana gemeint. Verstehen wir jetzt Hieronymus? Meine Lieben: „Wir trinken noch immer davon“.

Dr. Jerzy Grzeskowiak, Pfr. i. R.

Rozważanie na Niedzielę Chrztu Pańskiego 

Z Nazaretu, gdzie Jezus dorastał, do miejsca, gdzie Jan chrzcił, idzie się około dwóch dni. Jezus musiał zatem odbyć dość daleką podróż, by dotrzeć do Jana przy rzece Jordan. Dlaczego Jan naucza i chrzci właśnie tam? Przecież mógł iść od wioski do wioski jako wędrowny kaznodzieja i wędrowny chrzciciel. Dlaczego ludzie muszą opuszczać ich miejscowości i wędrować na niezamieszkałe stepy Jordanu? 

Wiąże się to z nawróceniem, do którego wzywa Jan. Nawrócenie to coś więcej niż jakaś mglista chęć, dobre zamiary i „worek” pełen dobrych postanowień. Orędzie Jana Chrzciciela jest radykalne; on stawia warunki, nawet grozi: jeżeli nie zmienicie waszego sposobu życia, nie odmienicie go od samych fundamentów, nie unikniecie katastrofy: „Już siekiera do korzenia drzew jest przyłożona” (Mt 3,10).

Nawrócenie – przemiana życia, która sięga głębi, aż do korzeni, nie jest łatwa do zrealizowania w warunkach domowych. Tam otaczają człowieka te same ściany, te same zwyczaje, te same rytuały. Zacząć na nowo może tylko ten, kto odważy się na Exodus – czyli wyjście, „odejście od starego”. Dlatego Jan wzywa ludzi na stepy Jordanu, gdzie analizują i oceniają swoje dotychczasowe życie i publicznie wyznają swoje grzechy. U siebie w domu byłoby o to trudniej.

Do chrztu Jana należy zatem radykalne nawrócenie i rytualne zanurzenie w wodach Jordanu. Ale dlaczego właśnie w Jordanie? Przecież źródła z ożywczą wodą znajdowały się też w wielu w innych miejscach. Czy nie mógł chrzcić na przykład w głębokich wodach jeziora Genezaret? Dlaczego akurat w Jordanie a do tego w dokładnie określonym miejscu, które łatwo dziś zlokalizować?

Odpowiedź jest zaskakująca: Jan chrzci dokładnie tam, gdzie przed setkami lat Jozue przeprowadził Izraelitów przez Jordan do Ziemi Obiecanej. Nawrócenie i exodus nie są więc dla Jana celem samym w sobie. One są początkiem czegoś o wiele większego.

Jan Chrzciciel jest przekonany: jeżeli Lud Wybrany porzuci swe fałszywe bożki i zabezpieczenia oraz grzeszny sposób życia, jeżeli nawróci się i otrzyma od Boga przebaczenia win, wtedy dokona się na nowo wejście do Ziemi Obiecanej.

Wielu Izraelitów usłyszało wołanie Jana i poszło za Jego głosem. Także Jezus słyszy o tym, co się dzieje, opuszcza swój rodzinny dom w Nazaret, udaje się do Jana i zanurz w wodzie Jordanu, aby wejść jak wielu innych na próg Ziemi Obietnicy – tam, gdzie zaczyna się nowe życie pod panowaniem Boga.

Zdumiewające jest to, iż Jezus nie zaczyna swej misji tylko sam, w pojedynkę. oddzielnie, On idzie za innymi. Słucha Janowych kazań wzywających do pokuty.  W ten sposób daje Bogu, swemu Ojcu, możliwość rozpoczęcia tego, co Nowe, gdzie nawet „najmniejszy” jest większy od Jana Chrzciciela (Mt 11,11). Gdyby Jezus pozostał w Nazaret, albo gdyby powiedział: „Ja sam określę i wyznaczę swoją drogę”, historia Boga z ludźmi nie byłaby kontynuowana.

Kościół współczesny cierpi z tego powodu, że jest w nim wielu pojedynczych działaczy, ale za mało  wspólnie wyrusza w drogę. A jeszcze bardziej dlatego, że wielu dokładnie wie, jak Kościół należy odnowić, ale za mało takich, co pytają, jak Bóg chce  odnowić swój Lud.

