Bliżej Boga

Poniżej dzisiejsze kazanie Księdza Dra hab. Jerzego Grześkowiaka podczas mszy św. w kościele św. Michała München-Perlach.

12. Sonntag im Jahreskreis C (2022)
Lesung: Galater 3,26-29; Evangelium:  Lukas 9,18-24
Die Gleichheit aller in Jesus Christus
Überall auf der Welt gibt es Hierarchien, menschliche Rangordnungen. Diese Hierarchien regeln Zusammenleben. Auch bei Tieren, die in  einem Rudel leben, gibt es Rangordnungen. Dadurch ist geregelt, wer zuerst fressen darf, wer sich wem unterwerfen muss. Obwohl wir Menschen uns oft der Tierwelt so enthoben meinen, geht es in einer menschlichen Gesellschaft recht ähnlich zu. Wo Menschen zusammen sind, entstehen Rollenverhalten und schließlich feste  Hierarchien, die regeln, wer was zu sagen und zu entscheiden hat, wer welches Recht und welche Pflicht hat, wer sich wem unterzuordnen hat. Aus dieser Ordnung entstehen Wertigkeiten. Wer oben ist in der Hierarchie, scheint oder meint, wichtiger zu sein als der, der weiter unten ist.
Genau mit diesem Denken räumt der bahnbrechende Satz des heiligen Paulus auf: „Es gibt nicht mehr Juden und Griechen, nicht Sklaven und Freie, nicht Mann und Frau, denn ihr alle seid „einer“ in Christus Jesus“. 
Dieser von Paulus hat es in sich. Er ist explosiv, damals wie heute. Dieser Satz sollte man regelmäßig auf sich wirken lassen! Alle Menschen sind gleich viel wert, in Christus Jesus sind wir alle eins. Das enorm befreiende Potenzial dieser Überzeugung ist bei Weitem noch nicht ausgeschöpft. Noch immer sind wir Menschen darauf aufgewiesen, Unterschiede zu machen, eine Sorte Mensch höher zu stellen als andere, Menschen mit heller Hautfarbe über Menschen mit dunkler Hautfarbe, Männer über Frauen, Menschen mit bestimmten Ämtern über Menschen ohne  diese Ämter, Menschen, die von hier sind, über Menschen, die zugezogen sind. Die Liste ließe sich fast endlos fortsetzen.
Und wie begründet Paulus diese Gleichheit aller Menschen?  Am Anfang steht sein Wort: „Ihr alle seid durch den Glauben Söhne Gottes in Christus Jesus. Denn ihr alle, die ihr auf Christus getauft seid, habt Christus angezogen“.
Als Christen sind wir eher gewohnt, die Bezeichnung Sohn Gottes nahezu ausschließlich auf die Person Jesu anzuwenden. - Dabei wurde dieser Titel in der Antike, im hellenistischen und auch im jüdischen Raum, als relativ gängige Beschreibung besonderen Individuen oder Kollektiven zuteil. Im Alten Testament wird der Begriff beispielweise auf Engel bezogen (Hiob 1,6), auf das auserwählte Volk (Ex 4,22, Jer 31,9), auf den König, respektive auf den Messias (2 Sam 7,14; Ps 2,7) und auf die im Glauben treuen Israeliten (Dt 14,1; Hos 2,1). Auch das Neue Testament beansprucht den Sohn-Gottes-Titel nicht exklusiv für Jesus. In der Bergpredigt werden diejenige Menschen Söhne Gottes genannt, die Frieden stiften (Mt 5,9), die in das Gebot der Nächstenliebe auch ihre Feinde einschließen, für sie beten, sie grüßen, ohne den eigenen Nutzen im Auge zu haben (Mt 6,44, Lk 6,35). In diese Tradition reicht auch Paulus sich ein, wenn er wie hier im Brief an die Galater diese wunderbare Verheißung des Gottessohnschaft allen zuspricht, die sich vom Geist Gottes leiten lassen.
Mit dem Apostel Paulus dürfen wir uns aus tiefstem Herzen über diese geschenkte Sohnschaft freuen und nach bestem Vermögen und Dankbarkeit versuchen, ihr einigermaßen gerecht zu werden. Sie stellt unser Leben in einem Horizont, dessen Weite und Freiheit wir nur mit dem Herzen erahnen können. Sie schließt alle ohne Ausnahme ein, ganz unabhängig von Volkszugehörigkeit, Geselschaftstand und Geschlecht.
„Ihr alle seid ´einer´ in Christus Jesus“ – das muss in der Kirche gelebt und realisiert werden. Alle also, die getauft sind, sind Geistliche, die einen nicht mehr, die anderen nicht weniger. Alle sind Hochwürden! Die Taufe ist nicht zu überbieten. Das sagt deutlich Ritus der Salbung mit dem Chrisam gleich nach der Taufe, was ich bei der Taufe immer extra betone: Wir alle, alle Getauften sind auserwähltes Geschlecht, eine königliche Priesterschaft, ein  heiliger Stamm (1 Petr 2,9). Die patriarchalische, hierarchische Kirchenordnung widerspricht dem neutestamentlichen Befund. Warum hat man so lange gegen den Dienst von Mädchen als Messdienerinnen gesträubt? Die Gleichheit aller  muss in der Gemeinde sichtbar werden. Alle haben den gleichen Wert, ganz gleich auf welcher sozialen Stufe man steht, ob man ein ungelernter Arbeiter oder ein leitender Angestellter ist, ob einer Besserverdienender oder ein Sozialempfänger ist, ob einer in einem komfortablen Eigenheim wohnt oder in einem Mietblock, ob einer gesund oder krank ist. Die Kirche wird in dem Maße glaubwürdig, als sie sich ehrlich und redlich für die Gleichwertigkeit aller Menschen einsetzt.
Zum Schluß noch kurz zum Evangelium. Jesus konfrontiert seine Jünger mit der Frage: „Ihr aber, für wen haltet ihr mich?“
Und wir? Für wen halten wir Jesus? Das ist die Grundfrage eines Christen, einer Christin. Es ist gut, sich diese Frage hin und wieder zu stellen, und – im Geist Gottes zu beatworten. Nutzen wir dazu diese Stunde, diese Eucharistiefeier!
Dr. Jerzy Grzeskowiak, Pfr. i. R.

Święto Trójcy Przenajświętszej  - Bóg niepojęty a bliski

Oko w trójkącie, jasne oko,
Widzialne niewidzeniem,
Jakże dosięgnąć twą wysokość
Śpiewaniem i modleniem?
                 Wojciech Bąk

W niedzielę po święcie Zesłania Ducha Świętego – ostatnim akordzie świętowania Zmartwychwstania Pana - Kościół Katolicki obchodzi święto Trójcy Świętej. Wchodzi niejako do samego źródła zbawienia, które celebruje przez cały rok kościelny, a jest nim „Jeden Bóg w Trzech Osobach”. Bóg Ojciec jest źródłem i początkiem wszelkiego życia; Syn Boży przyprowadził z powrotem do Ojca upadłą ludzkość; Duch Święty prowadzi Kościół po drogach doczesności, aż Chrystus przyjdzie powtórnie i przekaże Ojcu swoje Królestwo. Niedziela Trójcy Świętej ukazuje i przybliża drogocenną Tajemnicę – prawdę wiary i samą jej rzeczywistość - której możemy bezpiecznie powierzyć wstrząsaną i chyboczącą się na falach historii łódź Kościoła i łódź życia osobistego. Jesteśmy bowiem córkami i synami Boga-Ojca, rodzeństwem Syna Bożego i partnerami Ducha Świętego.

Nowy Testament nie zna pojęcia „Trójca Święta”. Niewiele w nim miejsc, w których Ojciec, Syn i Duch Święty są wymieniani – że tak powiem – na jednym oddechu. Istotne jednak jest to, że cały Nowy Testament jest przeniknięty żywą i ożywiającą rzeczywistością „troistego Boga”. On jest obecny w Jezusie Chrystusie, który mówi często o Ojcu, od którego pochodzi, i o Duchu, którego pośle. Nowy Testament nie zna jeszcze spetryfikowanych formuł ani dogmatów.

Jeżeli jesteśmy szczerzy wobec samych siebie, to każdy przyzna, że nie są mu obce trudności z prawdą wiary o Trójcy Świętej. Jak bowiem pogodzić, że „jeden to trzy”. Chrześcijaństwo to religia monoteistyczna, czyli głosząca wiarę w jednego Boga. A tu nagle mówi się o Trzech Boskich Osobach. Jedna Boża istota, ale trzy osoby. Co to jest istota? Co należy rozumieć przez osobę? To po prostu zbyt skomplikowane na nasze głowy.

Troistość w Jedynym Bogu jest niezgłębioną tajemnicą i dlatego chętnie przywołujemy na pomoc obrazy i porównania. Na katechezie demonstrowałem dzieciom trzy płonące świece, trzymając przy tym ich płomienie tak blisko siebie, że tworzyły tylko jeden płomień, aczkolwiek pochodził on od trzech świec. 

Odwoływałem się także do wysiłków owego osiemnastowiecznego biskupa, który w intencji nawracania chasydów podolskich tłumaczył im, że z Trójcą Świętą jest podobnie jak ze świecą, która stanowi jedność wosku, knota i płomyka.

 Mówiłem im także: „Pomyślcie o wodzie. W zimie „szalejemy” bawiąc się na śniegu, suniemy po nim na sankach lub nartach, jeździmy na łyżwach po lodzie – a śnieg i lód to przecież woda. Wiecie doskonale, jak ożywcza jest woda, jak bardzo potrzebujemy jej do życia i jak dobrze czyni nam kąpiel w niej. Znacie także parę, której siła napędza turbiny i gotuje nam potrawy na obiad. Te trzy różne elementy to zawsze woda, jedna i ta sama woda w jej różnych przejawach, formach i stanach”.

To są tylko analogie, pomagające nam nieco przybliżyć się do tej wielkiej tajemnicy, jaką jest Bóg. Jako teolog wiem jednak, że takie tłumaczenia jedynie błądzą po opłotkach problemu, że to tylko kulejące porównania usiłujące uchylić rąbka istoty życia Boga, ale niezdolne zgłębić bezdennej tajemnicy Trójcy Świętej. Nie sposób jednakże żywić o to żalu, gdyż „wyjaśnianie” tejże tajemnicy w kategoriach pojęć ludzkich jest w ogóle niemożliwe. Umysł człowieka godzi się w sposób rozumny z istnieniem rzeczywistości przekraczających pojęcia, które korzeniami tkwią ostatecznie w doświadczeniach ludzkości. Ale w końcu nic innego do dyspozycji nie mamy jak tylko nasze słowo, obrazy,  porównania i przenośnie, by wyrazić to, czego w wierze doświadczyliśmy, osobiście lub jako wspólnota Kościoła, ale czego nigdy w całej głębi i rozpiętości nie pojmiemy. Przy całej złożoności i głębi tajemnicy Trójcy Świętej wystarcza nam wiara w Jej istotę, a mianowicie, że Bóg zwraca się do nas, wychodzi nam naprzeciw jako Ojciec, jako Syn i jako Duch Święty. W każdej z tych „form przejawiania się i działania” jest to zawsze jeden i jedyny Bóg.  