Fakt, że Jezus poszedł na pustynię by dać się ochrzcić w Jordanie jak inni, sprawiało pierwotnemu Kościołowi spore trudności. Jak On, większy od Jana, mógł pójść do niego, przyłączyć się do jego ruchu odnowy, włączyć się w szereg tych, co publicznie wyznawali, że potrzebują nawrócenia? Jak bezgrzeszny mógł przyjąć chrzest dla odpuszczenie grzechów?

Jak wielkie to były trudności, świadczy o tym fakt, że Mateusz w scenę chrztu wkomponował krótki dialog, w którym Jan najpierw odmawia Jezusowi chrztu.

Wtedy przyszedł Jezus z Galilei nad Jordan do Kana, żeby przyjąć chrzest od niego; Lecz Jan powstrzymywał Go, mówiąc: „To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie? Jezus mu odpowiedział: „Pozwól teraz, bo tak godzi się nam wypełnić wszystko, co sprawiedliwe”. Wtedy mu ustąpił” (Mt 3,13-15).

Dlaczego Syn Boży prosi o chrzest? Dawniej rozwiązywano ten problem odpowiadając: Jezus chciał dać ludziom dobry przykład. Taka odpowiedź jest jednak niewystarczająca. Jezus idzie do Jana Chrzciciel, bo wie: Przez niego działa Bóg. Izrael wstępuje teraz w decydująca fazę swojej historii, w czas, w którym wypełni się „wszelka sprawiedliwość” (Mt 3,15). A to znaczy dla Jezusa: On musi być tam, gdzie decyduje się los ludu Bożego. Musi być na tym miejscu, gdzie Bóg aktualnie działa i wypełnia swe obietnice, gdzie Izrael stoi na progu Ziemi Obiecanej. Moralne pytanie, czy Jezus czuł się jako grzesznik, nie dotyczy w ogóle sprawy zasadniczej. Jezusowi idzie o wolę i plan Boga. Przez chrzest oddaje się całkowicie w służbę temu zbawczemu planowi.

Gdy Jezus wychodzi z wód Jordanu, otwiera się niebo: 

„A oto otworzyły Mu się niebiosa i ujrzał Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę i przychodzącego na Niego. A głos z nieba mówił: „Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie”

„Otwarte niebo” - to znaczy: niebo i ziemia są znowu złączone, bo oto jest w końcu Ktoś, na którym spoczywa całe upodobanie Ojca i który jest całkowicie Jemu posłuszny. Właśnie dlatego został przekroczony próg do Ziemi Obiecanej. Ci zaś, co gromadzą się wokół Jezus i idą Jego śladami, mogą odtąd żyć „pod otwartym niebem”.

Wchodząc do kościoła zwykliśmy żegnać się święconą wodą. Czy czyniąc ten gest wszyscy uświadamiają sobie, że ta woda w tzw. kropielnicy w przedsionku świątyni chce nam przypominać wodę chrztu? To bardzo głęboki symbol. Nie należy wchodzić do świątyni bezmyślnie. Zawsze na nowo powinniśmy mieć przed oczyma dzień, w którym zostaliśmy włączeni przez wodę chrztu w przestrzeń zbawienia – w Kościół.

W świetle chrztu Jana i Jezusa należy nasz chrzest widzieć w całej głębi jego znaczenia. Chrzest nie jest tylko formalnym włączeniem w Kościół, lecz jako śmierć starego człowieka i jako wyruszenie (exodus) tam, gdzie działa Bóg, gdzie On gromadzi swój Lud, aby Ziemia Obietnicy realizowała się i była widziana pośród świata. Jeżeli to wszystko przemyślimy, to przeżegnanie się wodą przy wejściu do świątyni nie będzie czymś bagatelnym, drobiazgiem bez znaczenia, jak to na pierwszy rzut oka się wydaje. Nasz chrzest i ten wspominający gest wprowadzają w naszą współczesną rzeczywistość to, czego Jan wymagał dawniej od Izraelitów, gdy przychodzili do niego nad Jordan – Exodus, czyli „wyjście” ze starych  spraw i zniewoleń, wolę prawdziwego nawrócenia, decyzję, by być tam, gdzie Bóg odnawia swój lud i prowadzi go do Ziemi Obiecanej.

Ks. Jerzy Grześkowiak

Rozważanie na Uroczystość Epifanii czyli Trzech Króli.

Epifania Boga

Gwiazda, którą jest Boże Dziecię

Gwiazda stanęła nad Grotą 

i poczęła śpiewać kolędę 

uwitą z aniołów

Roman Brandstaetter

Chrześcijanie Wschodu, dokładniej Kościoła prawosławnego, obchodzą swoje Boże Narodzenie 6 stycznia. Katolicy łącząc się duchowo z nimi celebrują w tym dniu niejako po raz drugi tajemnicę Wcielenia Boga obchodząc święto „Epifanii”, popularnie zwane „Świętem Trzech Króli”. „Epiphania” znaczy: Objawienie Pana. Orędzie tego święta wykracza poza Kościoły chrześcijańskie: oto ludzie innych religii reprezentowani przez Mędrców ze Wschodu prowadzeni przez tajemniczą gwiazdę znajdują drogę do groty w Betlejem, stają przed Dzieciątkiem Jezus, oddają Mu hołd i składają dary: złoto, kadzidło i mirrę. Papież Franciszek tak pisze o tajemniczych gościach u żłobka Jezusa:

„Mędrcy nauczają, że można wychodzić z bardzo daleka, aby dotrzeć do Chrystusa. Są ludźmi bogatymi, mądrymi, cudzoziemcami, spragnieni nieskończoności, wyruszającymi w długą i niebezpieczną podróż, która wiedzie ich do Betlejem (por. Mt 2,1-12). Gdy stają przed Królem-Dzieciątkiem, przenika ich wielka radość. Nie dają się zgorszyć ubóstwem otoczenia. Nie wahają się paść na kolana i oddać Mu pokłon. Przed Nim rozumieją, że Bóg, podobnie jak z suwerenną mądrością kieruje gwiazdami, tak też kieruje biegiem historii, uznając możnych i wywyższając pokornych. Z pewnością po powrocie do swego kraju opowiedzieli o tym zaskakującym spotkaniu z Mesjaszem, zapoczątkowując podróż Ewangelii pośród narodów.” (List o żłóbku, nr 9).

Narodziny Bożego Dziecięcia to Epifania Boga dla wszystkich ludzi, dla całego świata. Odtąd nie potrzebujemy już żadnej innej „gwiazdy przewodniej”, teraz światło Boga w postaci Jezusa wędruje z nami przez świat rozświetlając wszystkie jego ciemności i drogę każdego człowieka. Oczywiście przeciwności i sprzeczności typowe dla świata nie znikają automatycznie. Żyjąc w świecie, jesteśmy na nie „skazani”, w nie uwikłani. One nie są od Boga. To my sami przesłaniamy światło, jesteśmy źródłem cieni i ciemności w świecie generowanych przez niesprawiedliwość i brak miłości. Na ogół to sam człowiek jest sprawcą głodu, nędzy, nieszczęść, smutku. Ale kiedyś także ci, co żyją po ciemnej stronie życia i cierpią z powodu niesprawiedliwości społecznej, „podniosą się” - jak zapowiada Izajasz – i będą „patrzeć radośnie wokoło, ich oczy będą promieniowały, a ich serce wypełnione radością szeroko się otworzy” (I czytanie mszalne).

Dziś wiemy, że tzw. Trzej Królowie to nie króle, lecz naukowcy, mędrcy, astrologowie. Ale nie to jest istotne, kim oni byli, lecz co ich charakteryzowało i  wypełniało ich ducha i dlaczego przez tyle wieków chrześcijanie czczą ich w szczególny sposób.

Pójść za gwiazdą – to metafora dla najgłębszych ludzkich tęsknot i marzeń. Z tęsknotą w sercu ci poganie ze Wschodu spostrzegają nową gwiazdę i to mobilizuje ich do wyruszenia w daleką podróż, w nieznane, nie wiedząc, dokąd ich to kosmiczne zjawisko zaprowadzi. Przychodzą do kraju, gdzie wiedza o gwiazdach jest właściwie odrzucana jako zabobon. Oni są przedstawicielami ludzi szukających czegoś ważnego i istotnego. Reprezentują wszystkich, których trawi tęsknota i którzy dzięki niej więcej pojmują niż ci, co wolą stabilizację i boją się wszystkiego, co nowe, czego przykładem są Herod i krąg jego uczonych.

Co charakteryzuje Mędrców ze Wschodu?