I jeszcze coś z historii. Ponieważ „Bracia z Tegernsee”, czyli bawarscy Benedyktyni, chcieli czegoś więcej dowiedzieć się o Trójcy Świętej, słynny filozof i teolog Mikołaj z Kuzy (zwany Kuzańczykiem) posłał im w 1453 r. swój znakomity traktat o „Widzeniu Boga”. Idzie w nim o dwa różne „widzenia”. Jeżeli człowiek „wypatruje” Boga, „patrzy” na Boga, to On również „patrzy” na owego człowieka. Kiedy zatem Bóg zwraca się ku nam i z miłością patrzy na nas, wówczas te „dwa spojrzenia” Boga i człowieka spotykają się i w ten sposób „poznajemy” Boga. Człowiek nie ma być „obserwatorem” Boga z oddali, nie ma odnosić się do Niego tak, jak spogląda na rozgwieżdżone niebo ani tworzyć sobie o Nim jakichś obrazów rysowanych własną fantazją lub ukrytymi pragnieniami. W spotkaniu wiary Bóg sam objawia człowiekowi siebie, swoje „prawdziwe oblicze” odbite w Jezusie Chrystusie. Z tej racji papież Benedykt XIV zakazał przedstawiania Trójcy Świętej jako Boga z „potrójną twarzą”. Była to ulubiona forma przedstawiania Boga w sztuce ludowej w średniowieczu: jedna głowa, trzy twarze i czworo oczu. Ale Bóg to przecież nie jakaś forma „boga Janusa”, to nie bóstwo z trzema twarzami.

Jeden i Jedyny Bóg nie jest „dwuznaczny”, lecz jest świętym Misterium.  Jeden Bóg w Trzech Osobach jest wspólnotą Miłości, która wszelkie stworzenie chce doprowadzić do uszczęśliwiającego oglądania Boga.  Kto chce Boga oglądać, może to uczynić tylko sercem, bo „dobrze widzi się tylko sercem” – jak mówi Antoine de Saint Exupéry („Mały książę”). Sercem oglądać Boga, który jest większy niż nasze serca! Stanie się to ostatecznie, kiedy staniemy przed Nim „twarzą w twarz” i poznamy Go, jako i poznani jesteśmy (św.Paweł).

Najbardziej przemawiająca do mnie egzystencjalnie formuła o Trójcy Świętej pochodzi od szwajcarskiego teologa Hansa Künga, któremu za czasów Jana Pawła II i kard. J. Ratzingera ze względu na ostrą krytykę struktur Kościoła odebrano niestety prawo nauczania w imieniu Kościoła Katolickiego: 
 

Bóg jest tajemnicą ponad nami.
W Chrystusie Bóg jest z nami.
W Duchu świętym Bóg jest w nas.
 
Ks. Jerzy Grześkowiak
 
Katolik
 
Stworzony – wielbię w duchu Stworzyciela,
Zbawiony – wielbię w prawdzie Zbawiciela,
A poświęcony przez Ducha Świętego –
Wielbię Go w Jego
Kościach i Ciele,
W Kościele.
 
Wielbię Opatrzność, której Oko patrza
Przez trzy źrenice, i wszystko opatrza.
Pierwszą źrenicę stwarza, drugą zbawia,
Trzecią odnawia.
Trzy  słońca piękne –
I klęknę.
 
Człowiek – uderzę czołem Bogu memu,
A syn człowieczy – Synowi  Bożemu,
A synojc ziemi – Synojcowi nieba,
Synojcem trzeba
Zwać – współpoczęty –
Duch Święty.

Adam Celiński

Ogień Ducha Bożego
        
        A ja pozostaję niewidzialny i nieosiągalny wśród was.
        Wybaczcie, ach wybaczcie waszemu Bogu,
        Że nie umiał zapewnić wam szczęścia na ziemi.
        O drobne cząsteczki mnie samego – drgające iskry.
        Przynoszę wam żar paleniska, 
        abyście mieli skąd zaczerpnąć ognia.
                            Jules Supervielle

Wydarzenie zstąpienia Ducha Świętego na pierwszą wspólnotę wyznawców Chrystusa i jego duchowe skutki opisuje św. Łukasz z pomocą trzech znaków: wichru, ognia i mówienia różnymi językami. Za przedmiot naszej medytacji weźmy symbol ognia: „Ukazały się im też języki jakby z ognia, które się rozdzieliły, i na każdym z nich spoczął jeden” (Dz 2,3).

Ogień – to wielka siła, potężny i groźny żywioł, który od zarania dziejów wzbudzał strach, bo nieokiełznany doprowadzał do zniszczeń. Stanowi dobrodziejstwo dla człowieka, ale też potworne niebezpieczeństwo. Budzi fascynację widowiskowym tańcem płomieni, ciepłem i światłem, którego możemy doświadczyć, przebywając w jego pobliżu. Ognia nie da się dotknąć, to on stawia granice, których nie wolno przekroczyć, by się nie poparzyć. Ale trzymając się jego warunków, można  się ogrzać, trwać w światłości i zaznać poczucia bezpieczeństwa.

Ogień potrafi stopić najtwardsze przedmioty i metale. Jego zastosowanie umożliwia tworzenie nowych przedmiotów i silnych konstrukcji. Ale jest również siłą niszczycielską - w żarze ognia płoną lasy i domy. Dawniej ogień pochłaniał całe wioski, osiedla i miasta. Ale i dziś mimo rozwiniętej techniki gaśniczej człowiek jest bezradny wobec pożarów tysięcy hektarów lasów w  różnych regonach świata, w których giną ludzie i zwierzęta.

W wielu kulturach i religiach ogień uchodzi za coś świętego. Woda wypływa z ziemi, a ogień pochodzi z nieba (błyskawice w czasie burzy podpalające domy i lasy). Ogień to coś „boskiego”, stąd od pradawnych czasów istniały bóstwa ognia i kult ognia. Zapowiedź kojarzenie Ducha Świętego z ogniem możemy upatrywać już w Starym Testamencie, gdy Bóg pojawiał się jako płonący krzew (Mojżesz) lub jako słup ognia prowadzący Izraelitów przez pustynię.

 
Ogień potrafi oczyszczać i odnawiać. Czyści i uszlachetnia, co niedoskonałe. Złoto wytapia się w ogniu, który z wydobytych z ziemi grudek spala wszystkie nieszlachetne i zbędne elementy.  Ta symbolika mówi nam, że Duch Święty chce również w nas wypalić wszystko, co stoi na przeszkodzie w rozwoju pełni życia godnego człowieka i zamierzonego przez Boga. Jest w nas wiele „nieczystości” i „złych elementów” – skłonność do złego, namiętności, niezadowolenie, stany podenerwowania i gniewu, zgorzknienie, szybkie obrażanie się, zazdrość, mściwość. Na decyzje, które podejmujemy i na postępowanie wywierają znaczny wpływ nasze nieopanowane pożądliwości, kompleksy, poczucie niższości wobec innych, złe emocje, nienawiść.  Te wszystkie „nieczyste duchy” utrudniają rozwój życia duchowego.

Konieczna jest zatem tęsknota za ogniem Ducha, by spalił w nas wszystko, co złe i mroczne, wyprostował co skrzywione, ugiął, co harde, zmiękczył, co twarde, byśmy decyzje podejmowali jasnym umysłem i oczyszczonym sercem. Ogień Ducha przygotowuje niejako nowe narodziny na wyższym poziome. Gdy wypali się to, co stare i zużyte, może powstać w nas nowe życie. Ogień jest bowiem znakiem żywotności i życia. Mówimy czasem o kimś, że ma „ogniste oczy”. Z takich oczu bije jakieś światło, niejako wydobywa się z nich iskra i przeskakuje na drugich.  One promienieją radością życia, życzliwością, czujnością… Trudno oprzeć się ich urokowi i pociągającej sile. I odwrotnie -  od niektórych oczu lub twarzy biją jakieś negatywne fale, promienie zła, zły i niszczycielski ogień, przed którymi się wzdrygamy, uciekamy, bo czujemy, że w tym człowieku jest coś nieokreślonego i nieobliczalnego, wprost złego.

 
Błagając o ogień Ducha Bożego, prosimy o ogień budzący życie, który na nowo roznieci w nas dogasający żar ukryty pod szarą warstwą popiołu. Dziś tak wielu ludzi czuje wewnątrz pustkę, czują się wypaleni. Grasuje po świecie syndrom Bourn-aut, szczególnie pośród tych, którzy ofiarnie poświęcają się służbie dla drugich. Tylko kto się pali, może się wypalić. Prawdopodobnie wielu z nich zaniedbało troskę o „ogień wewnętrzny”. Może jest tak, że drzwi ich „paleniska i pieca” są stale „otwarte” i właśnie z tej racji ogień wygasł i pozostał już tylko popiół. Efektem jest wewnętrzne wypalenie, letniość lub oziębłość, zawód, rezygnacja, bezsilność. Nic żywotnego, energetycznego i pozytywnego nie może już z nich promieniować.

Zesłanie Ducha Świętego to orędzie, że w głębi naszych serc leży nie sam popiół, lecz żar, który jest w stanie na nowo rozpalić nasze duchowe wnętrze.  Czerwony kolor szat liturgicznych tego święta wskazuje na ten wewnętrzny żar ukryty pod warstwą spopielonego pyłu. Celebrujemy to święto, by ów żar na nowo wybuchnął w nas gorącym i jasnym płomieniem, przy którym będą mogli ogrzać się inni ludzie, przez co i oni odkryją w sobie Boży ogień prawdziwego życia. W tym kontekście przypomnę słowa papieża Franciszka o specyficznym darze Ducha Świętego, jakim jest uprzejmość, czułość, serdeczność, dobroć.

Św. Paweł wspomniał o pewnym owocu Ducha Świętego posługując się słowem chrestotes (Ga 5,22), wyrażającym stan ducha, który nie jest przykry, szorstki, twardy, ale delikatny, wspierający, niosący pocieszenie. Osoba, która posiada tę cechę, pomaga innym uczynić ich egzystencję bardziej znośną, zwłaszcza gdy dźwigają oni ciężar swoich problemów, pilnych potrzeb i niepokojów. Jest to sposób traktowania innych, który przejawia się w różnych formach: jako uprzejmość w traktowaniu, jako troska o to, by nie zranić słowami lub gestami, jako staranie, aby ulżyć ciężarom innych. Wiąże się to z wypowiadaniem słów otuchy, które koją, umacniają, dają pociechę, które pobudzają, a nie słów, które poniżają, zasmucają, drażnią, gardzą” (Encyklika Fratelli tutti nr 223).

Ogień ma jeszcze jeden wymiar -  pociąga, zaprasza do siebie, skupia ludzi. Któż nie wspomina ognisk harcerskich, wieczorów przy ognisku na kajakowych spływach czy górskich obozach, albo rodzinnych lub przyjacielskich spotkań przy grillowaniu. Usiąść wokół ogniska, śpiewać piosenki, wsłuchiwać się w dźwięki gitary, wpatrywać w buzujący ogień – to coś niezmiernie tajemniczego i fascynującego. Ogień jednoczy i tworzy wspólnotę.

W to święto prosimy zatem Ducha, by Jego ogień dotknął nie tylko poszczególnych chrześcijan, lecz by stał się centrum, wokół którego chętnie będą się gromadzić ludzie. W ten sposób Kościół Jezusa Chrystusa jako środowisko żaru, ciepła i światła Ducha stanie się miejscem skupiającym ludzi wokół Jego ognia, by śpiewać pieśni pełne radości i tęsknoty za Niewidzialnym i Niepojętym, hymny uwielbienia i chwały ku czci prawdziwego Boga będącego Miłością i Życiem.

Pewnemu kaznodziei postawiono pytanie, dlaczego tak często w kazaniach mówi o Duchu świętym, o tym, że stale  na nowo musimy być przez  Niego wypełnieni? Odpowiedział krótko: „Ponieważ mam przeciek”. To prawda, wszyscy mamy „przeciek” w łodzi naszego życia spowodowany „małą wiarą”. Jak często zapominamy o Bogu, któremu „wicher i morze” są posłuszne (Mk4,61). Jak rzadko myślimy o niezniszczalnej pieczęci Ducha Świętego, wyciśniętej na nas przez chrzest i bierzmowanie, przez którą należymy do Chrystusa, jesteśmy Jego własnością, a On zapewnia nam stałą opiekę. Duch Święty utwierdza nas w pewności bycia dziećmi  Boga, który jest dla wszystkich najlepszym Ojcem. Duch jako uosobiona miłość między Ojcem i Synem jest źródłem  międzyludzkiej miłości i solidarności. On uczy nas języka nieegoistycznej miłości, która stawia na głowie znaną nam gramatykę. Dla człowieka wypełnionego Duchem nie liczy się już następstwo „ja – ty – on, ona ,ono”, lecz gramatyka Ducha Świętego: „Bóg – ty – ja”. Absolutny priorytet ma zaufanie Bogu, który wszystko ogarnia i przenika. Na drugim miejscu stoi „ty” moich sióstr i braci. I przez te relacje każdy z nas znajduje swoje własne „ja”, bo odkrywamy radość oddania się w  służbie bliźnim. 

Szymon Bojdo  wieloaspektowe i piękne  rozważanie o ogniu Ducha  Świętego kończy następująco:
Nie mogę na koniec nie wspomnieć o jeszcze jednym toposie kultury związanym z ogniem – o mitycznej historii Prometeusza. Ten podstępem skradł z Olimpu ogień dla ludzi, prowadząc ich do samych nieszczęść. Gniew bogów odbił się wkrótce na ich i tak niedoskonałych ciałach i duszach – podstępem poprzez Pandorę przekazali oni ludziom puszkę ze wszystkimi nieszczęściami, które przez ciekawość wpuścili pośród siebie. Jakże to zupełnie odwrotna sytuacja do tego, co robi Duch Święty, który – powołując się na Sekwencję – spuszcza, zsyła wzięty z niebios strumień swojego światła. A wraz z nim liczne dary, to, co buduje człowieka (Przewodnik Katolicki  2021, nr 21, s. 59).

Jakie są moje doświadczenia z ogniem? 
Jakie przeżycia, odczucia, emocje łączę z nim? 
Zaufaj, że w Tobie pali się ogień Ducha Świętego, ogień miłości, żywotności, fantazji, mocy, braterstwa, jedności, wspólnoty, odpowiedzialności za siebie, za ludzkość, za Kościół i za świat.

Strzeż tego ognia w sobie, by nie zagasł! 

Dbaj, by palił się w Tobie, wszystko oczyszczał i odnawiał, innych ogrzewał. Wtedy Twoje i ich oczy będą promieniować pełnią życia i nieodpartym żarem miłości z Ducha Bożego!

ks. Jerzy Grześkowiak

„Idę przygotować wam miejsce”

                Nie tak jak dawniej - w cierniowej koronie,
                Nie tak jak dawniej – z gwoździami u ręki,
                Pan bólu tylko i Bóg tylko męki –

                Innym już wiekom inny Chrystus płonie:
                Od ramion krzyża na zawsze odpięty,
                Jak Duch Świetlany, wyzwolony święty.

                Zawisł na Ojca wszechbłękitnym łonie
                I w światów nowych wschodzącej jurtzenkce
                Macza wzniesione – wniebowstępne ręce.
                                Zygmunt Krasiński

W rzymskich katakumbach Vigna Chiaraviglio stanowiących część kompleksu nekropolii św. Sebastiana watykańscy archeolodzy odkryli najstarszy powstały na przełomie IV i V w. obraz wniebowstąpienia Jezusa. Przed freskiem przedstawiającym uścisk apostołów Piotra i Pawła znajduje się grobowiec wykuty w tufie i zwieńczony łukiem, który w całości jest pokryty freskami przedstawiającym sceny z Nowego Testamentu. Na jednym z paneli  można dostrzec postacie na tle nieba z czerwonymi chmurami. Badania pozwoliły rozpoznać w nim scenę inspirowaną wniebowstąpieniem Chrystusa. Przedstawia ona postać z profilu, która prawą stopę stawia na ziemi, lewą opiera na niewielkim kamieniu, a prawą rękę wyciąga w kierunku chmury, z której wystaje ręka Boga. Podobne ujęcie znaleźć można w Padwie w kaplicy Scrovegni, gdzie Giotto (początek XIV w.) w podobny sposób przedstawił Chrystusa wznoszącego się ku niebu.

W czasach antycznych popularne były mity opowiadające, jak to niektórzy bohaterowie jako nagrodę za heroiczne czyny zdobyli wstęp do „nieba bogów”. Ewangeliści podejmują ten mit w obrazie „wstąpienia Jezusa do nieba”, ale nadają mu fundamentalnie nowe treści, nowy sens. Zmartwychwstały Pan, który wstępuje do nieba, to ukrzyżowany Jezus, z widocznymi jeszcze ranami na rękach, nogach i w boku, czyli właściwie nie jakiś heros, lecz „anty-bohater”. Jezusowi była zawsze obca myśl o jakimkolwiek „ubóstwianiu człowieka” z racji jego bohaterskich dokonań. Jemu chodziło przede wszystkim o to, byśmy w doczesności - tutaj i teraz -  usiłowali odkryć coś z tej Wielkości, Wieczności i Miłości Boga, która została w nas przez Niego złożona, wszczepiona, ponieważ jesteśmy stworzeni według Jego obrazu. Ten fakt jest podstawą niesłychanej godności. Nie musimy zatem czynić z siebie bohaterów, ponieważ ważniejsze jest życie ukierunkować na Tego, który wstąpił do nieba i tam nas oczekuje, bo poszedł do Domu Ojca, by „przygotować nam miejsca”.  Co nie znaczy, że tutaj jesteśmy sierotami – sami bez Mistrza i Pana. On pozostał z nami „mocą przyobiecanego Ducha Świętego”. I właśnie dlatego aniołowie pytają przygnębionych rozstaniem uczniów Jezusa: „Mężowie z Galilei, dlaczego stoicie i wpatrujecie się w niebo? Ten Jezus, wzięty od was do nieba, przyjdzie tak samo, jak widzieliście Go wstępującego do nieba” (Dz 1,11).

 
Co świętujemy na Wniebowstąpienie?

W dalszym ciągu Wielkanoc!

Wniebowstąpienie Chrystusa jest częścią wielkanocnego Misterium Paschalnego, czyli zbawczego przejścia Chrystusa ze śmierci do życia, w którym wszyscy przez wiarę i sakramenty uczestniczymy. Przez 40 dni Jezus ukazywał się uczniom i mówił o Królestwie Bożym. Te 40 dni są odpowiednikiem dla 40 dni naszego przygotowania na Wielkanoc, a teraz oznaczają one drogę Jezusa do uwielbienia, pełni chwały w Bogu. W tym czasie uczniowie muszą powoli oswajać się z nową sytuacją, wzrastać w nią stopniowo, uczyć się rozumieć, w jaki sposób Chrystus z nimi teraz i w przyszłości będzie obecny. On przyobiecuje im swoją bliskość i powtórne przyjście oraz daje im mandat, by szli w świat i przepowiadali dzieło Odkupienia.

 
Liczbę 40 spotykamy w Biblii częściej: Noe przebywał 40 dni w arce, zanim ją opuścił, by wyjść na ląd. Mojżesz przebywał 40 dni na górze Synaj, by odebrać od Boga przykazania. Naród Izraelski wędrował 40 lat przez pustynię, zanim wszedł do Ziemi Obiecanej. Prorok Eliasz „krążył” 40 dni po pustyni na drodze do góry Horeb. Jezus przed rozpoczęciem swej publicznej działalności pościł na pustyni 40 dni.

Liczba 40 określa zatem przestrzeń czasu, w którym coś zostaje zakończone, zamknięte, osiąga pełnię. Te 40 dni pomiędzy Zmartwychwstaniem a Wniebowstąpieniem to dla uczniów Jezusa czas intensywnej edukacji. Oni doświadczają: Pan ukazuje się nam, jest z nami, ale ta Jego obecność nie jest taka sama jak przedtem, nie jest prostą kontynuacją wspólnoty z Nim przed Jego śmiercią i zmartwychwstaniem. I tak uczą się „tej drugiej strony Jezusa”.

Dziś w teologii stawia się pytanie: Wniebowstąpienie to doświadczenie uczniów czy ich wymysł? Bibliści powiadają: Wniebowstąpienie to nie wydarzenie historyczne związane z konkretną datą, lecz „wydarzenie teologiczne”, poza-historyczne, należące do sfery Boga i tworzące ścisłą jedność ze Zmartwychwstaniem. Kolejne pytanie: dokąd zatem Jezus „idzie” i jak to odejście rozumieć? W mowie pożegnalnej, w której Jezus całkiem jasno zapowiada swoje odejście („Dokąd Ja idę, wy pójść nie możecie” – J 13,33), podaje także jego powód: „W domu Ojca mego jest mieszkań wiele. Gdyby tak nie było, to bym wam powiedział. Idę przecież przygotować wam miejsce. A gdy odejdę i przygotuję wam miejsce, przyjdę powtórnie i zabiorę was do siebie, abyście i wy byli tam, gdzie Ja jestem.” (J 14,2-3) 

Jego „pójście” nie jest zatem oddaleniem się, „opuszczeniem swoich” („Nie zostawię was sierotami: Przyjdę do was.” – J 14,18), lecz  zabezpieczeniem trwałej obecności, która jest dla uczniów źródłem  głębokiej radości. Na pytanie, dokąd Jezus idzie, papież Benedykt XVI odpowiada krótko: „On wchodzi do wspólnoty mocy i życia żywego Boga, w przestrzeń Boga”.