Po pierwsze: oni są spragnieni prawdy, dlatego stale pytają, szukają, badają. Szukają Boga i odnajdują Go w człowieku – w niezaradnym dziecku. Szukanie zawsze wiąże się z niepewnością, z otwarciem na eksperymentowanie. Uwzględniając wielość i różnorodność dzisiejszych możliwości, trzeba szukać w różny sposób, na różnych ścieżkach i różnych spraw próbować. Taka postawa winna cechować każdego wierzącego.

Po drugie: gdy Mędrcy znajdują Boże Dziecię, padają na kolana i adorują Je. Szukać Boga, spotkać go w człowieku i doświadczyć głębokiej radości – to przeżycie zgina kolana Mędrców: klękają i uwielbiają. Tym samym zaświadczają, że niczego nie traktują za sprawę oczywistą. Dla nas jest to wezwanie, by nie być obojętnym na różne spotkania i wydarzenia, na to, z kim mamy do czynienia lub co nas w danej chwili spotyka. A zatem: mieć otwarte oczy i uszy, nie przeoczyć cudownych wydarzeń w codzienności, dać sobie na wszystko czas, uważnie patrzeć, by widzieć, rozważać i wszystko przeżywać z wdzięcznością. W adoracji Mędrców dostrzegamy objawienie się Boga, który bezwarunkowo i zawsze chce być z ludźmi i towarzyszy każdemu człowiekowi na drodze jego doczesnego pielgrzymowania.

Po trzecie: Mędrcy składają dary. Są szczodrymi darczyńcami; tego co jest dla nich drogocenne, nie chcą zachować tylko dla siebie. A poprzez dar doświadczają, że ofiarując coś drugiemu, sami stają się obdarowanymi.  Wierząc w Boga i Bogu idziemy tą samą drogą. Wiara karmi się przekonaniem, że w akcie daru stajemy się obdarowywanymi. Wiemy jednak dobrze, jak łatwo ulegamy niebezpieczeństwu i zamiast dawcami i darczyńcami szybko stajemy się „zbieraczami i myśliwymi”.

Niektórzy Ojcowie Kościoła (np. Cyprian, Tertulian, Ambroży) włożyli Trzem Mędrcom na głowy królewskie korony. Cezary z Arles (470-543) napisał: „ Ci mędrcy są królami”, przy czym to twierdzenie oparł na osobistej interpretacji Psalmu 72, zapowiadającego, ze „Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary (Mesjaszowi), królowie Szeby i Saby złożą daninę. I oddadzą pokłon wszyscy królowie” (Ps 72,11).

Te trzy korony symbolizują trzy ważne postawy religijne chrześcijan: szukanie, uwielbianie i dzielenie się - obdarowywanie. Symbolizują one zarazem zobowiązania Kościoła dzisiaj!

Historia Magów idących za gwiazdą apeluje do naszej tęsknoty i nadziei. By mimo trudności życiowych stale szukać „gwiazdy”, która wskaże nam kierunek i cel, zwłaszcza, gdy wokół otaczają nas złowrogie ciemności. Trzeba wyruszyć na poszukiwanie, porzucić wszystko, co stało się rutyną. Może się okazać, że trzeba będzie iść – jak Mędrcy - drogą okrężną – „przez dwór Heroda”, który właśnie chce zabić to, czego szukamy. Być może, że „Herod” to także część nas samych, ta część, która nas „wywodzi w pole”, odwodzi od drogi do celu. Może Herodem jest siedzący na karku strach, że stracimy kontrolę nad swoim życiem, gdy posłuchamy tęsknoty serca i pójdziemy ku Bogu? Jak oszukać „naszego Heroda”, by iść ku światłu Bożej Miłości?  Uda się to tylko wtedy, jeżeli odważymy się pójść za głosem sumienia i tęsknoty, które Bóg złożył w każdym z nas. Dziecię Jezus oczekuje radośnie na wszystkich, co Go prawdziwie szukają!

A jakie dary złożę Bożemu Dziecięciu? Jakie „złoto” - Jemu jako królowi? Jakie kadzidło jako Bogu?  Jaką mirrę jako Człowiekowi poddanemu cierpieniu i śmierci?

Ks. Jerzy Grześkowiak

(…)

A tak śpiesznie biegli, że w pośpiechu

wzięli tylko myśli pełne grzechu.

Więc uklękli trzej królowie zadziwieni.

jak trzy słupy złocistego pyłu,

nie widzący, że się serca trzy po ziemi

wlokły z nimi jak psy smutne z tyłu.