Wniebowstąpienie nie oznacza zatem żadnego  fizycznego wydarzenia, bo ono dokonało się już w chwili zmartwychwstania Chrystusa. Jest świętem duchowego rozstania, pożegnania, ostatecznego uświadomienia sobie, że obecność Jezusa po zmartwychwstaniu jest inna niż przedtem. Manuel Gesteira tak pisze o sensie wniebowstąpienia Pana:

Chyba najbardziej przybliżonym ujęciem tego, co oznacza wniebowstąpienie, są słowa Listu do Efezjan (4,10), w których się stwierdza, że Chrystus „wstąpił ponad wszystkie niebiosa, aby wszystko napełnić”. Chodzi więc we wniebowstąpieniu nie o jakieś oddalenie się Jezusa, o jakieś Jego pójście czy odejście z jednego miejsca w inne, lecz o zespolenie wszystkiego ze sobą: ze swą potężną i ożywcza obecnością, i o ogarnięcie wszystkiego poprzez włączenie go w siebie w progresywnej dynamice, która osiągnie swą pełnię poprzez ostateczne przekształcenie (lub „przemienienie”) całej rzeczywistości i jej definitywne przeobrażenie w „Ciało” Chrystusa. Nie na próżno ten sam List do Efezjan mówi w dalszym ciągu o stopniowym „budowaniu Ciała Chrystusowego”, aż dojdzie się do „miary wielkości według Pełni Chrystusa” (Ef 4,12-13.15-16).

Obecność uwielbionego Pana w Kościele (w słowie, w Eucharystii i innych sakramentach, w posługach miłości) nie jest zwykłą obecnością lokalną, statyczną, lecz obecnością „wspólnoty”, „komunii”, „wcielenia”, „wszczepienia”, która realizuje się poprzez wcielenie ludzkości wraz z całą rzeczywistością stworzoną w Chrystusa zmartwychwstałego. On będąc rzeczywistością „pneumatyczną” (duchową), przekracza wszelkie uwarunkowania czasu i przestrzeni i ogarnia je sobą. I jeszcze raz Manuel Gesteira:

Chrystus jest obecny nie drogą wcielenia się w czas i przestrzeń, lecz poprzez wylanie samego siebie, swej pełni osobowej – obecnością wszechogarniającą, która wciela w siebie całą rzeczywistość, stając się tym samym w niej obecną i uobecniając ją w sobie. Chodzi więc o obecność, poprzez którą Zmartwychwstały włącza w siebie historię i świat, ożywiając je i ustalając ścisłą więź (communio) całej rzeczywistości ze sobą.

Ks. Jerzy Grześkowiak

Zmartwychwstanie a kosmos

            Przez Twe Wielkie Zmartwychwstanie
            żywioł wszelki budzisz, Panie.
            Budzisz ze snu, żywot dajesz,
            w wszelkim bycie zmartwychwstajesz.
                        Stanisław Wyspiański

a w świecie jest wszystko: jest dzień i jest dal
(…) i Boga pełen jest każdy cal
i wszędy Jego jest ślad.
Rainer Maria Rilke

Zmartwychwstanie Chrystusa ma wymiar uniwersalny, ogarnia nie tylko całą ludzkość, lecz  także cały przez Boga stworzony świat. Ze świętami Zmartwychwstania współgra harmonijnie cała przyroda. Nadchodzi wiosna, niekiedy jest już bardzo zaawansowana. Ziemia dotąd skuta mrozem i otulona śniegiem zaczyna budzić się do życia. Cieplej i intensywniej grzeje słońce, zielenieje trawa, rozwijają się pąki drzew, w ogrodach pokazują swe główki przebiśniegi i zawilec, cieszą barwą prymulki, krokusy i tulipany, radośniej śpiewają ptaki, z jaj wyklują się niebawem pisklęta. Wszystko, co zaczyna żyć, co nowe i młode, wyraża także w pewien sposób prawdę o Zmartwychwstaniu Chrystusa, w którym cały wszechświat odrodzony i coraz doskonalszy powraca do Ojca. W oczach angielskiego poety-jezuity  Gerharda M. Hopkinsa obecność Boga w świecie manifestuje się poprzez szereg zjawisk bardzo konkretnych, przez istnienie niezliczonych rzeczy wymienionych w wierszu „Pstre piękno”:

Za wszystko, co pstrokate, chwała niech będzie Panu–
Za  niebo wielobarwne jak łaciate cielę:
Za grzbiety pstrągów, różem nakrapiane w cętki;
Za skrzydła zięb, żar szkarłatnych rozłupanych kasztanów;
Za ziemię w działkach, w kawałkach – za ugór   i za zieleń;
I za rzemiosło wszelkie, jego narzędzia i sprzęty.
Wszystkiemu, co nadmierne, osobliwe, sprzeczne,
Rzeczom pstrym i pierzchliwym (któż wie, jak to się dzieje?),
Wartkim i wolnym, słodkim i słonym, mocnym i miękkim,
On wciąż początek daje. Ten czyje piękno jest wieczne:
Jemu niech będą dzięki.
 

Uwielbienie ludzkiej natury Chrystusa, czyli cząstki świata materii i cząstki ludzkości, staje się równocześnie początkiem „nowego stworzenia”, początkiem odnawiającej przemiany nie tylko ludzi ale też całego kosmosu. Przez swe zbawcze dzieło Chrystus stał się na nowo centrum wszechświata i jego ostatecznym celem. W Zmartwychwstaniu materia zyskała swą definitywną doskonałość, ponieważ w uwielbionym ciele Chrystusa  stała się nieprzemijająca. Tak więc cały wszechświat dzięki fizycznej solidarności ze zmartwychwstałym ciałem Chrystusa uczestniczy w Jego zwycięstwie i odradza się z Nim, i On doprowadzi go do pełni uczestnictwa „w swojej chwale”. Z tej racji Ojcowie Kościoła nazywali Zmartwychwstanie „ósmym dniem stworzenia”. Bo jest ono jakby stworzeniem wszystkiego „na nowo”.  By to zrozumieć, musimy sięgnąć do aktu stwórczego Boga.

Według św. Pawła –  Chrystus jest wzorczą i celową przyczyną wszechświata oraz zasadą jego spójności:  „ On jest Pierworodnym wobec każdego stworzenia, bo w Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne (…). Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone, On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie.” (Kol 1,15-17).

„W Nim wszystko zostało stworzone” – to znaczy, że Logos Odwieczny jest jakby zwierciadłem, w którym Bóg Ojciec oglądał plan wszechświata, kiedy go stwarzał. Bóg wpatrywał się w Mądrość, którą jest Jego Syn, i dlatego cały kosmos jest „przepojony mądrością” (Hi 38,40; Syr 24,1-22). Wszechświat już od momentu stworzenia nosi w sobie obraz Chrystusa i do Niego odsyła. W księdze Apokalipsy Chrystus jest nazwany „Początkiem stworzenia Bożego” (Ap 3,14), „Alfą i Omegą, Początkiem i Końcem” (Ap 21,6; 22,13).

Wszystko zostało stworzone także „dla Chrystusa”. On jest zatem celem wszechświata, który do Niego zdąża i w Nim odnajdzie swą pełnię. Papież Franciszek w encyklice Laudato si pisze:
Cel drogi wszechświata to Boża pełnia, którą osiągnął już zmartwychwstały     Chrystus,     będący fundamentem powszechnego dojrzewania. Wszystkie     stworzenia zmierzają wraz z nami i przez nas ku ostatecznemu kresowi,     jakim     jest Bóg w transcendentalnej pełni, gdzie zmartwychwstały Chrystus     wszystko ogarnia i oświetla (LS 83).

Chrystus jest też zasadą spójności wszechświata. W Nim i przez Niego stanowi on harmonijną całość (kosmos = piękny porządek), w której wszystkie elementy wzajemnie się uzupełniają i wspomagają. Bez Chrystusa świat byłby nieczytelnym chaosem. Cały wszechświat nosi na sobie podpis Chrystusa, przez Niego jest kierowany i głosi wielkość i chwałę Boga Stworzyciela.

Niestety ten stworzony przez Boga świat z winy człowieka wypowiadającego Bogu posłuszeństwo popadł „w niewolę zepsucia” (Rz 8,20). Skutkiem pierwszego grzechu było nie tylko jakieś pękniecie natury ludzkiej, zniekształcenie w człowieku „obrazu Bożego”, lecz również zaburzenie więzi człowieka ze światem oraz świata z Bogiem. Cały kosmos podzielił los człowieka, pogrążył się w zamęt, chaos i śmierć. To popadnięcie stworzenia w niewolę sił demonicznych, wrogich Bogu, obrazują potępienia rzucone na ziemię (por. Rdz 3,17).

Ale Bóg wierny swemu przymierzu zapowiedział człowiekowi zbawienie, które przez niego ogarnie również całe stworzenie. Pierwszym aktem tego przywracania światu utraconej jedności z Bogiem było wcielenie Syna Bożego. Spowodowało ono zaistnienie nowych relacji między Bogiem a stworzeniem, podniosło wzwyż nie tylko człowieka, ale i cały kosmos. Syn Boży wcielając się przyjął ludzką naturę, ludzkie ciało będące częścią materii i tym samym zjednoczył się ze wszystkim, co materialne, wywyższył i uświęcił kosmos. Stworzenie zyskało wyższą godność, aniżeli ją miało w porządku pierwotnym. Przez Wcielenie bowiem cząstka materii (ludzkie ciało) zostało wewnętrznie i osobowo zjednoczone z Bogiem, co więcej – stało się narzędziem w przekazywaniu życia Bożego całemu stworzeniu. Wcielenie zapoczątkowało consecratio mundi - uświęcenie świata.

Znaczenie kosmiczne ma również Pascha Chrystusa, czyli Jego śmierć i zmartwychwstanie, co znowu podkreśla św. Paweł:

Zechciał bowiem Bóg, aby w Nim (w Chrystusie) zamieszkała cała pełnia, i aby przez     Niego znów pojednać wszystko z sobą: przez Niego – i to, co na ziemi, i to, co w niebiosach, wprowadziwszy pokój przez krew Jego krzyża (Kol 1,20).

Aktem finalnym tego pojednania było Zmartwychwstanie Chrystusa i również ono ma wymiar kosmiczny. W wielkanocny poranek wraz z Chrystusem wyszło „z grobu” całe stworzenie, aby wejść w nowy obszar życia, które nazywamy Królestwem Bożym. „W Nim zmartwychwstał świat, w Nim zmartwychwstało niebo, w Nim zmartwychwstała ziemia” – woła z zachwytem św. Ambroży. Zwycięskie zmartwychwstanie Jezusa jest równocześnie zwycięstwem całego świata materialnego. Przyjęte we wcieleniu ludzkie ciało, zespolone więzią solidarności z kosmosem, dopiero w zmartwychwstaniu doznało pełnej przemiany i wywyższenia. Również materia dopiero wtedy zyskała swoją doskonałość, bo w uwielbionym ciele Chrystusa stała się nieprzemijająca, została wprowadzona w boską pełnię bytu. I to jest najbardziej wzniosła godność, jaką materia może kiedykolwiek osiągnąć. Jak pisze papież Franciszek: „Chrystus przyjął ten świat materialny, a teraz zmartwychwstały, żyje w głębi każdej istoty, otaczając ją swoją miłością i przenikając ją swoim światłem” (LS 221). Uwielbiony Pan w swoim bosko-ludzkim bycie scala teraz całe stworzenie. On stanowi zarodek nowego wszechświata, przemiany nieba i ziemi, „jadro”, względnie „pierwszą komórkę” nowego kosmosu. Zmartwychwstanie jest pierwociną tego wyzwolenia i wywyższenia, które ma objąć cały wszechświat. Jest prototypem i początkiem Paschy kosmosu, której finałem będzie „nowe niebo i nowa ziemia” (Ap 21,1), bo Syn przekaże Ojcu wszystkie rzeczy i „Bóg będzie wszystkim we wszystkich” (1 Kor 15,28). 

Streszczając: Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa to początek nowej ery, rozpoczęcie odnowy kosmosu. Z najgłębszym przekonaniem powtórzę tutaj za Eugenem Walterem: „Zmartwychwstałe ciało Chrystusa jest obietnicą dla każdego kamienia, dla każdego kwiatu, dla każdej molekuły i atomu.” Zmartwychwstanie zamknęło jakby okres „pierwszego stworzenia”, aby rozpocząć epokę „nowego stworzenia” – czasy ostateczne. 
Ks. Jerzy Grześkowiak

Modlitwa Indian

Daj mi iść przez Piękno!
Spraw, aby moje oczy zawsze pełne były widoku purpurowych zachodów słońca.
Spraw, by moje ręce miały szacunek dla Twego stworzenia.
Spraw, by mój słuch był tak wyostrzony, żebym usłyszał Twój głos.
Daj mi mądrość, bym lepiej rozumiał to, czego nauczasz.
Daj mi dostrzec lekcję życia, którą zawarłeś we wszystkich kamieniach i liściach.
Szukam siły –
nie, aby pokonać mojego brata, ale by walczyć z moim największym wrogiem – z samym sobą.
Spraw, abym zawsze był gotów przyjść do Ciebie z czystymi rękoma i niezmąconym spojrzeniem.
A kiedy życie zgaśnie – jak gaśnie zachód słońca – niech duch mój, idąc do Ciebie, nie musi się wstydzić.

Słowo na IV niedzielę Wielkanocy
 Jezus – Dobry Pasterz (J 10,27-30) 

W Niedzielę Dobrego Pasterza, która jest w całym Kościele Dniem Modlitw o powołania kapłańskie i zakonne i o powołania do pracy ewangelizacyjnej, Ewangelia ukazuje nam Jezusa, który jako Pasterz prowadzi swoje stado - Kościół. Możemy spróbować wyobrazić sobie taką sielską scenerię, jak ta na załączonym zdjęciu . Może przypominamy sobie w tej chwili Psalm 23 mówiący o wielkim zaufaniu do pasterza, o zielonych pastwiskach i źródłach wody, do których prowadzi nas nasz Pasterz. Ale dobrze wiemy, że w życiu nie zawsze tak pięknie to wszystko wygląda.

Obraz zastosowany przez Jezusa odnosi się przede wszystkim do życia wiecznego - to tam On, nasz Dobry Pasterz nas prowadzi. Oczywiście, troszczy się również i o to, żeby jego owce po drodze miały co jeść i co pić, dlatego karmi nas swoim Słowem i Eucharystią, tzn. sobą samym. W takich spotkaniach z Nim - w słowie Ewangelii i w sakramentach, zwłaszcza w Eucharystii - przekonujemy się o tym, jak bardzo nas kocha i jak nieustannie się o nas troszczy. I jak ochrania przed wszelakimi niebezpieczeństwami – przed fałszywymi pasterzami, przed wrogami trzody – różnego typu „wilkami”. Droga, którą idziemy do niebieskiej Ojczyzny, nie jest tylko wygodną autostradą, może być drogą krętą, stromą, wyboistą, pełną trudności i niebezpieczeństw. Niekiedy trzeba przejść przez jakiś skalisty teren albo przez „ciemną dolinę”. Czy ufamy wtedy Dobremu Pasterzowi? Czy nie bywa tak, że czasem chcielibyśmy pójść sami jakąś inną drogą?

A jak zachowują się owce? - one idą za pasterzem, „słuchają jego głosu”, są posłuszne, nie poddają w wątpliwość jego decyzji. A my? Czy mamy przekonanie i zaufanie, że nasz Pasterz wie, co robi, nawet jeśli do końca tego nie rozumiemy? Czy okazujemy Mu wdzięczność?

Warto przyjrzeć się jeszcze samemu Pasterzowi. I znowu, zostawmy na chwilę ten sielski obrazek, bo nasz Pasterz, Zmartwychwstały Chrystus, oprócz tego, że jest pełen chwały, to nadal nosi na swoim ciele ślady walki o nas. Powtarzając za prorokiem Izajaszem możemy powiedzieć, że „w Jego ranach jest nasze zdrowie”, bo właśnie On swoim Ciałem zasłania nas przed wilkami, które chcą zaatakować Jego stado. Czy wobec tak wielkiego poświęcenia pozostaje mi coś innego, niż Mu zaufać? I dziękować?

Radosnej Niedzieli Dobrego Pasterza!

Ks. Jerzy Grześkowiak

Zmartwychwstanie - Święto powszechnego braterstwa

                        Radość, która jest prawdą,

                        i prawdę, która jest radością,
                        Zmartwychwstający – wprowadź
                         w nasz dom i kościół.

                        Któryś otworzył skałę,
                        jak ziemię otwiera ziarno –
                        daj miłość ludzi i rzeczy
                        wytrwałą i odważną
 

Dzisiaj coś z własnych paschalnych przeżyć. Rok 1980 – moja notatka z otrzymanego przed Wielkanocą listu Elisabeth Sola z Paryża: „Escorial – lodowate zimno na zewnątrz, ale serca gorące, bo to było ŚWIĘTO, święto przyjaźni… I święto prawdziwego ŻYCIA! Oh, nigdy nie zapomnę tej Mszy Zmartwychwstania w Cantateja.”

„Prawdziwy człowiek zafascynowany Bogiem  w człowieku i w sztuce” – tak scharakteryzowałbym najkrócej Elżbietę Sola, Francuzkę, którą poznałem dwa lata wcześniej w czasie stypendialnego roku w Paryżu, na krótko przed religijno-kulturową wycieczko-pielgrzymką do Hiszpanii,  organizowaną przez sympatyczną Nazaretankę z Polski, siostrę Beatę, kierowniczkę międzynarodowego Foyer dla studentek. Siostra Beata nie musiała mnie długo przekonywać, bym podjął się „duchowej opieki” w czasie tych wojaży.

W rozmowie ze wspomnianą Elżbietą „o sprawach ziemi  i nieba” pojawił się także temat bliskiej Wielkanocy, a zatem również „kto i co będzie robił”,  i gdzie będzie. Na moje: „Jadę do Hiszpanii!” - usłyszałem: „Zapraszam zatem do siebie”. „Jak to? – pytam zdziwiony. – „A bo mam też dom niedaleko Madrytu”. – „To niemożliwe – mówię. Nie jadę sam lecz z grupą pielgrzymkową – będzie nas około pięćdziesięcioro.” - „Nic nie szkodzi. Jakoś sobie poradzę - poradzimy. Koniecznie musimy się spotkać!”.

Po sprawdzeniu naszej pielgrzymiej trasy (Francja, Hiszpania, Portugalia)  okazało się, że w Madrycie będziemy najprawdopodobniej w Wielką Sobotę. Umówiliśmy się więc na ten dzień przed południem w Escorial. I udało się. Po zapierających dech zawrotnych wysokogórskich  serpentynach zaśnieżonej Andorry, Niedzieli Palmowej w Barcelonie, architektonicznych cudach arabskiego geniuszu w Grenadzie i Kordobie, niezapomnianych procesjach wielkotygodniowych w Sewilli, po malowniczej Lizbonie i Wielkim Piątku w Fatimie, znaleźliśmy się najpierw w El Escorial, gdzie  już na nas czekała na skuterze przy pruszącym śniegu Elisabeth, by za nią podążyć autokarem do jej „Cantateja” czyli „Śpiewającego dachu”. Tak nazwała  swój dom – śliczną willę, urządzoną z iście niebywałą fantazją, a usytuowaną w urzekającym pejzażu, nad zalewem, w niedalekim sąsiedztwie gór, blisko słynnej rezydencji hiszpańskich królów El Escorial (odpowiednik naszego Wawelu). Naszej grupie  stanowiącej mozaikę narodowości, kolorów skóry, języków i religii, i dotąd przez 10 dni nocującej w autokarze (!) Elżbieta otworzyła na oścież swój dom, spiżarnię, a przede wszystkim serce. 

Spora grupa uczestniczyła o północy w liturgii wigilii paschalnej w majestatycznym klasztorze na królewskim Escorialu. A w poranek Niedzieli Zmartwychwstania nasze celebrowanie Eucharystii przy różnorodności języków, pieśni i melodii stało się spontanicznym, niezwykle radosnym, wspólnotowym świętowaniem prawdziwego braterstwa i życia. Było to emocjonalne doświadczenie prawdy o Chrystusie Bogu-Człowieku, który - zmartwychwstały i uwielbiony - na wieki pozostanie Bogiem-Człowiekiem, a w którym my wszyscy -  niezależnie od przekonań, wyznania i narodowości - jesteśmy dziećmi jednego Ojca i zarazem braćmi i siostrami. Międzyludzkie braterstwo zostało wzmocnione i uświęcone ofiarną śmiercią Chrystusa i przypieczętowane Jego zmartwychwstaniem. W ten sposób również nasza uprzednio zawiązana przyjaźń znalazła swój wyraz i pogłębienie w paschalnej Eucharystii. Myślałem wtedy, że  w tym spotkaniu spełnia się głębokie pragnienie św. Franciszka z Asyżu roztaczającego wizję powszechnego braterstwa i zachęcającego „wszystkich braci i siostry” (fratelli tutti) do miłości wykraczającej poza granice geografii i przestrzeni. Jego proste i radosne serce  nie znało granic i przekraczało wszystkie dystanse wynikające z pochodzenia, narodowości, koloru skóry czy religii (przykład: jego wizyta u sułtana Malik-al-Kamila w Egipcie). Nazwał on błogosławionym tego, który tak kocha „swego brata będącego daleko od niego, jak gdyby był z nim”. Myślałem też o Karolu de Foucauld (wtedy jeszcze nie błogosławionym), który kierując się ideałem całkowitego poświęcenia się Bogu utożsamił się z najmniejszymi, opuszczonymi w głębi afrykańskiej pustyni, bo chciał być „bratem wszystkich” i prosił przyjaciela: „Proś Boga, abym był prawdziwie bratem wszystkich”.