I spojrzeli nagle wszyscy trzej,

gdzie Dzieciątko jak kropla światła,

i ujrzeli jak w pękniętych zwierciadłach,

w sobie – czarny huczący lej.

I poczuli nagle serca trzy,

co jak pięści stężały od żalu.

Więc już w wielkim pokoju wracali,

kołysani przez zwierzęta jak przez sny.

Wielbłąd z wolna huśtał jak maszt;

tygrys cicho jak morze mruczał;

ryba smugą powietrza szła;

I płynęło, i szumiało w nich jak ruczaj.

Powracali, pośpieszali z wysokości

trzej królowie nauczeni miłości

Krzysztof Kamil Baczyński

Impuls na II Niedziele po Bożym Narodzeniu (2025)

Im Anfang war das Wort, und das Wort war bei Gott, 

und das Wort war Gott (Joh 1,1).

Menschliche Worte sind Spuren Gottes in unserer Welt. So können sie definiert werden, wenn man die Wahrheit über Gott akzeptiert, der das Wort ist, das erste Wort, das Vor-Wort, - wie das der heilige Johannes im Prolog des von ihm geschriebenen Evangeliums Jesu Christi brillant und prägnant zum Ausdruck gebracht hat.

Der moderne Mensch sagt vielmehr etwas völlig Gegenteiliges: "Im Anfang war die Tat"; das schreibt W. Goethe in seinem "Faust", der als eine gedankliche Abkürzung angesehen werden kann, die das Bewusstsein der Neuzeit genau widerspiegelt. Es ist eine äußerst faszinierende Szene. Faust denkt über den bereits erwähnten Prolog des Johannesevangeliums nach. 

„Plötzlich sehe ich die Lösung und schreibe getröstet: "Am Anfang war Handeln." Unmittelbar danach erscheint Satan auf der Bildfläche. Es ist eindeutig eine satanische Sache, wenn die Welt ein Produkt ist, das Ergebnis einer Handlung. Denn wenn es "am Anfang" einen autonomen Akt des Menschen gibt, wenn Ich nur das bin, was Ich geformt habe, wie soll dann die Menschheit objektiv wissen, was sie über sich und die Welt denken soll, was ist der Sinn der ganzen existierenden Wirklichkeit? Die Unfähigkeit, eine zufriedenstellende Antwort zu finden, führt zu Zweifeln. Niemand ist in der Lage, den vollen Sinn nur auf der Grundlage seiner eigenen Aktivität zu entdecken. Der Mensch kann sich selbst kein wichtiges Wort über den Sinn sagen. Gott sagte es zu ihm: "Im Anfang war das Wort..."

„Im Anfang war das Wort“. Gott spricht also nach außen, offenbart sich, spricht zum Menschen, und zwar nicht nur, weil er »etwas zu sagen hat«, sondern weil er in seinem Wesen das Wort ist. „… und das Wort war Gott« (Joh 1,1). Gott ist das Wort vor allen Worten, das Vor-Wort, die Vorrede allen Seins, die Quelle allen Seins. Und wenn wir auch so wenig über dieses unnennbare Urwort in unserer Sprache sagen können, so tritt es doch in unserem ganzen Leben in den Vordergrund: im Atmen, im Sprechen, im Schweigen, in der Handlung, im Lachen, im Weinen und in so vielen anderen Ausdrucksformen, so wie in einem musikalischen Werk das Grundmotiv immer wieder wiederkehrt. Es ist daher nicht verwunderlich, dass das Wort ein Symbol für den Schöpfungsakt Gottes ist. In allen Religionen der Welt steht das Wort Gottes, die Sprache Gottes, am Anfang der Schöpfung, es ist der Ausdruck des Verstandes, der alles ordnet, was allen Dingen immanent zugrunde liegt. 

"Materie und Geist, Grenzen und Mittel, Unbestimmtheit und Zeichen, Vergangenheit und Zukunft, Sehnsüchte und Hoffnungen, Leben und Entwicklung, Ereignisse und Strukturen – all das ergibt sich auf geheimnisvolle Weise aus dem Wort."  (Cz. Bartnik, S. 8).