Nigdy dość akcentowania, że święta Zmartwychwstania Pana to święta powszechnego braterstwa, co niestety bywa zbyt mało dostrzegane i akcentowane. Jeżeli święta Bożego Narodzenia przeżywamy ewidentnie w kategoriach miłości i więzi rodzinnej i społecznej, nawet ogólnoludzkiej, to świętowanie Wielkanocy zacieśnia się do przeżyć bardziej natury indywidualnej, osobistej. Cieszymy się perspektywą osobistego zmartwychwstania i szczęścia w wieczności, niewiele myśląc o innych. Tymczasem Święta Paschalne to przeżywanie zmartwychwstania Pana, Boga-Człowieka, wywyższonego i uwielbionego – przez Którego i w Którym jesteśmy na nowo dziećmi Ojca i zarazem wzajemnie siostrami i braćmi. Jezus w dzień przed śmiercią modlił się żarliwie, „aby wszyscy stanowili jedno”, jak On jest „jedno z Ojcem” (J 17,21). Umarł na krzyżu „aby rozproszone dzieci zgromadzić w jedno”. Międzyludzkie braterstwo zostało zatem uświęcone ofiarną śmiercią Chrystusa i przypieczętowane mocami Jego zmartwychwstania. W paschalnym misterium Chrystusa świętowanym w liturgii Kościoła i przy wielkanocnym rodzinnym stole słyszę zatem wyraźny apel: Niech znikną wszelkie podziały rasowe, religijne, wyznaniowe, systemowe, ekonomiczne, militarne! Niech nie będzie więcej podziału na Wschód i Zachód, Północ i Południe, na biednych i bogatych, sytych i głodnych, ciemięzców i zniewolonych, terrorystów i zabijanych! Niech zapanuje miłość powszechna i nastanie pokój na całym świecie – od krańca do krańca!

Zmartwychwstanie to ŻYCIE. Wielkanoc – to Święta Życia! One zobowiązują nas do troski o każde życie. O życie człowieka i przyrody, naturalne i nadprzyrodzone, cielesne i duchowe, dopiero co poczęte i gasnące w starości, życie ludzi bliskich i nieznanych, we własnym kraju i na innym kontynencie. Zmartwychwstały Pan, Zwycięzca śmierci, zawsze Żywy, swoim Duchem wszystko Ożywiającym apeluje do naszych sumień: Nie niszcz żadnego życia, lecz je chroń, uzdrawiaj, podnoś, uszlachetniaj, ratuj, ocalaj. Złamanych okrutnym losem czy podłością ludzką podnoś w górę słowem dobrym, leczącym zadane rany, objawiającym sens wszystkiego w zmartwychwstałym Panu. Umacniaj każdego człowieka gestem miłości. Pamiętaj o tych, co gasną z głodu i chleba im nie żałuj. Wiersz Anny Kurczab pt. „Alleluja” brzmi jak tchnące powszechnym braterstwem wielkanocne orędzia papieża Franciszka:

Z wielkanocnego stołu
zrzuć wszystko…
i tak się nie potoczy 
do twych stóp
ciemnoskóra matko głodnych
przez kontynenty 
jak ci przesłać
poświęcony
 chrupiący chleb…
- Buona Pascha „urbi et orbi”
może dzisiaj
znowu krzyż
na grobach twoich
wielkookich dzieci...

Każdy głodujący  człowiek oskarża nas chrześcijan rozradowanych triumfem Zmartwychwstania Pana przy suto zastawionym stole!

Ks. Jerzy Grześkowiak

W rozprawie habilitacyjnej Przemysława Chojnowskiego (Wiedeń), poświęconej poetyckiej twórczości Petera (Piotra) Lachmanna, znalazłem tekst pokazujący, jak święta Zmartwychwstania wywołują poczucie bliskości i braterstwa między ludźmi. Jest to fragment z krótkiego tekstu epickiego Lachmanna o św. Edycie Stein, o jej znaczeniu jako Żydówki dla Kościoła katolickiego i dla relacji między chrześcijaństwem a judaizmem. 

Pod wpływem jej losu i jej myślenia Kościół zmienił swoje stanowisko w kwestii żydowskiej, a jej autorytet jako błogosławionej i świętej powinien wpłynąć w podobnym kierunku na zrzeszonych w Kościele wiernych, również na tych, których postać Edith Stein, niedostatecznie wyjaśniona i  dalej zagadkowa, zaskakuje, zastanawia – i irytuje. Opowiem w tym kontekście historię, którą opowiedział mi w Tel Awiwie polski Żyd, były więzień Oświęcimia.

Działo się to w pierwszym okresie prześladowania Żydów pod okupacją niemiecką nieopodal Łodzi. Mój rozmówca w Izraelu zachorował był wtedy jako młody chłopak i znalazł się w jakimś prowincjonalnym szpitalu. Polacy, chłopi, z którymi dzielił salę chorych, nie szczędzili mu przykrych uwag i komentarzy. W czasie Wielkiego Tygodnia szpitalik odwiedził miejscowy ksiądz i pobłogosławił wszystkich pacjentów bez wyjątku. Wtedy chłopi zwrócili  księdzu uwagę, iż pobłogosławił również Żyda. Ksiądz odpowiedział: Żyd ale też człowiek.

 
Od momentu usłyszenia tych słów zmieniła się diametralnie sytuacja żydowskiego pacjenta. Chłopi nie tylko zaczęli odnosić się do niego życzliwie, ale w dodatku obsypywali go na święta wielkanocne wspaniałymi jak na owe czasy prezentami – wielce dla niego kłopotliwymi – kiełbasą, jajkami, szynką…

Na tym przykładzie widzimy, jak ważne może się stać słowo wypowiedziane w odpowiednim czasie – zwłaszcza przez sługę Bożego. Znała tę pragmatyczną prawdę Edith Stein, mistyczka i bojowniczka o prawa człowieka do życia i do duchowej przemiany.

(Przemysław Chojnowski, Liminalność i bycie „pomiędzy” w twórczości Petera (Piotra) Lachmanna, Studium literacko-kulturowe, Kraków 2020, s. 278-279.

Juliusz Słowacki (1809–1849)

„Boże, kto Ciebie nie czuł…”

(fragment z Beniowskiego)

Boże! kto Ciebie nie czuł w Ukrainy
Błękitnych polach, gdzie tak smutno duszy,
Kiedy przeleci przez wszystkie równiny
Z hymnem wietrzanym, gdy skrzydłami ruszy
Proch zakrwawionej przez Tatarów gliny,
W popiołach złote słońce zawieruszy,
Zamgli, zczerwieni i w niebie zatrzyma,
Jak czarną tarczę z krwawemi oczyma…
Kto cię nie widział nigdy, Wielki Boże!
Na wielkim stepie, przy słońcu nieżywem,
Gdy wszystkich krzyżów mogilne podnoże
Wydaje się krwią i płomieniem krzywym,
A gdzieś daleko grzmi burzanów morze,
Mogiły głosem wołają straszliwym,
Szarańcza tęcze kirowe rozwinie,
Girlanda mogił gdzieś idzie i ginie.
Kto ciebie nie czuł w natury przestrachu,
Na wielkim stepie albo na Golgocie,
Ani śród kolumn, które zamiast dachu
Mają nad sobą miesiąc i gwiazd krocie,
Ani też w uczuć młodości zapachu
Uczuł, że jesteś, ani rwąc stokrocie,
Znalazł w stokrociach i niezapominkach.
A szuka w modłach i w dobrych uczynkach.
Znajdzie – ja sądzę, że znajdzie – i życzę
Ludziom małego serca, kornej wiary,
Spokojnej śmierci. – Jehowy oblicze
Błyskawicowe jest ogromnej miary!
Gdy warstwy ziemi otwartej przeliczę
I widzę koście, co jako sztandary
Wojsk zatraconych, pod górnemi grzbiety
Leżą – i świadczą o Bogu – szkielety.

Słowo Życia na 2 Niedziele Wielkanocy (2022)
Apostoł Tomasz: niewierny – wątpiący - szukający?
        
            Przez zamknięte drzwi wszedł Chrystus
            I położywszy dłoń na mojej głowie, rzekł:
            „To ty jesteś dowodem mojego istnienia,
            Tomaszu, gdyż jesteś moja otwartą raną,
            Miejscem cierni, gwoździ i włóczni”
                        Roman Brandstaetter

W drugą niedzielę Wielkanocy tradycyjnie słyszymy w kościele Ewangelię o Apostole Tomaszu, któremu trudno dać wiarę kolegom relacjonującym mu z pasją, że ukrzyżowany Jezus zmartwychwstał i ukazał się im zgromadzonym w wieczerniku.  „Widzieliśmy Pana!” Tomasz nie może uwierzyć, podobnie jak przedtem oni sami nie wierzyli słowom Marii Magdaleny i jej przyjaciółek.
Tomasz miał przydomek Didymos, czyli „bliźniak” - bliźniak w realu, ale także w przenośni: „bliźniak naszych wątpliwości”! Tomasz - ktoś kto chce wszystko wiedzieć, wszystko i bardzo dokładnie, precyzyjnie, kto potrzebuje namacalnych dowodów. To, że inni mówią, iż Jezus wyszedł z grobu i przenika także przez zamknięte drzwi – nie ma dla niego znaczenia, jemu to nie wystarcza. On musi zobaczyć Jezusa na własne oczy, musi widzieć Jego rany i ich dotknąć. Bo tylko takiemu Bogu może uwierzyć, który nosi na sobie rany i zna ból człowieka poranionego przez życie.
Tomasz, widząc potem własnymi oczami rany Jezusa, już nie czuje potrzeby ich dotykania. Już samo widzenie dokonało w nim przemiany. Wątpliwości pierzchły, ich miejsce zajęła wiara. Już nie chodzi tu więcej o Tego, którego można widzieć, dotknąć i wziąć w ramiona, lecz o Tego, który z tymi ranami jest uwielbiony, wywyższony u Boga, który jest Bogiem. To głębokie duchowe przeżycie i doświadczenie wypowiada Tomasz w słowach: „Pan mój i Bóg mój!”. Ten okrzyk jest wyznaniem wiary, wypowiedzianym z głębin poznania nie rozumem, lecz sercem. Tu kłania się Blaise Pascal: „Wiara to doświadczać Boga sercem, nie rozumem”.
Jezus poprzez stojącego przed nim Tomaszem widzi także nas, tych, którzy „nie widzieli”, których przy tamtym Jego objawieniu się nie było. I ogłasza nas „błogosławionymi”! Jesteśmy błogosławieni, jeżeli nie polegamy tylko na tym, co dotykalne, sprawdzalne, lecz ukierunkowujemy całą naszą egzystencję na Niego i z Nim. Jemu można zaufać i zawierzyć, bo jako naszemu Bratu nie są Mu obce nasze zranienia, a jako Zmartwychwstały przynosi nam Boży Pokój!
Może mówisz: „Chciałbym wierzyć, ale nie potrafię, stale napadają mnie wątpliwości”.  Kto tak mówi, już jest wierzącym. Wiara i wątpienie należą do siebie. Nie ma wiary bez pytań. Wiara nie wyklucza zwątpień, lecz je implikuje. Kto jeszcze nigdy nie wątpił, nie jest prawdziwie wierzącym. Wątpienie jest drogą do wiary.
Wierzyć, po łacinie credere – pochodzi od cor dare, czyli „dać komuś, powierzyć komuś serce”.  Tomasz swoim zachowaniem mówi: „Moje serce mogę tylko wtedy komuś powierzyć, gdy wiem: Jemu nie są obce moje ciemności i moje rany. Wierzyć mogę tylko temu, kto może i chce dzielić moje życie. Chrystus unoszący się gdzieś w niebieskich przestworzach, który nie zna cierpienia tego świata – jakie znaczenie mógłby On mieć dla mnie, dla mojego życia?” 
Tomasz pytał zatem w duchu, czy Zmartwychwstały Jezus jest nadal tym, który wie, co znaczą zranienia, łzy i cierpienie? Czy stoi nadal – jak wtedy, gdy z Nim przemierzali palestyńska ziemię słuchając Jego Dobrej Nowiny - po stronie małych, słabych, chorych, ubogich, wykluczonych?
 Chrystus zrozumiał to pytanie Tomasza zawarte w stwierdzeniu: „Jeżeli nie włożę mego palca w Jego bok, nie uwierzę”. Każe mu zatem dotykać swoje już teraz chwalebne rany. One są dla Tomasza niejako „dowodem osobistym” Jezusa, trwałym „znakiem rozpoznawczym”. Jezusowe rany mówią: „Także po moim Zmartwychwstaniu jestem po stronie wszystkich poranionych przez życie, przez los, przez ludzką podłość i okrucieństwo!
Czy Tomasz faktycznie dotykał ran Jezusa, tego nie wiemy. Załóżmy, że tak. To dotknięcie uleczyło jego wątpienie. Odtąd nie jest on „na zewnątrz’ wspólnoty Apostołów, lecz wewnątrz niej,  My też należymy do „wspólnoty Jezusa”, jeżeli poruszają nas, wzruszają „zranienia powstałe z miłości”, jeżeli naszym życiem kieruje prawo miłości. Do tego potrzebny jest mocny punkt oparcia. „Dajcie mi mocne oparcie, a ruszę z posad, z zawiasów świat” – mówił Archimedes. Tym punktem oparcia w naszym życiu jest Jezus Chrystus. Czerpiąc z tego centrum mogę kochać i odkryć moje posłannictwo i zadania, i być może wtedy „rany miłości” przemienią się  w „cud miłości”.
I jeszcze jedna myśl: Zmartwychwstały przychodzi „do swoich” z pokojem – do wspólnoty wierzących, niepewnych, wątpiących, zawiedzionych, pytających, szukających, ufających. Dobrze jest wiedzieć, że Zmartwychwstały Pan ogarnia nas zawsze swoim miłosierdziem i pokojem, nawet wtedy, jeżeli nie jesteśmy tacy, jakimi być powinniśmy. Wątpiącego Tomasza bierze Jezus całkiem na serio. To, że Tomasz doszedł do wiary, było jednak też zasługą wspólnoty Apostołów. Nie odrzucili go z jego wątpliwościami. Nie wykluczyli. Potraktowali poważnie jego pytania i problemy. Taka postawa decyduje o autentyczności chrześcijańskich wspólnot: wzajemnie się akceptować i przyjmować - mimo wątpliwości, różnic w poglądach, mimo  grzechu i win. We wspólnocie wiary jeden dźwiga brzemiona drugiego.
Wątpienie nie jest grzechem – jest drogą do wiary. „Panie wierzę, ale wesprzyj mnie w mojej niewierze!”
 

Ks. Jerzy Grześkowiak

Chryste, bądź dla nas jak Tomasz niewierny
Taki ciekawy i niemiłosierny
Dotknij naszego boku, spróbuj go otworzyć
I na krwi ciepłej palce swe położyć
Spróbuj domacać się, czy myśmy żywi
Czy już pomarli dawno - nieprawdziwi
Zechciej doszukać się chociażby drgnienia
Półmyśli, półpragnienia – najmniejszego cienia
Co własne w nas zostało…
Co się nie poddało…
Co nie zmieniło się w kamień kamienia

Ernest Bryll

Bo dla księdza – proszę księdza – to jest wszystko takie proste
Pan Bóg stworzył muchę, żeby ptaszek miał co jeść
Pan Bóg daje dzieci i na dzieci i na Kościół
prosta ręka – prosta ryba – prosta sieć

Może tak należy mówić ludziom cichym ufającym
obiecywać – deszcze łaski – światło – cud
lecz są także tacy którzy wątpią niepokorni
bądźmy szczerzy – to jest także boży lud
 

Zbigniew Herbert

„Nie masz Go tu, zmartwychwstał!”

                        Grzeszniku,

                        strażniku Chrystusa w grobie,
                        nie lękaj się!
                        Niech zmartwychwstanie
                        w jasności!
                        W tobie!
                                Henryk Biłka

U kresu wielkopostnych dni, czasu naszej osobistej duchowej odnowy, pokuty, nawracania się, rozdzierania serc a nie szat, jaśnieje zwycięski blask świąt paschalnych. Człowiek żyjąc teraz i tym co jest dzisiaj, stale wybiega ku przyszłości, równocześnie jednak niesie w sobie całą swą przeszłość, to, co przeżyte, doświadczone, swoją osobistą historię. Gdy w komputerze mojego mózgu wypisuję jak w Googlu hasło „Święta wielkanocne”, natychmiast zaczyna kotłować się w głowie i w sercu, robi się tłoczno od przeżyć, wspomnień, obrazów, doznań i emocji. Niesforne myśli biegną w przeróżne kierunki przestrzeni oraz dalszego i bliższego czasu, którego nieubłagane przemijanie nie zdołało przecież wymazać z pamięci tyle już przeżytych świąt paschalnych. Aczkolwiek różne są ich okoliczności, uwarunkowania, sceneria i współ-świętujące osoby, to jednak istotna treść jest zawsze ta sama.
W centrum zawsze ON – Jezus Chrystus. Ten z Wieczernika, Ten z Krzyża. I Ten, który mocą Boga powstał z martwych, zostawiając na dowód pusty grób. Ośrodkiem zawsze Jego Paschalne Misterium. Trzy czasowo różne wydarzenia tworzą jedno Misterium, podobnie jak wyrazy w zdaniu, z których każdy ma własne znaczenie, ale razem złożone tworzą nowy sens. Istnieje dogłębna jedność trzech zbawczych wydarzeń, które chrześcijanie celebrują w Wielkim Tygodniu w tzw. Triduum Sacrum.
Najpierw Jezus z Wieczernika, z czwartkowego wieczoru nasyconego Jego miłością oraz troską i nieukrywanym niepokojem o przyszły los apostołów i Kościoła, o jego jedność. Jezus, który „umiłowawszy swoich, do końca ich umiłował” i wydał się na pokarm, a gestem zgiętych kolan przed Piotrem i resztą uczniów, by umyć im stopy pokazał, co znaczy kochać człowieka, kochać tak naprawdę.
Potem Jezus z Wielkiego Piątku: więziony, wleczony przed sądy „od Annasza do Kajfasza”, bity, biczowany wyśmiewany z koroną cierniową na głowie, poniewierany, „robak a nie człowiek”, przez Piłata niesprawiedliwie skazany na śmierć. Jezus dźwigający ciężki krzyż człowieczych win, w końcu doń przybity i rozpięty na nim między niebem i ziemią jak żałosna litania złożona z tysięcy błagalnych wezwań kierowanych do Ojca o wyzwolenie i zbawienie dla każdego człowieka i całego stworzenia.
Wreszcie w Noc Paschalną, w brzasku rezurekcyjnego poranka, ten sam Jezus Chrystus, ale już Triumfator, pogromca wszelkich złych mocy: grzechu, szatana, nienawiści i niewoli śmierci. Powstający znów do życia Zwycięzca, przekreślający wszelką rozpacz i beznadzieję, i przechodzący z człowieczeństwem w nowy sposób istnienia u Ojca jako nadzieja całej ludzkości i kosmosu.
Centrum świąt paschalnych był zatem zawsze Zwycięski Pan. Zmieniały się jedynie twarze współ-świętującej wspólnoty liturgicznej, środowisko, kościoły. A więc po kolei: barokowy przepych kościoła w rodzinnej miejscowości (Krobia k. Poznania), porywające piękno gotyku poznańskiej katedry w latach seminaryjnych, pełna uroku finezja gotyckiej kolegiaty średzkiej, gdzie przyszło mi stawiać pierwsze nieśmiałe kroki duszpasterskie, nowoczesny wystrój kościoła akademickiego KUL w Lublinie, proste, ubogie, nieraz bezstylowe kościółki na zapadły wioskach, gdy niosło się pomoc pastoralną współbraciom. A potem 35 lat w Bawarii - w dwunastu pięknych kościołach zespołu parafii Mammendorf, którym przez 6 lat kierowałem, a 14 lat w supernowoczesnym, ale a-sakralnym kościele „Powtórnego Przyjścia Pana” w Monachium, w estetycznych kaplicach monachijskich szpitali Bogenhausen, Altperlach i Neuperlach, czy w końcu w kościołach związku parafii Monachium Perlach: św. Michała, Przemienienia Pana i św. Jerzego w Unterbiberg. 
To prawda, że na jakość i nastrój przeżyć wywierają znaczny wpływ także czynniki zewnętrzne: architektura, wystrój wnętrza, sztuka, uczestniczący wierni, oprawa ceremonii, śpiew, pogoda. Nigdy jednak nie było najważniejsze to, czy towarzyszą nam wiosenna aura i słońce, a przyroda współgra z nastrojem ducha, czy też śnieg zwalił się taki, że trudno odewrzeć bramy świątyni (u mojego przyjaciela ks. Jerzego Kaczmarka w Sobocie, diecezja poznańska). Nie było istotne, czy w radosnej celebracji są nas setki z perfekcyjnie przygotowaną asystą i podziałem funkcji liturgicznych, czy tylko niewielka grupa z kilkoma zagubionymi ministrantami, którzy nie wiedzą dokładnie, w którym miejscu stać i co robić. Obojętnie czy wzbijało się pod sklepienie po mistrzowsku wykonane porywające „Alleluja” Haendla, czy tylko proste, lokalnym kolorytem znaczone, ale z całą mocą wiary i z szczerą radością prostego ludu gromkie „Wesoły nam dzień dziś nastał”, „Otrzyjcie już łzy płaczący”, bądź „Christ ist erstanden” – zawsze istotne w tej celebracji było i jest świętowanie Zmartwychwstania Pana, celebrowanie Jego Paschy, czyli Jego ”przejścia” ze śmierci do życia, z tego świata do Ojca i do najpełniejszego, definitywnego wyniesienia ludzkiej natury do uczestnictwa życiu Osób Boskich. Centrum wielkanocnej liturgii w kościele i w rodzinie jest zatem zawsze świętowanie naszej nadziei – w słowie, w obrzędzie, w świętym dramacie, w symbolach ognia, wody, światła, chleba i wina - świętowanie danych nam obietnic zmartwychwstania i nieśmiertelności, po prostu celebrowanie przejścia nas wszystkich ze śmierci do życia bez kresu. Dzwony kościelne potężnym  brzmieniem spiżu zawsze jednako głosiły budzoną w sercach ludzi radość na swój sposób powtarzając za Janem Kasprowiczem:
Chrystus wstał z grobu, z mogiły –
O, biedne serce człowieka!
Tęsknice się twoje ziściły,
Wielka cię radość czeka.
Wdzięczny jestem ogromnie Bogu za to, że dane mi było wzrastać w bardzo żywotnej religijnie parafii, w której ciągle „coś” się działo, w której liturgia, a zwłaszcza Eucharystia, jeszcze przed ostatnim soborem stanowiły „źródło i szczyt”  całego duszpasterstwa i religijnego życia parafian. Gdy w 1956 roku w Rzymie uchwalono reformę obrzędów Wielkiego Tygodnia, krobski duszpasterz ks. prałat Albin Jakubczak (jedna z najwybitniejszych sylwetek powojennego duszpasterstwa w diecezji poznańskiej, zmarł w 1978 r. w Szamotułach) wprowadził ją niezwłocznie w całej rozciągłości. Już wtedy zwyczajem pierwszych chrześcijan celebrowaliśmy Wigilię Paschalną w nocy, tak że msza Zmartwychwstania rozpoczynała się po północy i zaraz po niej odbywała się uroczysta procesja rezurekcyjna. Niektórzy ze starszej generacji oczywiście szemrali na te nowości („Co to za święta bez rannej rezurekcji!?), ale dla nas młodych była to prawdziwa WIELKA NOC, wypełniona tajemnicami ilustrowanymi pięknem biblijnych tekstów i obrzędowej symboliki. Dzięki tym przeżyciom Wielkanoc stała się dla nas najważniejszym świętem roku liturgicznego. Całą świeżością młodzieńczej wrażliwości chłonęliśmy bogactwo treści ukrytych w symbolach nowego ognia, paschału, ciemności świątyni rozpraszanej stopniowo światłem wnoszonego paschału, święcenia wody chrzcielnej, sakramentu chrztu, odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych i samej Eucharystii.
Wielkanoc – świętowanie Paschy Chrystusa – to najważniejsze święto chrześcijan. Jego treść i celebracja stanowią rdzeń i istotę chrześcijaństwa, które od początku uznało zmartwychwstanie Chrystusa za wszechogarniające centrum apostolskiego kerygmatu. Od faktu zmartwychwstania zależy sens lub bezsens wiary w Chrystusa. Zwięźle ujął to św. Paweł: „ A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara (…) i aż dotąd pozostajecie w waszych grzechach” (1 Kor 15,14-17). 
Światło zmartwychwstania oświeca wszystkie stronice Ewangelii, wszystkie słowa i czyny Jezusa oraz całą naszą egzystencję we wszystkich jej wymiarach. Dlatego bliskie są mi słowa biskupa Gerarda Huyghe’a: „Marzę o takim Wyznaniu Wiary, którego pierwsze słowa głosiłyby Chrystusa zmartwychwstałego i żywego.”
Ks. Jerzy Grześkowiak