"Im Anfang war das Wort" – nicht "irgendein Wort", jedes Wort, das, nachdem es ausgesprochen wurde, verstummt, vergeht, sondern ein schöpferisches, allmächtiges Wort, in dem der ewige Gott all seine Macht, Weisheit und Liebe zum Ausdruck bringt. Am Anfang der Welt steht nicht der blinde Zufall, sondern das Wort Gottes, mit dem Er die Welt ins Dasein ruft und das bereits Entstandene umarmt Er mit den "Armen" Seiner Liebe, die alles plant, zum Leben erweckt und erhält. Es ist kein gewöhnliches Wort, ähnlich denen, die ein Mensch jeden Tag tausendmal sagt. Es ist kein leerer Klang, aber es ist mit Energie und Leben erfüllt. Im Gegensatz zu menschlichen Worten tötet es nicht, sondern bringt Leben; Es tut nicht weh, sondern beruhigt und tröstet; bewegt, verändert, schafft neue. Dieses Wort bringt Liebe, Freiheit, Glauben, Heil; es zeigt, wie man lebt, öffnet Perspektiven, macht Mut. Es ist das Wort "am Anfang", aber ohne Anfang ist es ewig. Dieses Wort ist Gott. Dieses Wort erschafft alles, was aus dem Nichts existiert. In zeitloser Ewigkeit existierend, begründet Es die Zeit, den Anfang, und in diesem Anfang implantiert Es unsichtbare Energien in das Geschöpf, damit sich von "Anfang" an das "Ganze" entwickeln kann – das schwindelerregende, unbegreifliche Universum, der Kosmos. Das ewige Wort hat weder Anfang noch Ende. Alles, was mit Zeit zu tun hat, geht aus dem ewigen Wort hervor und bewegt sich darauf zu. Dieses Wort ist voller Sinn, voll Liebe, die alles durchdringt und es im Sein erhält.

Das Ewige Wort spricht in der Welt und verkündet Worte, die unvergänglich sind, die die Menschheit nie vergessen wird. Und so offenbart es sich als Wort der Freiheit: »Ich bin der Herr, euer Gott, der euch aus dem Land Ägypten, aus dem Haus der Sklaverei geführt hat« (Ex 20,2). 

Dieses Wort bringt Orientierung und Licht in die dunkle und verwirrende Situation, in die sich der Mensch hineinmanövriert hat: Es sagt: Ich bin der Herr, euer Gott, der alles will und tut, damit ihr ein gelingendes Leben führen könnt. Darum sollst du keine anderen Götter neben mir haben. Du sollst den Namen des Herrn, deines Gottes, nicht für eitle Dinge missbrauchen. Ich bin euer Herr, der Gott, der das Leben erschafft. Aus diesem Grund werdet ihr das Leben achten, ihr werdet dem Menschen nicht schaden, ihr werdet sein Eigentum achten, ihr werdet der Wahrheit dienen, und so werdet ihr im Bund mit mir bleiben (vgl. Ex 20). 

Dieses Wort Gottes hallt ständig in der Welt wider. Aber der Mensch nimmt es entweder aus verschiedenen Gründen nicht wahr oder ignoriert es oder vergisst es. Aber das Wort Gottes ist treu und ewig, und es spricht zum Menschen in seinem Gewissen.

»Und das Wort ist Fleisch geworden und hat unter uns gewohnt« (Joh 1,14). Gott braucht nicht viele Worte. Zu Beginn der Schöpfung sagte Gott kurz: "Es geschehe!" 

Wenn die Zeit erfüllt ist, spricht Gott nur ein Wort: Jesus! Und sie drückt alles aus: »In ihm war das Leben, und das Leben war das Licht der Menschen, und das Licht leuchtet in der Finsternis, und die Finsternis hat es nicht überwunden« (Joh 1,4).

Papst Benedikt XVI. bezieht sich in seinem Apostolischen Schreiben Verbum Domini über die Bedeutung des Wortes Gottes für die Heilsökonomie auf den Gedanken des heiligen Bonaventura und spricht von der »Symphonie des Wortes«.

„Jedes Geschöpf ist das Wort Gottes, weil es Gott verkündet (VD 8).

Mit einer Metapher vergleicht der Papst den Kosmos mit einem "Buch" und erkennt es an als Werk des Autors, der sich durch die "Symphonie" der Schöpfung ausdrückt. In dieser Symphonie gibt es ab einem bestimmten Punkt ein »Solomotiv«, wie man mit dem musikalischen Vokabular sagen würde, d.h. ein Motiv, das einem einzigen Instrument oder einer Stimme anvertraut ist, die so wichtig ist, dass sie dem ganzen Werk einen Sinn verleiht. Dieses "Motiv" ist Jesus. Der Menschensohn vereint Himmel und Erde, Schöpfung und Schöpfer, Körper und Geist. Er ist das Zentrum des Kosmos und der Geschichte, weil in ihm der Autor und sein Werk vereint sind, während sie gleichzeitig ihre Getrenntheit bewahren (VD 13).

Das ewige Wort, das Gott ist, wird Mensch. Der Sohn Gottes ist das ewige Wort, durch das alles erschaffen wurde, und das von Ewigkeit her zur Menschheit kommt, sich mit der Fülle der Liebe offenbart und bereit ist, sich ganz hinzugeben. Dieses fleischgewordene Wort ist die Selbstoffenbarung Gottes. H. Urs von Balthasar schreibt:

"Alle Worte Gottes, die über die ganze Welt verstreut sind, werden von Christus in sich selbst gesammelt, wie in einem gewaltigen Brennpunkt der Offenbarung. (…) Sie alle gehören dem einen, ewigen, lebendigen Wort an, das für uns Fleisch geworden ist; sind sein hundertprozentiges Eigentum . . . Sie alle können nur unter seiner Führung gehört und verstanden werden, keines dieser Worte kann von Ihm getrennt werden^« (Gebet und Kontemplation, Krakau 1965, S. 14).

Diesem Wort kann man vertrauen. Wenn Jesus sagt: "Ich verurteile euch nicht. – Geh und sündige von nun an nicht mehr!« dann sind unsere Sünden wirklich vergeben (vgl. Joh 8,11). Wenn er sagt: "Ich bin es, fürchte dich nicht!" (Joh 6,20) ermutigt uns, den Angriffen des Lebens nicht nachzugeben. Wenn er sagt: »Das ist mein Leib, mein Blut...«, dann ist er wirklich und wahrhaftig unter uns und in uns gegenwärtig (Lk 22,14-23).

Er ist das ewige Wort Gottes, das will, dass wir mit ihm im Reich des Vaters sind. Denn dieses Wort ist nicht brutal am Kreuz getötet worden. Im Gegenteil – es ist unser Tod, unser beängstigendes und scheinbar alles endgültiges Sterben, das von der Kraft seiner Auferstehung erfüllt ist, die uns in das ewige Leben einführt, das hier durch das Sakrament der Taufe bereits begonnen hat.

Dieses fleischgewordene Wort, Jesus Christus, spricht unablässig zur Welt, in der Kirche und durch die Kirche, als »Haus des Wortes« (VD 52), Worte, die unveränderlich sind, die alles überdauern werden: die Herrscher, die Ideologien, die Strömungen, den Zeitgeist. Er umarmt uns mit der Kraft des ewigen väterlichen und mütterlichen Wortes und erfüllt uns mit der Kraft des Geistes, damit wir selbst zu den lebendigen Worten Gottes werden und das Licht seiner Liebe verkünden. Durch uns soll das zeitlose Wort der Gottesliebe über die Achtung der Schöpfung und des Lebens in der Welt verkündet werden, ein Wort, das erhebt, heilt und belebt. Es ist bezeichnend, dass Jesus, der das Wort Gottes ist, nichts Schriftliches hinterlassen hat. Nur einmal, als die Pharisäer eine Ehebrecherin beschuldigten, "beugte sich Jesus nieder und schrieb mit dem Finger auf die Erde" (Joh 8,6). Er predigte das Wort Gottes und übersetzte es in die Sprache des Lebens, er drückte es mit seinem ganzen Dasein aus. Daran hielten sich auch die Apostel. Es ist gut, dass später die Evangelisten, der heilige Paulus und einige andere Jünger vieles niedergeschrieben haben, denn sonst hätten wir das Neue Testament nicht gehabt. Dennoch ist der Uranfang, der Prototyp, wichtig: Das Wort Gottes kann vor allem durch das Zeugnis des eigenen Lebens glaubwürdig weitergegeben werden. "Und das Wort ist Fleisch geworden" – "Fleisch" und nicht ein Blatt Papier, ein Buch, eine Enzyklopädie. Das gilt für jeden Christen und für die ganze Kirche. Wir dürfen nicht zulassen, dass das lebendige Wort Gottes durch Schriften, Dokumente, Briefe und Anweisungen ersetzt wird. 

Dr. Jerzy Grześkowiak