Wśród tej łąki wilgotnej od porannej rosy,
Drogą, którą co święto szli ludzie
ze śpiewką,
Idzie sobie Pan Jezus wpółnagi i bosy
Z wielkanocną w przebitej
dłoni chorągiewką.
Naprzeciw idzie chłopka. Ma kosy złociste,
Łowicka jej spódniczka i piękna zapaska.
Poznała Zbawiciela z świętego obrazka,
Upadła na kolana i krzyknęła: „Chryste!”
Bije głową o ziemię z serdeczną rozpaczą,
A Chrystus się pochylił na klęczącym
ciałem
I rzeknie: „ Powiedz ludziom,
niech więcej nie płaczą.
Dwa dni temu leżałem w grobie. I dziś
zmartwychwstałem.”

Jan Lechoń (Leszek Serafinowicz)

Sakrament pojednania (2)

Warto przypomnieć w tym miejscu znane wszystkim katolikom ze szkolnej katechezy pięć warunków dobrej, czyli skutecznej i owocnej spowiedzi. Są to: rachunek sumienia, żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy, szczere wyznanie grzechów oraz zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu. 

W odniesieniu do  rachunku sumienia cytuję godne głębszego przemyślenia słowa Lothara Zenettiego:

Nie wiem, z czego mam się spowiadać

Nie mam sobie nic do wyrzucenia

Trzymam się zawsze moich zasad

Nikogo nie okłamałem, nie oszukałem

Najwyżej czasem tracę cierpliwość

Może też raz zapomniałem o którymś przykazaniu

Może czasem powinienem mieć więcej zrozumienia dla mojej żony

Nie zawsze się o nią troszczyłem

Myślałem tylko o sobie

Naprawdę w moim życiu liczę się tylko ja

Tak, widzę to teraz

Wyznaję.

Owocem tych pięciu aktów jest „czyste sumienie”. „Największe szczęście – to czyste sumienie, ono cenniejsze niż drogie kamienie!” - złote to słowa! Choćbyś był najuboższy na świecie i miał mnóstwo kłopotów na twoich barkach i w głowie, gdy masz jednak czyste sumienie, nosisz w sobie najcenniejszy skarb: pokój, zadowolenie i radość. „Przy czystym sumieniu zaśniesz smacznie i na kamieniu” – powiada przysłowie.

Sakramentalne spotkanie naszego grzesznego serca z miłującym sercem  Boga to jak spotkanie marnotrawnego syna z ojcem w biblijnej przypowieści Jezusa, to jak spotkanie Marii Magdaleny z Jezusem, który nie potępia, ale nawraca miłością i mówi: „Idź, a od tej chwili już nie grzesz” (J 8,1-11). Bo „jeśli nasze serce oskarża nas, to Bóg jest większy od naszego serca i zna wszystko” (1J 3,20). Św. Teresa od Dzieciątka Jezus wyznaje: „Choćby sumienie moje obciążone było grzechami całego świata, nie straciłabym ufności, ale z sercem pełnym bólu i żalu pospieszyłabym co prędzej rzucić się w objęcia mego Zbawiciela. Znam bowiem całą głębię miłości i miłosierdzia Bożego.” Dlaczego więc odkładać to spotkanie kochających się serc Boga i człowieka na później mówiąc jak Julian Tuwim: „jeszcze”, „kiedyś”…?

Jeszcze się kiedyś rozsmucę,

Jeszcze do Ciebie powrócę,

Chrystusie…

Jeszcze tak strasznie zapłaczę,

Że przez łzy Ciebie zobaczę,

Chrystusie…

I taką wielką żałobą

Będę się żalił przed Tobą,

Chrystusie,

Że duch mój przed Tobą klęknie

I wtedy serce mi pęknie,

Chrystusie…

Wielki Post i rekolekcje to szansa, by zatrzymać się na drodze życia, przyjrzeć się wnikliwiej swojemu postępowaniu, wniknąć w tajniki sumienia i wsłuchać w zaproszenie Jezusa: „Kocham cię, tęsknię za tobą, chce zdjąć z twoich ramion ciężar twych przewinień, chce cię uwolnić z win i powiedzieć, że nie ma takiego grzechu, którego bym ci nie wybaczył. Tylko przyjdź, pozwól uleczyć mi twoje zranione serce i obmyć zbrukaną szatę Bożego dziecięctwa”. Spowiedź święta to otwarcie się na zobaczenie siebie w Prawdzie, uznanie własnej słabości, nałogów, grzeszności. To sprawa bardzo poważna, bolesna też jak każde leczenie szpitalne, ale i bardzo radosna. Właśnie gdy przy kratkach konfesjonału wyznaję grzechy, Jezus mówi do mnie: „Kocham cię zawsze. Jeżeli teraz oskarża cię twoje serce, moje serce jest większe od twoich grzechów. Co  złego uczyniłeś - wszystko ci wybaczam, Nie czyń tego więcej. Jestem z Tobą – zawsze i wszędzie!”. Wbiły się w moją pamięć żarliwe słowa papieża Franciszka: 

Pan nie zawiedzie tego, kto zaryzykuje, by uczynić mały krok w kierunku Jezusa. Przekona się wówczas, ze On już na niego czekał z otwartymi ramionami. Jest to sposobna chwila, by powiedzieć Jezusowi Chrystusowi: „Panie, pozwoliłem się oszukać, znalazłem tysiąc sposobów, by uciec przed Twoją miłością, ale jestem tu znowu, by odnowić moje przymierze z Tobą. Potrzebuje Cię. Wybaw mnie ponownie. Panie,  weź mnie w  swoje odkupieńcze ramiona”. Jak dobrze powrócić do Niego, gdy się pogubiliśmy! Powtarzam jeszcze raz z naciskiem: Bóg nigdy nie męczy się przebaczaniem, to nas męczy proszenie Go o miłosierdzie (Evangelii gaudium nr 3). 

W czasie nękającej nas od dwóch lat epidemii Covid-19 utrudniony jest często również dostęp do sakramentu pojednania. Papież Franciszek wychodząc naprzeciw wiernym cierpiącym z powodu niemożności jego przyjęcia, a chcącym dobrze przygotować się na Wielkanoc, powiedział w kazaniu podczas Mszy św. w Casa Santa Maria - w zgodności z Katechizmem Kościoła - mniej więcej tak: 

Jeżeli nie znajdziesz kapłana, by przed nim się wyspowiadać, to porozmawiaj z Bogiem, bo On jest twoim  Ojcem i powiedz Mu całą prawdę: „Panie, uczyniłem to i to…, proszę, przebacz mi!” I proś Go w sercu o przebaczenie poprzez akt żalu (actus contritionis) i obiecaj: „Ja później się z tego wyspowiadam, ale przebacz mi już teraz!” I natychmiast wrócisz do stanu łaski… Akt żalu, dobrze  prawidłowo uczyniony i nasza dusza stanie się biała jak śnieg.

I znów wspomnienie z rekolekcji, tym razem prowadzonych przez O. Piotra Rostworowskiego SJ, który w konferencji o sakramencie pojednania wziął do ręki gitarę i  zanucił „tango rekolekcyjne” wkładając w usta przebaczającego Boga słowa:

Gdy wrócisz po wielu, wielu latach,

zastaniesz pokój w kwiatach

jak gdyby nigdy nic.

Gdy wrócisz, o nic cię nie zapytam,

po prostu cię przywitam,

jak gdyby nigdy nic.

Przypowieść o Ojcu

Kiedy starasz się zapomnieć

pamięta

kiedy nie możesz zasnąć

czeka aż się obudzisz

kiedy nie myślisz wracać

wygląda  ciebie

kiedy nie widzisz wyjścia 

każe otwierać wrota

kiedy umierasz z głodu 

poleca nakrywać stoły

kiedy się kulisz w łachmanie 

wybiera dla ciebie szatę

gdy mówisz wstanę i pójdę 

rusza naprzeciw

gdy trzesz oczy jak suche kamienie 

płacze nad tobą

kiedy nie śmiesz wyciągnąć ręki 

oplatają cię jego ramiona

kiedy twój brat wypomni  żeś odszedł 

odpowie że właśnie wróciłeś

Janusz Stanisław Pasierb